Je zou zeggen dat een tweewekelijkse podcast over telkens één misdaad na tien jaar sleets wordt; dat de makers alleen doorgaan vanwege het succes, de luistercijfers, terwijl ze hun beste kruit allang hebben verschoten. Bij Criminal is dat niet het geval. De meest recente afleveringen zijn zelfs beter dan ooit. Wellicht heeft dat te maken met het oprekken van de definitie van misdaad.
Neem ‘Under the Wall’, uit oktober van dit jaar. Daarin horen we het verhaal van de Duitser Joachim Rudolph, die na zijn vlucht van Oost- naar West-Berlijn, honderden DDR-burgers via een tunnel naar het westen liet komen. Het lukt Phoebe Judge om in haar lijzige, beetje verwonderde stijl van praten ook van deze oude koe uit een verloren tijdperk een razend spannend verhaal te maken. Misdaad of niet.
Bij Search Engine, de immens populaire show van podcastberoemdheid PJ Vogt, stelt het verhaal nooit teleur. Hoe groot of klein het ook is. Het zijn secuur bereide luxeproducten, prachtig gepresenteerd en uitgeserveerd met aandacht. Dit tweeluik begint bij prijswinnend onderzoeksjournalist Jessie Eisinger, die op een dag de belastingaangiftes van de allerrijksten toegestuurd krijgt. Een ongelooflijke schat aan informatie, die een inkijkje biedt in de financiële gegevens van bekende miljardairs. Het document bewijst hoe het kan dat Amazon-oprichter Jeff Bezos geen inkomstenbelasting betaalt, en zelfs kinderbijslag ontvangt. Welke loopholes gebruiken de allerrijksten? Niet alleen wordt die vraag beantwoord, ook de cultuur die zulke loopholes mogelijk maakt wordt besproken. De hele geschiedenis van belastinginningen in de Verenigde Staten komt voorbij. En het is geen moment saai.
Uit angst dat de wereld overgenomen wordt door AI-klonen, maakt tech-journalist Evan Ratliff alvast een kloon van zichzelf. Hij uploadt zijn stem, koppelt deze aan een AI-systeem, en plots is daar een kunstmatig gedreven kopie – als luisteraar duurt het even voor je de ‘echte Evan’ van de ‘AI-Evan’ kunt onderscheiden. In Shell Game, een onafhankelijk uitgebrachte podcast, volg je Ratliffs experimenten. Hij benadert zijn onderzoek als een soort filosofisch spel, niet alleen om van te leren maar ook voor eigen plezier. Ratliff speelt met zijn kloon, plaatst ’m in rare situaties en kijkt vermaakt toe.
Eerst laat Ratliff de AI-kloon zijn gesprekken met klantenservice-medewerkers overnemen. Wanneer dat te veel op pesten begint te lijken, gaat hij over op scammers. Vervolgens traint hij zijn AI door deze met andere AI’s, collega’s, vrienden en familie te laten praten. Het is allemaal even absurdistisch als fascinerend. Als luisteraar leer je, door urenlang naar AI-gedreven gesprekken te luisteren, de logica van het systeem beter te begrijpen. Je ontdekt de grenzen van het kunstmatige.
Maar het werkt ook vervreemdend om, samen met de echte Evan, te horen hoe twee AI-klonen hun hobby’s en gezinsleven met elkaar bespreken, zonder dat zij doorhebben dat alle gezinsleden exact dezelfde namen hebben. En waarom verzanden twee robots, die alle informatie online tot hun beschikking hebben, toch steeds in zulke saaie gesprekken? Het wordt duidelijk hoe gemakkelijk AI-Evan liegt, al doet hij dat zonder uitzondering met een onschuldig klinkende beleefdheid. Een monotoon enthousiasme dat steeds vreemder wordt, hoe langer je ernaar luistert. AI’s maken geen ruzie. Zelfs niet als ze die opdracht krijgen. Ze praten verzoenend, met gesprekstechnieken die regelrecht uit een cursus conflictoplossing lijken te komen. Geamuseerd laat Ratliff zijn kloon ook AI-gedreven therapie volgen, een hilarisch hoogtepunt in de serie.
Justitie gaat voormalig mondkapjesonderhandelaar Sywert van Lienden en zijn compagnons vervolgen op verdenking van oplichting, verduistering, valsheid in geschriften en witwassen. Dat heeft het Openbaar Ministerie donderdag bekendgemaakt. Het besluit om de voormalig bestuurders van Stichting Hulptroepen Alliantie strafrechtelijk te vervolgen, volgt op jarenlang onderzoek naar de mondkapjesaffaire. Volgende maand is de eerste regiezitting in Rotterdam.
Van Lienden en zijn zakenpartners Bernd Damme en Camiel van Gestel verdienden in de coronapandemie miljoenen aan de overheid door een deal te sluiten over mondkapjes. Naar de buitenwereld lieten ze doorschemeren dat ze zonder winstoogmerk handelden en dus niks verdienden aan de order, maar in werkelijkheid bleek de deal voor alle drie zeer lucratief, vooral voor Van Lienden.
Hij heeft zelf altijd volgehouden onschuldig te zijn. Donderdagmiddag meldt Van Lienden in een reactie op het nieuws dat „deze stap weliswaar schadelijk is”, maar „ook duidelijkheid biedt”. „Het dossier zoals het er nu ligt ontkracht naar mijn mening dit verhaal al. Nu is het onze beurt om getuigen te horen en bewijsstukken aan te dragen zodat de rechtbank kan oordelen. We kunnen eindelijk beginnen.”
Publicitaire druk
Als mediapersoonlijkheid wist hij veel druk op het kabinet te zetten om met hem in zee te gaan. Hij beweerde dat de overheid te apathisch reageerde in de coronacrisis en veel hulpverleners daarom onbeschermd moesten werken. Vanuit het toenmalige kabinet klonken eerder al geluiden dat de publicitaire druk meespeelde om met Van Lienden samen te werken, maar wel in de veronderstelling dat hij er niet aan zou verdienen.
Naar Van Lienden, Damme en Van Gestel loopt eveneens een civiele zaak, aangespannen door de overheid en het huidige bestuur van Stichting Hulptroepen Alliantie. De twee partijen voelen zich misleid door de oud-bestuurders. Datzelfde geldt voor bedrijven als Coolblue en Randstad, die in hun ogen onder valse voorwendselen meededen aan het project van Van Lienden en ook aangifte tegen hem deden. In februari 2022 werd het drietal ontslagen bij de Stichting Hulptroepen Alliantie. Ook werd beslag gelegd op hun banktegoeden.
Tijdens de coronapandemie kochten Van Lienden en zijn zakenpartners in China twee grote partijen mondkapjes. In totaal ging het om 40 miljoen beschermingsmiddelen voor ruim 100 miljoen euro. Naar buiten toe stelden ze als non-profitondernemers in naam van Stichting Hulptroepen Alliantie te werken, maar de winsten vloeiden via een andere BV uiteindelijk toch naar henzelf.
Van Lienden zelf verdedigde dat aanvankelijk door te stellen dat hij een ondernemersrisico liep en zelf een deel moest voorfinancieren. Later bleek echter dat de overheid zelf het gehele bedrag had voorgeschoten. Ook de belofte dat hij „om niet” te werk was gegaan, bleek niet te kloppen.
Lees ook
De vrienden van Sywert wilden niet geloven dat hij miljoenen verdiende met zijn mondkapjes