Dilan Yesilgöz blíjft doen alsof er niets aan de hand is

De pleister moest er snel worden afgetrokken. Volgende week zaterdag is er in Noordwijkerhout een VVD-congres waar de partijtop ook zónder gedoe over de spreidingswet al genoeg problemen verwacht, er is onder de leden veel onvrede. En zo maakte de Eerste Kamerfractie van de VVD al deze dinsdagavond, en niet pas volgende week bij de stemmingen, duidelijk dat zij met z’n allen vóór de wet zijn waar de Tweede Kamerfractie van de VVD juist zo fel tegen is.

In december nog had partijleider Dilan Yesilgöz, die toen al wist van de twijfels bij de senatoren, geprobeerd om in de Tweede Kamer de behandeling van de spreidingswet in de Eerste Kamer uit te stellen. De motie die ze daarover wilde indienen kreeg binnen en buiten de partij forse kritiek: de Tweede Kamer gáát niet over de senaat. Het liet toen al zien hoe moeilijk Yesilgöz het heeft als partijleider, na een mislukte verkiezingscampagne en de snelle beslissing om niet mee te gaan regeren in een rechts kabinet met PVV, BBB en NSC. Ze maakte de VVD’ers boos die wel graag zo’n rechts kabinet willen, maar ook de leden die vinden dat hun partij afstand moet houden van de PVV. Want met die partij zit ze nu wel aan de formatietafel om te praten over samenwerking.

Het ‘trauma’ spreidingswet

Het laatste waar de VVD-top op zat te wachten was ook nog eens diepe verdeeldheid over de spreidingswet, die Yesilgöz’ positie als leider nog verder zou verzwakken. De wet wordt in de partij al een tijdje een ‘trauma’ genoemd. Onder VVD-raadsleden was er in de zomer van 2022 ophef over ontstaan, er kwamen boze brieven binnen bij de Tweede Kamerleden: VVD’ers in het land wilden zich niet onder druk laten zetten om asielzoekers op te vangen in hun gemeente. Mark Rutte had zelfs, wat nooit eerder was gebeurd, moeten langskomen bij de Tweede Kamerfractie van de VVD om uit te leggen dat de wet volgens hem echt nodig was. Hij moest beloven dat hij zijn uiterste best ging doen om de komst van grote aantallen asielzoekers naar Nederland tegen te houden en deed dat met een ernstig gezicht: aan hém zou het niet liggen.

Zodra de VVD de kans kreeg om toch weer openlijk tegen de wet zijn, na de val van het kabinet-Rutte IV over asiel en migratie, was de VVD in de Tweede Kamer er weer voluit tegen. Eerst moest er, vonden ze daar, iets worden gedaan tegen de komst van asielzoekers. Anders was het „dweilen met de kraan open”.

Dat het VVD’er Eric van der Burg was die als staatssecretaris de wet verdedigde, en niet als een ‘moetje’ maar als een dringend gevoelde noodzaak om de asielopvang beter te regelen, maakte het voor de partij extra pijnlijk. Hij wordt gezien als links, en in de partij klinkt al veel langer het verwijt dat de VVD zich naar links heeft laten trekken door de kabinetten met D66 en de ChristenUnie. En dat de eigen, rechtse idealen zijn ‘verwaterd’, opgeofferd aan het verlangen om aan de macht te blijven. Yesilgöz probeerde in haar campagne juist díe boodschap ter harte te nemen, ze beloofde dat er onder haar leiding een eind zou komen aan de ‘waterige compromissen’ uit de tijd van de kabinetten-Rutte.

‘Geen dictaat’

Ze kon dinsdag niets anders dan zeggen dat de Eerste Kamer zelf mocht beslissen over de spreidingswet. Zij zou als VVD-leider de senaat „nooit opdrachten geven”, er kwam „absoluut geen dictaat vanuit mij of welke VVD’er dan ook”. En trouwens, zei ze: de VVD was helemaal niet tegen spreiding van asielzoekers. Het stond zelfs in het verkiezingsprogramma. „Maar de volgorde wilden we liever anders hebben: eerst de instroom beperken en dan eerlijk spreiden.”

Het is een methode die de VVD in Den Haag vaker gebruikt om imagoschade te beperken: doen alsof er niets aan de hand is. Maar of het werkt? De Telegraaf, die door veel VVD’ers wordt gelezen en daardoor extra belangrijk is voor de partij, schreef dinsdagavond al dat de Eerste Kamerleden Yesilgöz „voor joker” hebben gezet. De kiezer ziet volgens de krant bij de VVD een „onnavolgbare zwabberkoers”.

Wat die ‘koers’ voor de formatie betekent, zal nog moeten blijken. PVV-leider Geert Wilders reageerde dinsdagavond op het nieuws uit de Eerste Kamer met: „Mijn hemel.” Woensdagochtend, net voordat PVV, VVD, NSC en BBB weer met elkaar aan tafel gaan zitten, zegt hij: „We hebben een probleem en daar gaan we zo over praten.”

Lees ook
over hoe het debat over de spreidingswet in de Eerste Kamer verliep

Delen





Mail de redactie