N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Zwendel De rechter geeft kunstenaar Peter Doig eindelijk gelijk, ziet Mariëtte Haveman. Het rare woestijnlandschap is niet van hem.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data96022832-410767.jpg)
Een van de raarste controverses in de kunst betreft het vermeende jeugdwerk van Peter Doig (1959). De Schot geldt als een geliefde hedendaagse kunstenaar. Zijn specialiteit: landschappen waarin een klein intrigerend element de aandacht trekt. Een bootje, een gebouw, een auto bij een meer. Soms een persoon, in de verte. Ik behoor tot de liefhebbers, en ik ben niet de enige.
De afgelopen jaren werd de kunstenaar aangeklaagd door een galerie in Chicago vanwege zijn ontkenning dat een schilderij van zijn hand was. Een echte Doig, zelfs een vroege, is enkele miljoenen waard. Zo’n ontkenning kost dus geld.
Hebzucht maakt vreemde sprongen, en anderzijds willen kunstenaars niet altijd meer weten wat ze in hun jeugd hebben uitgespookt. Maar hier danst ook het toeval een fascinerend rondje mee.
Wat is er gebeurd? In 1976 schilderde een gevangene van Ontario’s Thunder Bay Correctional Center een landschap. Naam van de maker: Peter Doige (met een e), veroordeeld om lsd-bezit. Het schilderij kwam voor 100 dollar in handen van een bewaker. Decennialang hing het rustig bij hem aan de wand tot in 2011 een vriend de signatuur eens goed bekeek. Een e kan makkelijk doorgaan voor een krulletje. Zo was een jeugdwerk van de Schotse Doig geboren. Immers, ook hij had zijn tienerjaren doorgebracht in Canada, precies toen dit schilderij was gemaakt.
2,5 miljoen dollar
Maar Doig hield vol dat het niet van hem was. De galerie, die het doek in handen had, begon een rechtszaak op grond van de gedachte dat de kunstenaar zijn periode in de gevangenis zou willen verheimelijken. Complicatie: de oorspronkelijke maker is inmiddels al jaren dood. Maar zijn zus leeft nog wel. En zij verklaarde dat haar broer – die met een e – inderdaad een tijd in die gevangenis had doorgebracht. En ook kunstenaar was.
Na jaren procederen heeft de rechter Doig (de beroemde) vorige week in het gelijk gesteld. De galerie moet hem 2,5 miljoen dollar betalen. Dat geld doneert Doig aan een organisatie die gevangenen in de gelegenheid stelt om kunst te maken. De galerie gaat in beroep.
Kijkend naar het schilderij is het makkelijk smalen: wat een prutswerk; kan nooit van Peter Doig zijn geweest. Dat lees je ook veel op sociale media. Ik vind van niet. Dat rare woestijnlandschap met cactussen en bergen die buigen alsof ze er vandoor willen, kan best gemaakt zijn door een begaafde 17-jarige kunstenaar in de dop. Jammer dat de echte maker niet meer leeft.
