Deze 11 wandelboeken garanderen een prachtige wandeling

Posted on by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Wandelgids Wandelen is de laatste jaren alleen maar populairder geworden. En dus verschijnen er aan de lopende band nieuwe wandelboeken. Welke zijn volgens NRC de beste?

Wandelaars in het Dr. J. P. Thijssepark in Amstelveen.
Wandelaars in het Dr. J. P. Thijssepark in Amstelveen. Foto Olivier Middendorp
Wandelgids

De afgelopen jaren recenseerde NRC-redacteur Saskia van Loenen diverse wandelboeken. Van ommetjes in de stad tot natuurgebieden ver van de bewoonde wereld: als het om wandelboeken gaat is er voor elk wat wils. Maar wat zijn nou de beste boeken? Met deze gids kun je gaan wandelen volgens het boekje: 11 recente topboeken op een rij, in willekeurige volgorde.

Overijssel

Woest aantrekkelijk Twente


Een geweldig wandelboek werd geschreven door Truus Wijnen, die lokaal bekendstaat als ‘de wandelkoningin van Twente’. Wandelen in Twente omvat twintig rondwandelingen door prachtig gebied, en, ook heel fijn: met altijd minstens één horecagelegenheid onderweg. De wandelingen zijn niet al te lang en daarmee is dit boek ook geschikt voor de minder geoefende wandelaar. ‘God, wat is het hier toch mooi’, verzuchtten we meer dan eens, terwijl we van het ene fraaie onverharde pad naar het andere liepen. De weitjes hier zijn klein en omringd door bomen: ruilverkaveling vond hier nauwelijks plaats. Dat maakt deze streek woest aantrekkelijk voor de wandelaar die van groen en natuur houdt.

Truus Wijnen, Gegarandeerd Onregelmatig, 128 blz. € 16,95

Overijssel

Geweldige combinatie van wandeling én museum


We blijven nog even in Twente, want een klein onopvallend boekje bleek een waar pareltje: Weg van het museum, geschreven én geïllustreerd door Hans Wassink. Hij combineert een wandeling in Twente of de naastgelegen Achterhoek met museumbezoek, en daarmee is een topdagje gegarandeerd. De wandelingen zijn maximaal 6,5 kilometer lang en daarmee nog iets korter dan het boek hierboven. En dat is wel zo fijn als je daarna nog een museum gaat bezoeken, waarbij je immers ook weer moet staan. Extra pluspunten zijn de prachtige omgeving waar doorheen de wandelingen voeren en de foutloze routebeschrijving. Een boekje waar je oprecht blij van wordt.

Hans Wassink, Anoda, 108 blz. € 12,95

Noord-Holland, Zuid-Holland en Zeeland

Moois achter de duinen


De titel Wandelen langs de Nederlandse kust zette de recensent aanvankelijk op het verkeerde been: een wandeling pal langs de zee over de stranden tussen de kop van Noord-Holland en Zeeland zou wel héél erg hetzelfde zijn steeds. Maar de wandelingen bleken juist voornamelijk in het gebied áchter strand en duin te lopen. En dat leverde veel fijne en zeer afwisselende tochten op in alle drie de kustprovincies. Er zitten behoorlijk lange routes tussen, tot wel 20 kilometer, maar voor wie dat te gortig wordt: alle wandelingen zijn gelukkig ook eenvoudig in te korten.

Harrie Bunk, ANWB, 160 blz. € 21,99

Heel Nederland

Onze schitterende Nationale Parken


Soms voel je je toerist in eigen land: een beetje beschaamd omdat je een prachtige plek nooit eerder met een bezoek had vereerd. Dat gold ook bij het zien van het prachtig uitgevoerde boek De 21 mooiste wandelingen door de Nationale Parken van Nederland: gebieden van naam en faam, en ze dan toch niet (allemaal) kennen. De recensent kwam dankzij dit boek van natuurblad Roots eindelijk eens terecht in De Maasduinen, en wist niet wat ze zag, zo mooi was het daar. En nam zich stellig voor nu echt álle Nationale Parken te gaan bewonderen – wandelend natuurlijk.

Div. auteurs, Fontaine Uitgevers, 162 blz. € 17,99

Noord-Brabant, Limburg en Zeeland

Eindig met een goed glas bier


Een fraaie wandeling maken en na afloop proosten met een lokaal speciaalbiertje: er zijn beroerdere dagen te verzinnen. Het Zuid-Nederlandse Bierwandelboek van reisjournalist Guido Derksen combineert twee zeer populair geworden trends: speciaalbier smaakt volgens hem “nóg lekkerder als je het lichaam eerst aan het werk hebt gezet, en een wandeltocht is nóg leuker als je weet dat je aan het einde een bijzonder bier te wachten staat”. Geen speld tussen te krijgen. De auteur leidt je door Noord-Brabant, Limburg en Zeeland middels originele, mooie en bovenal goed beschreven wandelingen. Met als grote pré dat je na afloop welverdiend kunt nagenieten met een biertje als de ‘Peelreus Zwaar Blond’ of een ‘Non de Jus!’.

Guido Derksen, ANWB, 124 blz. € 21,99

Limburg

Klimmen en dalen in Zuid-Limburg


Wie in Zuid-Limburg komt heeft meteen het gevoel in het buitenland te zijn. Een wandelgids voor deze streek is altijd een feest, want in het uiterste zuiden is het niet alleen goed toeven qua natuurschoon, maar ook voor de inwendige mens – Bourgondisch als Limburgers nu eenmaal zijn. Lopen door Limburgs Heuvelland is geschreven door Rob Wolfs en Rutger Burgers, zeer ervaren wandelaars die al diverse boeken op hun naam hebben staan, en dat merk je. Uitstekend beschreven wandelingen door schitterend gebied, tussen de 11 en 18 kilometer lang, nog eens extra pittig door het vele klimmen en dalen. Maar dan heb je ook wat.

Rob Wolfs en Rutger Burgers, Gegarandeerd Onregelmatig, 130 blz. € 17,95

Gelderland

Salland en kronkelende IJssel


Veel wandelboeken zijn te groot om in de hand mee te nemen bij het wandelen en dus moet je de routepagina’s fotograferen en eventueel nog uitprinten voor onderweg, maar bij de boekjes Netwerkwandelingen van uitgeverij Elmar heb je daar geen last van: kleiner kan niet. Erg praktisch dus, wat eveneens voor de opzet geldt: geen ellenlange routebeschrijvingen maar een kort overzicht van knooppunten die je kunt volgen, van paaltje naar paaltje dus – waardoor die boekjes ondanks vele lange wandelingen ook zo’n klein formaat kunnen krijgen. Het deeltje Netwerkwandelingen: Sallandse Heuvelrug & IJsselvallei voert je door een fraai oostelijk stukje Nederland: in Overijssel, waar de schitterend kronkelende rivier de IJssel nooit ver weg is.

Div. auteurs, Uitgeverij Elmar, 138 blz. € 16,99

Overijssel

Fraai Zutphen en omgeving


Die kronkelende IJssel smaakte naar meer: Wandelen rond Zutphen laat je niet alleen de prachtige omgeving zien, maar ook de stad zelf. De 16 rondwandelingen variëren in lengte: van een bescheiden stadsrondje van 3,4 tot 19,4 kilometer, ofwel voor elk wat wils. Dankzij de buitengewoon heldere route-aanwijzingen moet het wel heel gek lopen wil je met dit boekje in de hand verkeerd lopen. We kijken onze ogen uit: wat is het hier toch krankzinnig mooi!

Dolf Logemann, Anoda, 134 blz. € 14,95

Noord-Brabant

Dat heerlijke Brabantse land


Altijd fijn als er weer een boek verschijnt bij Gegarandeerd Onregelmatig, de uitgever met verreweg de meeste wandelboeken. Ditmaal worden we met Wandelen in de Meierij uitgenodigd Noord-Brabant eens goed te ontdekken: en dan specifiek het gebied tussen Tilburg, Eindhoven en Den Bosch. Afwisselende rondwandelingen over zoveel mogelijk onverharde wegen: het is hier heerlijk wandelen. Terecht verwijst dit boek naar het bekende liedje van weleer: ‘Het leven is goed in m’n Brabantse land’, en terwijl we daadwerkelijk genieten van ‘De bossen, de vennen, de purperen hei’ verschijnt wandelend een glimlach op je gezicht die perfect past bij die vrolijke muzikale ode aan deze provincie.

Div. auteurs, Gegarandeerd Onregelmatig, 128 blz. € 14,95

Heel Nederland

Wat zijn landgoederen toch mooi


Soms denk je dat je alles wat mooi was wel gezien hebt, maar het fijne van wandelboeken is dat ze je soms wijzen op plekken waar je geen idee van had en die dan nog mooier blijken te zijn dan alles wat je daarvoor al zag. Dat gebeurde met het fraaie boek De mooiste Landgoedwandelingen van Nederland, dat ons naar ’s Graveland stuurde, waar we al wandelend langs oude bomen, een sprookjesachtig beekje en verstilde plekjes verzuchtten dat dit een van de mooiste wandelingen moest zijn die we ooit liepen. Landgoederen en buitenplaatsen zijn vaak “monumentale eilanden waar de tijd langzamer lijkt te lopen” zoals het boek het omschreef, en dat konden wij alleen maar beamen. Wat een ontdekking. Leve de adel van weleer.

Div. auteurs, Fontaine Uitgevers (Roots), 156 blz. € 17,-

Overijssel

De Achterhoek als heerlijke idylle


We begonnen deze gids met een boek van ‘de wandelkoningin van Twente’ Truus Wijnen en eindigen met een boek eveneens van haar hand: ditmaal Wandelen in de Achterhoek. Grenzend aan Twente en óók al zo mooi, wat een heerlijke idylle! In 20 rondwandelingen leidt de auteur je langs schattige weitjes omringd door grote eiken en beuken, door bossen, langs verstilde poeltjes en prachtige oude boerderijen. Nooit zagen wij zoveel ijsvogels tijdens één wandeling. Een streek waar wij nog heel vaak terug gaan komen – en een boek om dus te koesteren.

Truus Wijnen, Gegarandeerd Onregelmatig, 128 blz. € 17,95-

Related Posts

Kookboekschrijver Meera Sodha: ‘Als je bij mij thuis komt eten, krijg je deze gerechten’

  • admin
  • November 14, 2024
  • 0

Na drie succesvolle kookboeken, Made in India, Puur India, Azië en een veganistische receptenrubriek in de Britse krant The Guardian verloor Meera Sodha het plezier in koken. Ze schrijft openhartig over die donkere periode in haar nieuwste boek Bij Meera aan tafel. „Ik heb heel lang in bed gelegen en maanden en maanden niet gekookt”, vertelt ze tijdens een videogesprek vanuit haar huis in Londen. De oorzaak noemt ze complex, maar de vele deadlines, een jonge baby en de coronapandemie hielpen niet. „Het was een opeenstapeling van alles in mijn leven waardoor ik mijn hoofd niet meer boven water kon houden en mijn weerstand volledig verdween.”

Het omslagpunt kwam toen ze zag dat haar man, die naast zijn baan alle zorg voor hun dochters en het huishouden op zich had genomen, brak. „Ik was zo met mezelf bezig dat ik me niet had afgevraagd hoe het met hem ging.”

Ze ging naar de keuken, pakte intuïtief wat ingrediënten, linzen, curryblad, citroengras en chilipepers, en maakte dahl. „Ik voelde een nieuwe energie in mijn vingertoppen, kon mijn longen voelen en weer ademhalen. Voor het eerst in lange tijd voelde koken anders, niet als een opgave.”

Ik was zo met mezelf bezig dat ik me niet had afgevraagd hoe het met hem ging

Sodha besefte toen dat dit was hoe ze wilde koken, eenvoudige gerechten voor haar man, dochters en zichzelf. En ze realiseerde zich hoe belangrijk ze de avondmaaltijd vindt. „Niet het ontbijt, niet de lunch, ik wilde alleen nog maar het avondeten maken.”

Het vermogen om een lekkere avondmaaltijd – de Engelse titel van haar boek is Dinner – op tafel te zetten noemt ze een ‘superkracht’. Ze kreeg weer plezier in koken; het voelde als een prestatie om iedere dag een maaltijd voor te bereiden en ’s avonds met haar gezin aan tafel te zitten. „Ik weet niet of dit voor iedereen geldt die mentaal door een diep dal is gegaan, maar ik was verdoofd, ik voelde niks meer. Door het klaarmaken van het avondeten voelde ik me geaard, ik had weer een doel.”

Bij moeder nog vlees

De recepten die ze in deze periode maakte vormden de basis van Bij Meera aan tafel. Ze noemt het haar meest persoonlijke boek. „Ik kookte altijd, maar het was nooit echt het soort eten waar ik van houd.” En dan aarzelt ze even. „Ik twijfel of ik dit woord moet gebruiken, maar het ging erom andere mensen te imponeren. Heel veel in deze wereld draait om indruk maken, waarom zou je anders nieuwe recepten verzinnen? Maar ik hou juist van eenvoudig eten. Als je bij mij thuis komt eten, krijg je de gerechten in dit boek.”

Door het avondeten voelde ik me geaard, ik had weer een doel

Die zijn allemaal vegetarisch. Alleen als ze bij haar moeder eet, eet ze nog weleens vlees. „Eten is niet alleen brandstof, maar ook nostalgie, plezier, geschiedenis en traditie, dus ik hou wat ruimte vrij voor mijn moeders kip curry of kip pilav, waar ik dol op ben.”

Sodha is de dochter van Indiase ouders uit Oeganda, die in 1972 het land moesten ontvluchten, omdat dictator Idi Amin de bevolking tegen de Indiase minderheid ophitste. „Ik heb geen plek om naar terug te gaan, ik kan niet naar het huis waar mijn ouders geboren zijn, de gemeenschap van toen is er niet meer. Daarom hou ik me vast aan de verhalen en de spullen die me verbinden met dat verleden.”

Ze staat op en komt terug met een houten lepel die haar dierbaar is, die ze van haar moeder kreeg en waar ze in haar boek over schrijft, net over als het koperen pannetje van haar oma en de beelden van de Hindoegoden Ganesha, Lakshmi en Annapurna in haar keuken. Ze staat weer op, pakt haar telefoon en laat ze zien. Ze is niet religieus, schrijft ze in haar boek, maar ‘door verbinding, traditie of rituelen’, geven ze haar ‘troost en het geluk dat ze nooit in haar eentje staat te koken’.

Haar ouders kwamen op het Engelse platteland van Lincolnshire terecht. „Wat mijn moeder aan mij heeft doorgegeven is dat koken je verbindt met tradities en in mijn geval was dat de Indiase Gujarati-keuken.” Gujarat is een deelstaat van India die aan Pakistan grenst.

De Indiase en Aziatische keuken zijn belangrijk voor Sodha, maar in Bij Meera aan tafel is de stijl veel uiteenlopender met invloeden uit bijvoorbeeld de Italiaanse en Egyptische keuken. De 120 recepten ademen de Londense diversiteit waar ze deel van uitmaakt. „Eten verandert met de omgeving en de mensen mee en dat omarm ik. Als ik iets van een andere cultuur gebruik, doe ik dat met respect en begrip voor de oorsprong, maar eten is ook een geweldig creatief medium.”

En eten is leuk, benadrukt ze. „Het moet leuk zijn. Hoewel de aanleiding voor dit boek verdrietig was, is het boek vrolijk geworden. Ik hou nu van mijn leven en als ik niet was ingestort, was ik zonder nadenken op oude voet door blijven gaan. Nu leef ik bewust en weet ik wat me gelukkig maakt.”

Dat zijn kleine dingen als zonlicht op haar gezicht, yogalessen, om drie uur klaar zijn met werken – en eenvoudige gerechten. „Ik heb aan dit boek echt met mijn hart en buik gewerkt. Wat ik er zo fijn aan vind is dat het me weer bij mezelf heeft gebracht.”


In de Westelijke Tuinsteden zouden functioneel ingerichte woningen leiden tot ‘een gelukkiger gezinsleven en een vitale samenleving’

  • admin
  • November 13, 2024
  • 0
Foto Jordi Huisman

Een halve eeuw geleden geleden verdween de verzuiling stilletjes uit Nederland. Maar in Slotermeer, de oudste van de Westelijke Tuinsteden van Amsterdam, zijn de restanten ervan nog zichtbaar. Daar staan in de Dobbebuurt ‘katholieke’ woningblokken van vijf verdiepingen tegenover ‘algemene’. De bewoners van de algemene, rechttoe-rechtaan-blokken moeten een trappetje op naar de entree van hun woningen. De katholieke blokken hebben daarentegen op de begane grond een soort kerkportalen als ingangen, met gemetselde bogen en eenvoudige tympanen. Boven de bogen zitten veelkleurige, half abstracte mozaïeken van de kunstenaar Theo Forrer. Met enige moeite vallen hierin onder meer ploegende boeren, zwoegende werklui en de hand van god te herkennen.

De door Nielsen Spruit en Van der Kuilen ontworpen algemene blokken zijn begin jaren vijftig gebouwd voor de algemene woningbouwvereniging Rochdale. De blokken die een katholieke woningbouwvereniging liet neerzetten zijn van Aat Evers en Geert Sarlemijn, twee traditionalistische architecten die omstreeks 1950 de cursus kerkelijke architectuur van pater-architect Dom Hans van der Laan volgden. Evers en Sarlemijn gaven hun bakstenen woondozen, waarvan enkele in de jaren tachtig helaas vaal wit zijn gestuct, niet alleen stichtelijke entrees maar ook natuurstenen lateien en vier dikke, bakstenen zuilen op de kopse kanten. Een naburig, ook door hen ontworpen blok met winkels en woningen heeft zelfs rijen witte zuilen met rare ionische kapitelen aan weerszijden van een boogvormige poort.

Foto Jordi Huisman

De stedenbouwkundige Cornelis van Eesteren, hoofd stadsontwikkeling in Amsterdam, zag de architectonische gevolgen van de verzuiling in Slotermeer met lede ogen aan. De hoofdontwerper van de Westelijke Tuinsteden hield niet van diversiteit. Het liefst had hij de enorme Amsterdamse uitbreidingswijken helemaal volgezet met radicaal modernistische architectuur. Van Eesteren en Sarlemijn en andere architecten die in Slotermeer hadden gebouwd vond Van Eesteren „kwalitatief op een laag peil” staan, schrijft Ineke Teijmant in het boekje De Dobbebuurt. Ze hadden er gezorgd voor een weerzinwekkende „kakofonie”, meende hij. De bewoners dachten hier anders over: zij vonden Slotermeer juist „gezellig gevarieerd”.

Foto Jordi Huisman

Goede smaak

Om de kloof tussen de smaak van Van Eesteren en die van de toekomstige bewoners van de Westelijke Tuinsteden te dichten, was in 1946 de stichting Goed Wonen opgericht. Uitgangspunt van Goed Wonen was dat smaak een kwestie van opvoeding is en de meeste Amsterdammers onopgevoed waren. „Slechts zelden treft men een interieur aan, waarin zuivere vormgeving, innerlijk evenwicht en harmonische kleurencombinatie ons het gevoel geven van werkelijke sfeer”, schreef de voorzitter van Goed Wonen (en Amsterdamse PvdA-wethouder van Volkshuisvesting) Jan Bommer in 1948 in het eerste nummer van het gelijknamige tijdschrift.

Om de lezers bij te brengen hoe ze hun interieurs konden zuiveren van zware balpootmeubelen en andere foute huisraad, schreef Goed Wonen niet alleen over „doelmatige” woninginrichting maar ook over kitsch en de vraag of massaproductie „een gevaar was voor onze persoonlijkheid”. Ook deed het tijdschrift de lezers een proefje aan de hand om vast te stellen of hun interieur ‘zuiver’ genoeg was: de melkflestest. De dikke, onelegante melkfles was „typerend voor onze tijd en voor de stand van onze natuur- en scheikunde” en past in elk „modern” interieur, zo legde de bedenker van de melkflestest uit. „Als u het beslist nodig vindt om de melk eerst over te gieten in een ‘mooi’ kannetje, dan is er ergens iets fout òf bij u òf bij uw interieur, want de fles is goed.”

Foto Jordi Huisman

In de jaren vijftig en zestig liet Goed Wonen twaalf modelwoningen inrichten in de Westelijke Tuinsteden. Wat de toekomstige tuinstedelingen daar toen zoal aantroffen, is te zien in de Van Eesteren Museumwoning, gevestigd in een woning in een algemeen blok in de Dobbebuurt. Hier staan de woon-, eet- en slaapkamer vol met huisraad die Goed Wonen had goedgekeurd, zoals de nog altijd populaire slaapbank van Mart Visser en een fauteuil van gebogen rotan. Aan de knalrode wand van de woonkamer hangen metalen wandrekken van het merk Pilastro, de keuken heeft een modulaire Bruynzeelkeuken van Piet Zwart en in de slaapkamer staan bedden van Auping met ‘hygiënische’ metalen spiraalbodems. Boven de eettafel hangt de beroemde en nog altijd geproduceerde PH 5-lamp van de Deense ontwerper Poul Henningsen.

De eerste modelwoning van de Westelijke Tuinsteden stond in Slotermeer en was in 1955 ingericht door Johan Niegeman, die in de jaren dertig in Stalins Sovjet-Unie had gewerkt. Daar werkte hij onder meer aan ‘sotsgorods’ als Magnitogorsk, nieuwe socialistische steden waar de Nieuwe Mens gestalte moest krijgen. De sotsgorods werden een faliekante mislukking en Niegeman moest in 1937, net als eerder de communistische architect Mart Stam, de Sovjet-Unie verlaten.

Foto Jordi Huisman

Betere mensen

Ook de Westelijke Tuinsteden waren bedoeld als een soort sotsgorods. Ontwerpers als Niegeman geloofden dat ‘zuiver’ ingerichte woningen betere mensen zouden maken van de bewoners. Mensen die zich omringen met melkflessen en andere ‘neutrale’ industrieel vervaardigde voorwerpen en meubels getuigen van een sterke persoonlijkheid, schreef Goed Wonen: „Zij hebben geen opvallende meubelen nodig in hun interieur om zichzelf tot recht te laten komen. Hoe eenvoudiger de meubelen, hoe beter de mens uitkomt.” Ook zouden functioneel ingerichte en hygiënische woningen leiden tot „een gelukkiger gezinsleven, een harmonieuze opvoeding van de kinderen en een vitale samenleving”.

De modelwoningen vielen lang niet bij alle bezoekers in de smaak. Velen vonden ze ‘kaal’ en ‘ongezellig’. En de degenen die er wel in iets zagen, konden de eenvoudige, maar desondanks dure huisraad meestal niet aanschaffen. Zo bleef het zuiver vormgegeven interieur alleen weggelegd voor een elite die ermee kon getuigen van hun goede smaak.

Museumwoning Van Eesteren. Freek Oxstraat 27, Amsterdam. Info: www.vaneesterenmuseum.nl/museumwoning

Foto Jordi Huisman


Column | De oppaskat van Jan

  • admin
  • November 13, 2024
  • 0

Mijn vriend Jan kwam bij ons eten. Van tevoren zei Willem: „Ik heb echt zin in vanavond. Jan gaat in ieder geval niet zo verschrikkelijk lopen jeremiëren over de toestanden in de wereld.” Daar verheugde ik me ook op, want ik kan er alleen tegen als ik zelf jeremieer.

Jan kwam bij het vallen van de avond binnen, een en al benen en glanzend kaal hoofd. Kaas klom als een kapucijnaapje tegen hem op, nestelde zich op zijn schoot en lispelde dat hij spaghetti carbonara wilde. Die kreeg hij, in een handomdraai door Jan bereid, maar vol en vet en bevredigend. De kaarsen brandden, er werd gegeten, buiten was het zacht novemberweer.

Jan woont in Leeuwarden, maar past in Amsterdam op een kat van achttien jaar oud, die allerlei medicijnen nodig heeft om door de dag te komen. Ik had weinig begrip voor de hele situatie. Een bejaarde kat in het licht van deze tijd vraagt te veel van iedereen, zeker op een avond als deze, die eindeloos moest duren. Ook heb ik mijn vader weleens een ongelukkig kuikentje, wiens hoofd verkeerd om aan zijn lijf zat, bij geboorte de nek om zien draaien. Toen zat het hoofd weer goed, maar daar was dan ook alles mee gezegd.

De kinderen gingen slapen. Willem bracht ze naar boven, aan tafel werd het even stil. Ik begon maar weer eens over het lot van vrouwen over de hele wereld. „Het is de alsof de wapens in je handen van suiker zijn, in een heel stroperige zich eeuwig herhalende droom”, fluisterde Jan en daarna, schel: „We kunnen er helemaal niks aan doen, vergeet die linkse lente.” We deden de gordijnen dicht. Willem kwam naar beneden, we moesten het er toch nog iets langer over hebben, je komt er niet onderuit. Dus vroegen we ons af waarom er zoveel stemmen zich laven aan de steeds grotere chaos, hoe die stemmen iedereen nog verder opdrijven, de waanzin willen laten heersen, de hoofdstad vol geweld en zij, juichend achter hun schermpjes verontwaardiging fingerend. „Het is nu wachten op Gavrilo Princip, en ondertussen verdringen ze elkaar om hem te mogen zijn”, zei ik en was geheel niet ontevreden met mezelf.

Toen begon Jan nonchalant The Waste Land te citeren en daarmee keerden we terug naar onze eigen, voor velen onuitstaanbare, veiligheid van oude teksten, liedjes, luisterend, in stille bewondering. Drie sukkels aan een keukentafel, met een stapel boeken, Medea en Cavalleria Rusticana. Een grote troost, maar één die moeilijk te vinden is, en daarom in het dagelijkse leven steeds verder uit zicht leek te verdwijnen.

De kat moest haar pillen, Jan vertrok even plots als hij gekomen was. Wij zaten nog even. Ik dacht aan Antigone die haar broer wilde begraven tegen de wens van de staat in. Daarna dacht ik aan mijn vader, die weigerde onze dode hond aan de dierenarts af te geven en hem achter in de tuin onder een appelboom begroef.

De volgende dag fietste ik met Kaas en Cléo katerig door onze straat. Op de hoek stond een verwarde man naar duiven te trappen. „Rot op, tyfusbeesten” schreeuwde hij. Toen kreeg hij er eentje onder zijn laars en stond met zijn volle gewicht op het beestje. Ik fietste met kloppend hart door en dacht aan de oppaskat van Jan. Moge het lieve dier voor eeuwig leven.