Dit zijn de 17 beste kookboeken van 2023 volgens Janneke Vreugdenhil

In tijden waarin zowel uitgevers, auteurs als boekhandelaren worstelen om het hoofd boven water te houden, doen kookboeken het nog steeds opvallend goed. Elk jaar verschijnen in Nederland weer tussen de 800 en 1.000 titels.

Trends komen en gaan, net als in de mode. Een paar jaar geleden stond de Indonesische keuken erg in de belangstelling, het jaar erna de Franse, toen de Surinaamse en dit jaar kunnen we in de boekhandel niet om de Italiaanse keuken heen. Parallel daaraan geldt plantaardig koken al jaren als de belangrijkste trend. Het woord ‘vegan’ prijkt op menig omslag.

Deze vrijdag begint de Kookboekenweek, een jaarlijks door het CPNB georganiseerde campagne. Komende dinsdag wordt het door een vakjury gekozen Gouden Kookboek uitgereikt, net als de Food & Friends-publieksprijs. Naar deze prijzen dingen uitsluitend boeken van Nederlandse en Vlaamse makelij mee.

Voor NRC maakte ik een eigen selectie uit het aanbod van zowel Nederlandse, Vlaamse als vertaalde kookboeken. Noem het de mooiste, de beste, leukste, origineelste, meest praktische, interessantste, betrouwbaarste of begerenswaardigste kookboeken van 2023 – er zit in elk geval tussen deze zeventien voor ieder wat wils.

Voor italofielen

Maud Moody en Leonardo Pacenti, Toscanini: pasta

Moody en Pacenti schreven het ultieme boek voor pastaliefhebbers. Van de allereenvoudigste ‘spaghetti AOP’ (Aglio, Olio e Peperoncino, ofwel pasta met knoflook, olijfolie en chilipepertjes) tot bewerkelijke ovenpasta’s zoals ‘sagne chine’ (lasagne met gehaktballetjes, doperwten, provolone, salami en gekookt ei). Dit boek is goed voor jaren en jaren kookplezier. Met achterin stap-voor-stapinstructiefoto’s voor het zelf maken van verse pasta.

Carrera Culinair, 312 blz., € 35

Vanja van der Leeden, Italopop

In 2019 deed Vanja van der Leeden de Indonesische keuken op haar grondvesten schudden met het prijswinnende Indorock. In Italopop benadert zij de Italiaanse keuken op dezelfde brutale, maar uiterst geraffineerde wijze. Je moet het maar durven, mango door de panzanella (Toscaanse broodsalade) husselen, of polenta serveren met Chinese crispy chili-olie. Maar het werkt als een malle.

Nijgh cuisine, 384 blz., € 39,99

Russell Norman, Brutto

U zou deze auteur kunnen kennen van zijn eerdere Polpo (over de keuken van Venetië) en/of van zijn gelijknamige Londense restaurantketen. Dit nieuwe boek, waarvoor hij de keuken van Florence is ingedoken, ziet er al net zo aantrekkelijk uit. Norman heeft beslist smaak, niet alleen in de keuze van zijn goed maakbare recepten, maar zeker ook als het gaat over fotografie en vormgeving. En dan je boek ‘Lelijk’ noemen.

Fontaine uitgevers, 320 blz., € 34,99

Voor dromers

Eva Posthuma de Boer, Boergondisch

Toen zij zeven was kochten de ouders van Eva Posthuma de Boer een vierhonderd jaar oude boerderij in het hart van de Bourgogne. Dat huis vormt de bakermat van dit heerlijke, goedgevulde kookboek, waaraan de auteur vijf jaar werkte en dat ze in eigen beheer uitgaf. De recepten zijn onmiskenbaar Frans en bourgondisch, maar vaak met een originele draai. Mooie fotografie, mooie vormgeving, ja dit is best wel een wegdroomboek.

De Keukenkast, 304 blz., € 34,95

Julius Roberts, The Farm Table

Nog een wegdroomboek. Roberts werkte ooit in Londen als chef, maar liet alles achter zich om een zoveel mogelijk zelfvoorzienend leven te gaan leiden op het platteland van Dorset. Een keuze waar zijn bijna miljoen volgens of Instagram en TikTok nu dagelijks van mogen meegenieten. In The Farm Table kookt hij, uiteraard zou je bijna zeggen, met de seizoenen mee en dat doet hij op zo’n manier dat het water je bij elk recept in de mond loopt.

Fontaine uitgevers, 320 blz., € 31,15

Voor aardse types

Andrea Gentl, Koken met paddenstoelen

Gentl werkt al ruim dertig jaar als reis- en foodfotograaf. In dit boek bezingt ze haar levenslange fascinatie voor paddenstoelen. Het is een behoorlijk compleet werk, met tips voor het zelf kweken en drogen van paddenstoelen en recepten voor drankjes, ontbijtjes, hoofdgerechten en zelfs desserts met zwammen (paddenstoelen-ijs met ahornsiroop anyone?). Alleen zelf plukken moedigt ze niet aan. Daarover schrijft ze heel nuchter dat het een avontuur is ‘dat je het beste aan mensen met ervaring en knowhow kunt overlaten’.

>Terra, 240 blz., € 34,99

Voor globetrotters

Karin Luiten, Wereldgerechten zónder pakjes & zakjes

Ze wint nooit prijzen met haar kookboeken – daarvoor zien ze er wellicht te no-nonsense uit – maar intussen is Luiten toch echt een van de bestverkopende kookboekschrijvers van Nederland. En geef haar grote schare lezers eens ongelijk; wanneer je een recept van ‘Koken met Karin’ (zoals haar alias luidt) maakt, weet je honderd procent zeker dat het gaat lukken. In dit in eigen beheer uitgegeven boek neemt ze je mee op een reis rond de wereld in 115 gerechten, van Zweedse gehaktballetjes tot Japanse yakitori.

Uitgeverij Rood, 256 blz., € 26,99

Voor nostalgici

Chin. Ind. Rest. Kookboek, Danny Lee, Ka Fai Lee, Sun Li en Yan Ting Yuen (Nijgh cuisine)

Babi pangang. Foe yong hai. Koe loe yok. Tjap tjoy. Nasi goreng. Wie is er niet groot geworden met deze gerechten uit het typische Nederlandse Chinees-Indische restaurant? In 2021 werd de Chinees-Indische restaurantcultuur zelfs opgenomen op de Unesco-lijst met Nederlands Immaterieel Erfgoed. In dit boek vindt u niet alleen recepten voor alle klassiekers terug, maar leest u ook over de geschiedenis van deze unieke fusiekeuken en over ‘de levens voor en achter het doorgeefluik’.

Westfries kookboek, Thijs Dekker en André Dekker (Zavel uitgeverij)

Voor wie van binnen een warm gevoel krijgt bij gerechten als koolprak, schokkers met sla en selderij, Westfriese ketelkost, wild konijn met mosterd, gortepap met stroop en verloren brood met appel en speculaas, zal het Westfries kookboek voelen als thuiskomen. Broers Thijs (opgeleid tot chef-kok) en André (beeldend kunstenaar) Dekker maakten een bijzonder liefdevol heimweeboek over de keuken van hun geboortestreek. Alleen al de inkttekeningen in penseel van het Westfriese landschap maken het de aanschaf waard.

Voor langetermijndenkers

Inmaak- en fermenteerbijbel, Simone van Thull (Carrera Culinair)

In de succesvolle serie kookbijbels van uitgeverij Carrera Culinair verschenen afgelopen jaar onder andere een Saladebijbel, een Bakplaatbijbel, een Eenpansbijbel en deze Inmaak- en fermenteerbijbel. Het is een mooi naslagwerk voor liefhebbers van huisgemaakte conserven: van traditionele inmaakgerechten als augurken en zuurkool tot eigentijdse drankjes als saffraankombucha en vlierbloesemkefir.

Ons foodsaver boek, Alex Elliott-Howery en Jaimee Edwards (Lannoo)

Geen fancy foto’s, geen trendy dogma’s, dit is gewoon een ontzettend praktisch boek voor wie graag minder voedsel wil verspillen. Met tal van frisse, bruikbare ideeën voor het betere recyclen van kliekjes en overvloedige oogsten.

Voor (wannabe) vegans en vegetariërs

Van Aardappel tot Zeewier, Eke Mariën en Annemarie Coopman (Bertram + de Leeuw uitgevers)

‘De kunst van lekker koken is wat ons betreft: maximaal smaak halen uit je ingrediënten’, schrijven de auteurs in het voorwoord van Van Aardappel tot Zeewier. Makkelijk gezegd, maar hoe dan? Dat is nu precies wat Mariën en Coopman uitvoerig uitleggen in dit boek. Bij elkaar opgeteld geven ze een schat aan nuttige informatie en kooktechnieken voor iedereen die vaker en lékkerder vegetarisch dan wel veganistisch zou willen eten.

De Groene Smaakbijbel, Niki Segnit (Podium)

In deze opvolger van De Smaakbijbel gaat Segnit wederom op zoek naar de ideale match tussen ingrediënten, maar dit keer focust ze op plantaardige producten. Het is niet alsof ze haar eerdere bestseller gewoon even heeft groengewassen, nee, ze trekt echt een heel nieuw blik aan interessante smaakcombinaties open. Daarbij schrijft ze nog steeds even eloquent en geestig.

Voor wie nog geen ei kan bakken

Eten!, Sylvia Witteman (Nijgh cuisine)

‘Koken is niet moeilijk. Je moet het gewoon een paar honderd keer doen’, begint Witteman haar boek. Vervolgens legt ze de beginnende/onzekere thuiskok in haar gebruikelijke onderhoudende proza uit hoe je in hemelsnaam een kilo spinazie gewokt krijgt, dat je pasta echt niet hoeft af te spoelen en wat ‘zout naar smaak’ eigenlijk betekent. Het merendeel van Wittemans recepten is vrij basic, maar er staat ook voldoende interessants in voor meer ervaren koks.

Voor ambitieuze thuiskoks

Groenvoer, Tobias Camman (Blossom books)

In het tweede kookboek van presentator, regisseur, filmmaker, influencer, pop-upchef en zelfbenoemd foodsnob Tobias Camman draait alles om groente. Zijn (vegetarische) gerechten zijn beslist gecompliceerder dan in zijn eerste boek Voer, maar het blijft toch allemaal prima maakbaar voor de meer ervaren thuiskok. Extra punten voor het zeer inzichtelijk noteren van de receptuur én voor de mooi verzorgde uitgave.

Voor wijnliefhebbers

Wijn van Kleyn, Onno Kleyn (Nijgh cuisine)

Waarom Bourgognes zo duur zijn. Hoe een wijn überhaupt aan zijn prijs komt. Waarom het onzin is om wijn een uur tevoren opentrekken, maar het wél zin kan hebben hem over te schenken in een karaf. Kleyn werd als middelbare scholier verliefd op wijn, maakte er zijn beroep van en kan er nog steeds smakelijk over vertellen. Meer een leesboek dan een kookboek, maar elk hoofdstuk eindigt met een eenvoudig recept met wijnadvies.

Voor zoetekauwen

Zoet genoeg, Alison Roman (Spectrum)

De Amerikaanse kookschrijfster Alison Roman kwam een aantal jaar geleden op als een komeet, werd vervolgens beschuldigd van culturele toe-eigening en gecanceld, maar veerde terug en getuige dit dessertboek kunnen we daar alleen maar dankbaar voor zijn. Aanlokkelijke recepten en vrolijkstemmende foto’s; Roman weet nog net zo te verleiden als in Bijzonder simpel.