De paarse band is een foto van een tot nog toe onontdekt natuurverschijnsel, verwant aan het noorderlicht maar niet hetzelfde. Op het onderzoeksstation Ramfjordmoen, bij Tromsø in Noord-Noorwegen, staat een kleurencamera die continu opnamen maakt van de hele hemel met een fisheyelens. Al sneupend in het fotoarchief ontdekte noorderlichtfotograaf en amateurwetenschapper Gabriel Arne Hofstra, die in Tromsø woont, dit beeld, geschoten op 28 december 2021.
De smalle maar lange paarse band lijkt een variant op ‘Steve’, een natuurverschijnsel dat in 2015 werd ontdekt, ook door amateur-wetenschappers. De Canadese noorderlichtjager Neil Zeller zag toen een dunne, lange boog van wit licht aan de noordelijke hemel. Het was geen noorderlicht, daarvoor was het te zuidelijk, en ook klopten de kleuren niet: poollicht bestaat uit licht met scherp bepaalde golflengten, maar dit lichtverschijnsel liet juist een brede band van golflengten zien.
Lees ook
Wat er schuilgaat achter de gekleurde gordijnen van het noorderlicht
Collega-poollichtjagers en wetenschappers begrepen niet wat er aan de hand was, en iemand opperde om het dan maar ‘Steve’ te noemen, een verwijzing naar een animatiefilm. Steve is wit of paars-achtig, kan uren blijven hangen, altijd in de avond.
Veel eraan is er nog onbegrepen – zo is niet duidelijk wat er nu precies licht geeft – maar de heersende hypothese is dat Steve veroorzaakt wordt door een SAID (Sub-Auroral Ion Drift). Dat is een ijle, hete stroom van geïoniseerde deeltjes op enkele honderden kilometers hoogte, veroorzaakt door een substorm, een verstoring van het aardmagnetisch veld door deeltjes afkomstig van de zon. Substormen gaan ook vaak gepaard met poollichten.
De deeltjes van een SAID stromen naar het westen, ten zuiden van de zone waar poollichten te zien zijn, altijd in de avond. Dezelfde tijd en plaats dus als Steve, die inmiddels duizenden keren gefotografeerd is.
Dit is mogelijk de eerste foto van Steve’s noordelijke zusje. Die zou veroorzaakt worden door de ochtendlijke tegenhanger van SAID: DAPS (Dawnside Auroral Polarization Stream), een stroom deeltjes die juist naar het oosten stroomt, niet aan de zuid- maar de noordkant van de poollichtzone, en altijd in de vroege ochtend.
In een publicatie in het tijdschrift Earth, Planets and Space beschrijven Hofstra en een aantal wetenschappers deze en nog een andere foto van het verschijnsel. Op hetzelfde tijdstip maten Europese Swarm-satellieten een oostelijke deeltjesstroom.
Het zusje van Steve heeft nog geen naam (‘Eve’?).
