N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Rondetafelgesprek In het spreidingswet-gesprek schoven de belangrijkste partijen aan die de wet moeten uitvoeren. „En wíj zitten daar zo meteen mee. Daar pas ik voor.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data101276817-20cd01.jpg)
Ja, een spreidingswet is nodig, zeggen alle insprekers tijdens een rondetafelgesprek over de wet in de Tweede Kamer. Maar alsjeblieft, zeggen ze ook allemaal, doe het niet in deze vorm. De insprekers hebben forse kritiek en noemen de huidige wet „onnodig ingewikkeld”. „En wíj zitten daar zo meteen mee”, zegt een geïrriteerde Jan de Reus, VVD-gedeputeerde in Flevoland die inspreekt namens het interprovinciaal overleg. Hij heeft als gedeputeerde al te veel wetten gezien die onuitvoerbaar zijn. „Daar pas ik voor.”
De spreidingswet zoals die er nu uitziet, is een zwaarbevochten deal in de coalitie. De wet moet voorkomen dat asielzoekers in het aanmeldcentrum in Ter Apel weer buiten moeten slapen, omdat er te weinig opvangplekken zijn. Vorige zomer sliepen asielzoekers wel buiten, soms in de regen.
Hoe gevoelig de wet ligt, bleek in de aanloop naar het rondetafelgesprek opnieuw. Eigenlijk zou de Kamer het gesprek vorige week houden. Dat ging op het laatste moment niet door, want de Kamer had de onderliggende regelgeving die praktisch invulling geeft aan de wet nog niet ontvangen. Volgens Nieuwsuur was de coalitie het nog niet eens over die regels. Intussen is de coalitie eruit en zijn die regels er wel.
Waarom in 2 rondes behandelen?
In het rondetafelgesprek schoven de belangrijkste partijen aan die de spreidingswet moeten gaan uitvoeren. Wat de conceptwet volgens hen onnodig ingewikkeld maakt, is dat die in twee rondes behandeld wordt. In de eerste ronde kunnen gemeenten vrijwillig aangeven hoeveel asielzoekers ze willen opvangen. Daarvoor kunnen gemeenten, als ze aan een aantal eisen voldoen, bonussen verdienen. Is er dan nog een tekort aan plekken, dan moeten alle gemeenten, ook de gemeenten die al vrijwillig plekken hebben aangeboden, met de provincie om tafel om de overige plekken te verdelen.
Maar als jullie dat zeggen, waarom heeft staatssecretaris dat dan niet uitgevoerd?
Tunahan Kuzu Kamerlid van Denk
Dit levert een perverse prikkel op, aldus de uitvoerders. Ze zijn bang dat gemeenten die vrijwillig plekken aanbieden, in de tweede ronde mogelijk verplicht worden extra plekken te regelen. „Dit leidt tot freerider-gedrag”, zegt de Amsterdamse wethouder Rutger Groot Wassink (GL, asiel), namens de Vereniging Nederlandse Gemeenten. Want het loont dan zo lang mogelijk te wachten plekken in te brengen, omdat je mogelijk nog een extra opgave krijgt.
De wens van de uitvoerders: maak meteen duidelijk hoeveel asielzoekers per gemeente moeten worden opgevangen, zonder dat later aan te passen. Laat gemeenten eerst vrijwillig plekken aanbieden. Is dit niet genoeg? Ga dan met elkaar om tafel.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/04/data99841291-b327dd.jpg)
Test voor het kabinet
Gemeenten en provincies hebben dit eerder ook aangegeven bij staatssecretaris Eric van der Burg (VVD, asiel), zeggen ze. Waarom heeft hij daar niets mee gedaan, vraagt Denk-Kamerlid Tunahan Kuzu. Dat kunnen de uitvoerende organisaties niet zeggen, waarschijnlijk ook omdat de deal zo zwaarbevochten was. Van der Burg heeft voor de huidige conceptwet steun van de coalitiepartijen. Maar als daaraan op één onderdeeltje wordt gesleuteld, kan die steun teniet zijn gedaan.
Daarmee is deze wet een test voor het kabinet. Rutte IV beloofde eind 2021 meer aandacht te hebben voor de uitvoerbaarheid van wetten. Hoe belangrijk vindt Van der Burg dat? Of wint uiteindelijk toch de politieke realiteit? Dat gaan de debatten over de spreidingswet met de staatssecretaris de komende maanden uitwijzen.
