N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Novo Nordisk Zeer succesvolle afslankmedicatie stuwt farmaceut Novo Nordisk tot ongekende hoogte, waarop het zelfs de Deense economie uit balans brengt.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/08/data104607382-4e6e57.jpg)
Het zou misschien te ver gaan om te stellen dat de Deense economie zijn positieve groeicijfers te danken heeft aan Kim Kardashian, Elon Musk en een TikTok-rage over afslankmiddelen.
Maar toch: farmaceut Novo Nordisk is inmiddels in z’n eentje verantwoordelijk voor het leeuwendeel van de economische groei van Denemarken. Van de 1,9 procent groei in het eerste kwartaal zou zeker 1,7 procent op het conto van de farmaceutische industrie komen, zo stelt een analist van het Deense statistiekbureau tegenover The New York Times.
Novo Nordisk (48.000 werknemers, omzet 23,7 miljard euro in 2022) is van oorsprong een producent van insuline, en werd groot met medicatie voor patiënten met diabetes en obesitas. De kip met de gouden eieren is de werkzame stof semaglutide, die ervoor zorgt dat de alvleesklier meer insuline afgeeft in reactie op voedsel.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/03/data98641563-3811ae.jpg)
De twee belangrijkste medicijnen die Novo Nordisk op de markt heeft zijn Ozempic en het iets sterkere Wegovy, die bedoeld zijn voor patiënten met diabetes type 2 en obesitaspatiënten die moeite hebben hun gewicht onder controle te krijgen. Het wordt in wekelijkse doses in prikvorm toegediend en helpt patiënten om hun bloedsuikerspiegel te verlagen. Mogelijke bijwerkingen zijn misselijkheid, maagkrampen en diarree. Maar waar de middelen ook voor zorgen: minder eetlust, en dus gewichtsverlies. En vooral daarom zijn Ozempic en Wegovy in korte tijd gigantisch populair geworden. Dat begon toen Amerikaanse artsen het middel gingen voorschrijven aan obesitaspatiënten, en toen de effecten bekend werden Hollywood ermee aan de haal ging.
In het najaar van 2022 bleek dat realityster Kim Kardashian dankzij Ozempic in korte tijd meerdere kilo’s was kwijtgeraakt, waardoor ze een jurk van Marilyn Monroe paste. Elon Musk schepte in tweets op over hoe hij mede dankzij Wegovy zijn gewicht op peil hield.
Videoplatform TikTok deed de rest. Gebruikers deelden hun ervaringen in voor- en na-video’s en zorgden ervoor dat Ozempic en Wegovy bij het grote publiek bekend werden als off label-afslankmiddelen: medicijnen die gebruikt worden voor een ander doel dan waarvoor ze oorspronkelijk op de markt gebracht waren. Fabrikant Novo Nordisk werd volledig overvallen door de vraagexplosie die volgde. De farmaceut kon niet voorkomen dat er een wereldwijd tekort ontstond aan semaglutide.
Enorm succes
De populariteit van de medicatie legde Novo Nordisk intussen geen windeieren. Meerdere kwartalen achtereen moest topman Lars Fruergaard Jørgensen de groeicijfers naar boven bijstellen.
Ook met de laatste cijfers kent Novo Nordisk zijn gelijke niet. De omzet in de eerste zes maanden van dit jaar bedroeg 14,5 miljard euro en de operationele winst van omgerekend 6,5 miljard euro was ruim 40 procent hoger dan in dezelfde periode in 2022. Jørgensen stelde de omzetgroei voor het hele jaar andermaal omhoog bij tot uiterlijk 33 procent.
Terwijl Ozempic en Wegovy al populair waren als afslankmiddel kwam daar begin augustus nog een extra toepassing bij. Onderzoek wees uit dat de medicatie ook de risico’s op hartaanvallen en beroertes met 20 procent vermindert.
Deze onderzoeksresultaten worden gezien als een belangrijk argument om zorgverzekeraars over te halen het middel te vergoeden. De grootste afzetmarkt is de VS, waar 40 procent van de bevolking aan een vorm van obesitas lijdt. Als alle zorgverzekeraars de middelen gaan vergoeden, voorspellen analisten een nieuwe vraagexplosie en verdere tekorten aan het medicijn.
Het aandeel van Novo Nordisk schoot door het dak; na het publiceren van gunstige onderzoeksresultaten knalde het aandeel met 40 procent omhoog, om in de dagen erna nog verder te stijgen.
Lagere rente
De thuisbasis van Novo Nordisk ligt in Bagsvaerd, een slaperige voorstad van Kopenhagen. Met een marktwaarde van omgerekend 385 miljard euro is de Deense farmaceut inmiddels de economie van zijn thuisland in omvang voorbijgestreefd. Het moet alleen het luxemerken-conglomeraat LVMH voor zich dulden als meest waardevolle bedrijf van Europa.
De onstuimige groei van Novo Nordisk heeft inmiddels ook een weerslag op de binnenlandse economie van Denemarken. Vanwege het gigantische commerciële succes van de middelen in de Verenigde Staten stroomt een enorme hoeveelheid buitenlandse valuta Denemarken in. De Deense kroon, die is gekoppeld aan de koers van de euro, dreigt daardoor te hard in waarde te stijgen – wat de Deense centrale bank tot ingrijpen dwingt. Om dit op te lossen houdt Denemarken een lagere rente aan dan de Europese Centrale Bank, wat het kopen van kronen onaantrekkelijk maakt. Ook geeft de Deense bank veel kronen uit door vreemde valutareserves aan te vullen.
Novo Nordisk is qua marktwaarde groter dan de economie van Denemarken
Op langere termijn wordt een nog groter groeiend Novo Nordisk overigens niet als iets positiefs gezien voor de Deense economie. Hoe dat mis kan gaan, bleek in Finland, waar telefoonfabrikant Nokia jarenlang een centrale rol in de economie speelde. Op het hoogtepunt, rond de eeuwwisseling, vormde Nokia 4 procent van het Finse bruto binnenlands product en was de telefoonfabrikant in zijn eentje goed voor een vijfde van de totale Finse export.
De opkomst van de smartphone, met als beginpunt de lancering van de eerste iPhone van Apple in 2007, bleek de nekslag voor Nokia. De Finse economie kreeg een flinke klap en ging mede door de kredietcrisis een decennium van stagnatie in.
Lagere doses
Maar voorlopig is het voor aandeelhouders van Novo Nordisk vooral feest. Obesitaspatiënten hebben echter andere belangen: dat het populaire afslankmiddel extreem populair is geworden, is voor hen een probleem. Door de wereldwijde tekorten kan niet iedereen die een behandeling nodig heeft aan de wekelijkse dosis komen.
Gezondheidsautoriteiten in verschillende landen roepen artsen op het middel alleen voor te schrijven aan obesitaspatiënten die het écht nodig hebben – en dus niet aan de Instagrammende huisvaders en -moeders die zonder al te veel moeite wat kilo’s kwijt willen. Novo Nordisk probeert tekorten beperkt te houden door de eerste doses voor obesitaspatiënten te verlagen. Of dat genoeg is, zal moeten blijken, de vraag naar het medicijn blijft enorm.
