De wereld verandert sneller dan Weight Watchers kan bijbenen

De details waren nog lang niet allemaal uitgewerkt. En de symboliek en omvang van de afspraken werden flink aangedikt. „Historisch”, vond de Britse premier Keir Starmer de deal donderdag, tussen het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. En „een waar eerbetoon aan de geschiedenis van onze nauwe samenwerking”. „Een doorbraak met een van onze meest gekoesterde bondgenoten”, vond de Amerikaanse president Donald Trump.

Al die retoriek daargelaten heeft de handelsovereenkomst die de VS en het VK donderdag presenteerden, inderdaad een bredere internationale betekenis. De afspraken luiden waarschijnlijk het begin in van verlaging van Amerikaanse importtarieven voor meerdere landen.

„We zijn dicht bij afspraken met allerlei landen”, zei president Trump, die onder druk staat omdat de Amerikaanse economie de negatieve gevolgen van de handelsoorlog al begint te merken. Voor premier Starmer (Labour) was het intussen een aanzienlijke diplomatieke prestatie, dat het VK als eerste land wereldwijd nieuwe afspraken met de VS wist te maken.

President Trump legde het Verenigd Koninkrijk bij de grote aankondiging van zijn importtarieven, begin april, het ‘basistarief’ op van 10 procent voor alle geïmporteerde goederen. In maart waren al hogere tarieven ingegaan van 25 procent voor specifieke sectoren als staal, aluminium en de autoproductie. Die 10 procent blijft ook voor het VK de basis. Maar voor de autosector daalt het tarief naar dat ‘algemene’ percentage. Tenminste, voor de eerste 100.000 auto’s, en dat is ook ongeveer het aantal dat het VK jaarlijks exporteert. Voor staal en aluminium daalt het tarief zelfs naar 0 procent. De nieuwe percentages gaan „zo snel mogelijk” in.

In ruil voor deze verlagingen heeft het VK toegezegd om voor 10 miljard dollar (ongeveer 8,84 miljard euro) aan vliegtuigen in te kopen bij het Amerikaanse luchtvaartbedrijf Boeing. En de Britse importtarieven gaan naar beneden voor meerdere goederen, machines en voor chemicaliën als ethanol, dat voor bierproductie wordt gebruikt. Voor rundvlees zijn wederkerige afspraken gemaakt over hoeveelheden vlees die bedrijven tariefvrij mogen verhandelen. De regels voor de kwaliteit van het vlees veranderen niet, benadrukte de Britse regering.

Eerder lukte het niet

Britse diplomaten zien de deal van donderdag natuurlijk graag als hun eigen succes – en als resultaat van de goede verstandhouding tussen president Trump en premier Starmer. Maar de overeenkomst geeft ook andere regeringen een indruk van wat voor hen ongeveer haalbaar is. Want de VS hebben onderhandelingen lopen met bijna twintig landen die hun importtarieven graag omlaag willen. De Amerikaanse minister van Financiën Scott Bessent zei eerder deze week dat afspraken met India, Zuid-Korea en Japan bijna rond zijn. En komend weekend beginnen gesprekken tussen de VS en China, die over en weer de heftigste tarieven aan elkaar oplegden.

Al sinds 2020 probeerden achtereenvolgende Britse regeringen zonder succes om een veelomvattender handelsovereenkomst met de VS te sluiten. Trump zei donderdag dat het „na jaren en jaren van onderhandelingen nu eindelijk zover is”. Maar de omvang van deze afspraken is veel beperkter dan die eerdere ambities van beide landen. Na de uittreding uit de Europese Unie was een brede handelsovereenkomst tussen de VS en het VK een soort economische hoofdprijs voor Londen. Alleen kwam het er nooit van, omdat de twee landen het niet eens werden over voorwaarden rond landbouwproducten en medicijnen.

De Britse regering wilde deze afspraken met Washington graag rond hebben vóór hun topbijeenkomst met de Europese Unie, die in de agenda staat voor maandag 19 mei. Voor die top zijn de onderhandelingen nog volop bezig. Het idee is dat de twee partijen daar een aantal basisafspraken maken over onder meer defensie, energie en handel in dierlijke producten. Over de precieze invulling van die afspraken moet dan nog verder worden onderhandeld.

Labour leed verlies

Premier Starmer en zijn ministers benadrukken vaak dat het VK niet hoeft te kiezen tussen de VS en de EU als het om handelsvoorwaarden gaat. Labour wil de stagnerende Britse economie graag sneller laten groeien en ziet soepeler handel met alle landen als een belangrijk element daarvoor. „Het is niet en/of, het is en/en”, zei Starmer.

De Europese Unie is als blok economisch gezien veel belangrijker voor het VK dan de Verenigde Staten. De handel in goederen met de EU is meer dan vier keer zo groot als die met de VS. Volgens Trump, die weinig waardering heeft voor de Europese Unie, waren de afspraken van donderdag alleen mogelijk „dankzij de Brexit”. Tegelijk wisten Starmer en zijn onderhandelaars waar hun grenzen lagen. De EU had bijvoorbeeld duidelijk gemaakt dat als Londen toezeggingen zou doen aan de VS over lagere voedselstandaarden, dat nauwere afspraken met Brussel hierover onmogelijk zou maken.

Deze deal kwam voor Starmer op een politiek fijn moment, al gaf de premier toe dat hij woensdagavond verrast werd door een telefoontje van Trump. Die wilde de afspraken ineens zo snel mogelijk rond krijgen en dus regelde het team van Starmer halsoverkop een persconferentie voor de premier bij een autofabriek van Jaguar Land Rover. Om te laten zien dat hij „de hardwerkende Brit” steeds in zijn achterhoofd had bij de onderhandelingen.

Labour leed vorige week zware verliezen bij lokale verkiezingen en de partij staat onder druk om Britten met lage en middeninkomens financieel meer tegemoet te komen. Starmer zei dat deze deal „duizenden banen” in het VK zal redden. De Britse auto-industrie en vakbonden uit de staalsector reageerden voluit positief op de gemaakte afspraken. Ook de Britse media, die toch het liefst cynisch zijn, konden weinig anders dan constateren dat Starmer en zijn team hier een „overwinning” hadden geboekt.

Delen

Mail de redactie

Het is „niet zo zinnig” om nu ineens aan de Hollandse kust te staan wachten tot je reuzenhaaien in het oog krijgt. „We weten niet of ze er nu zitten”, zegt onderzoeker Annemiek Hermans. Maar dat ze er zijn geweest, staat vast. „Het goede nieuws is dat haaien en roggen niet worden afgeschrikt door de aanwezigheid van windparken op zee, maar er gebruik van maken”, zegt de promovendus van Wageningen Universiteit. Ze onderzoekt of met name elektromagnetische velden van stroomkabels een verstorend effect hebben op de aanwezigheid van de negen soorten haaien en negen soorten roggen die in de Noordzee leven. „Dat lijkt dus niet zo.”

Weliswaar hebben zeedieren een „slechte tijd” als de windparken worden aangelegd, „vooral door het geluid van het heien en het storten van steen”, maar gaat er vervolgens waarschijnlijk een „positief effect” uit van het verbod om in de buurt van windparken te vissen. „Sommige haaien en roggen leggen hun eieren op het zeebed. Deze eieren kunnen zonder verstoring groot worden. Ze worden niet als bijvangst opgevist door de bodemberoerende visserij.”

Dat onderzoeker Hermans tot deze bevinding is gekomen, heeft ze te danken aan een ogenschijnlijk vrij eenvoudige vorm van onderzoek. „Fantastisch, want je hoeft er geen dieren voor te vangen.” Hoe dan? „Je haalt anderhalve liter zeewater door een heel fijn filter waarin heel kleine stukjes vis achterblijven, zoals slijm, bloed, plas en poep. Uit die stukjes isoleren we dna, dat we matchen met het dna uit een databank van soorten.”

Zolang de visserij bij windparken verboden blijft, en haaien en roggen niet als bijvangst worden opgevist, gaat er van windparken een toegevoegde waarde uit

Zo ontdekte ze dat onder meer de reuzenhaai afgelopen winter een van de windparken in de Noordzee heeft bezocht, namelijk het windpark Hollandse Kust Zuid, op achttien tot zesendertig kilometer uit de kust tussen Zandvoort en Den Haag. Het is een volgens Hermans „mooi en cool” dier dat ongeveer tien meter lang kan worden. De haai voedt zich met kleine vis en plankton, dertig kilo per dag, en legt vanuit de westkust van Schotland verschillende routes af, onder meer dus naar Nederland, als „seizoengast”. Wie het dier wil zien, moet zondagavond kijken naar de documentaire De wilde Noordzee, op NPO1.

Per ongeluk beschermd gebied

Dat er bij windparken niet mag worden gevist, lijkt kortom een zegen. Meer dan 5 procent van het Nederlands Continentaal Plat, stelt Hermans, staat in 2030 onder invloed van elektromagnetische velden afkomstig van stroomkabels bij windparken. „Dat is dus best veel.” Ook een van Hermans’ promotoren bij Wageningen Universiteit is gematigd positief.

„Zolang de visserij bij windparken verboden blijft, en haaien en roggen niet als bijvangst worden opgevist, gaat er van windparken een toegevoegde waarde uit en worden de windparken min of meer per ongeluk een beschermd natuurgebied”, zegt Tinka Murk, hoogleraar ecologie van mariene dieren aan Wageningen Universiteit.

Ze voegt eraan toe dat er van de bescherming van officieel aangewezen Natura2000-gebieden langs de kust „bizar genoeg” niet veel terechtkomt – verwijzend naar een voornemen van staatssecretaris Jean Rummenie (Visserij, BBB) om garnalenvisserij in deze gebieden te blijven toestaan. „Terwijl die bescherming ontzettend hard nodig is.”

Hyperactief

Toch vallen er nog wel kanttekeningen te maken bij het goede nieuws over windparken. Onderzoeker Annemiek Hermans: „Er doen zich subtiele effecten voor die we nu nog niet kunnen aantonen, maar er toch lijken te zijn. Zo worden de embryo’s in de eieren van stekelroggen hyperactief onder invloed van elektromagnetische velden. Dat is natuurlijk niet goed.”

Ook moet worden afgewacht in hoeverre het reisgedrag van haaien en roggen in de war wordt gestuurd door deze elektromagnetische velden. Hermans: „Haaien en roggen hebben zintuigen waarmee ze elektrische en magnetische velden detecteren. Daarmee vinden ze prooien onder het zand. En ze gebruiken ze als een kompas om over lange afstanden te migreren. Als ze onderweg in verwarring raken door elektromagnetische velden van windparken die ze passeren, raken ze vermoeid, verdwalen ze of komen ze te laat aan om (in het geval van levendbarende haaien of roggen) hun pups te baren in bijvoorbeeld de Oosterschelde, op het moment dat daar voldoende voedsel en de juiste temperatuur is voor een grote overlevingskans van hun pups.” Nader onderzoek moet dat uitwijzen.

Hoogleraar Tinka Murk: „De vraag is hoe zeedieren de elektromagnetische velden interpreteren. Kunnen ze wennen aan elektromagnetische velden die veelal loodrecht staan op bestaande aardmagnetische velden? Zwemmen ze eromheen zoals wij om een boom heen lopen? Er zijn aanwijzingen dat, als ze langs stroomkabels reizen, ze er langer over doen. De vraag is ook bij welke sterkte ze elektromagnetische velden mijden of er overheen zwemmen.”

Hoe dan ook is het onderzoek naar de effecten van windparken op haaien en roggen van groot belang, vindt Annemiek Hermans. „Want er komen steeds meer windparken op zee. En met haaienpopulaties gaat het wereldwijd toch al heel slecht, omdat veel haaien worden gevangen voor hun vlees of hun vinnen.”

Delen

Mail de redactie