N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Nomen est omen Karel de Grote en Ivan de Verschrikkelijke kent iedereen wel, maar er zijn nog veel meer heersers met opvallende bijnamen. Bart Funnekotter stelt ze aan u voor. Deze week: hoe een bastaard het Russische rijk stichtte.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data103390712-04618d.jpg)
Foto Getty Images
Wat is de beste religie? Vorst Vladimir van Kiev vond dat het tijd was om het heidendom achter zich te laten, maar wist niet zo goed voor welk geloof hij nou moest kiezen. In de Nestorkroniek, de belangrijkste bron voor de vroege Russische geschiedenis, lezen we dat in het jaar 986 kampioenen van de diverse religies hun zegje kwamen doen aan de Dnjepr.
De moslims waren in deze pleitwedstrijd als eerste aan de beurt. Ze vertelden Vladimir dat na zijn dood al zijn seksuele lusten bevredigd zouden worden door zeventig mooie vrouwen. Er zat wel een addertje onder het gras: hij mocht in het ondermaanse geen wijn drinken. De vorst reageerde onthutst: „Drinken is het plezier van iedere Rus, we kunnen niet zonder.”
Verbijsterd
Hierna kwamen gezanten van de paus langs. Toen zij hem vertelden dat het katholicisme een vastentijd kende, wist Vladimir genoeg: daar ging hij niet aan beginnen. Aan de joden die vervolgens op bezoek kwamen, vroeg hij waar hun geloof ontstaan was. Ze vertelden hem waar het Heilige Land lag, maar dat ze daar helaas uit verdreven waren, als straf van hun god. Vladimir was verbijsterd. Hij piekerde er niet over zich te bekeren tot een religie waarvan de aanhangers kennelijk overhoop lagen met hun opperwezen.
Nu was het de beurt aan de orthodoxe christenen uit Byzantium. Zij stuurden een wetenschapper die Vladimir in een lang maar begrijpelijk college de bijbel uitlegde. Hij eindigde met het tonen van een kunstwerk waarop op de Dag des Oordeels de mensheid gescheiden werd: zondaars naar de hel, gelovigen naar de hemel.
Vladimir was onder de indruk, maar zond voor de zekerheid nog verkenners uit naar de verschillende geloofsgemeenschappen om de praktijk te laten bestuderen. De mannen die naar Constantinopel waren gereisd, toonden zich laaiend enthousiast. De kerken daar waren zo fraai dat ze niet wisten of ze zich op aarde of in de hemel bevonden. Vladimir wist het nu zeker: hij bekeerde zich tot het orthodoxe geloof. Na hem volgde de rest van zijn rijk en later heel Rusland – waar hij al duizend jaar geëerd wordt als de vader des vaderlands. Vladimir is daarom de geschiedenis ingegaan als de Grote, maar ook als de Heilige en de Apostelgelijke.
De kerken van Constantinopel waren zo fraai dat de verkenners niet wisten of ze zich op aarde of in de hemel bevonden
En dat terwijl zijn leven niet onder een gunstig gesternte begon. Hij was de zoon van vorst Svjatoslav van Kiev en diens slavin/minnares Maloesja. Toen zijn vader in 972 overleed, werd het rijk verdeeld over zijn twee wettige zonen Jaropolk en Oleg. Die raakten in oorlog met elkaar, waarvan bastaard Vladimir gebruik maakte door steun te zoeken bij de Varjagen, vikingen die zich in Oost-Europa ophielden.
Als hun aanvoerder veroverde hij vanaf 980 het Kievse rijk. Onderweg dong hij naar de hand van Rogneda, de verloofde van Jaropolk. Toen zij bedankte voor de eer, verkrachtte hij haar om een fait accompli te creëren. Niet echt de daad van een apostel, maar uit hun huwelijk kwam een rijke kinderschare voort. Zoon Jaroslav (de Wijze) kwam in opstand tegen zijn vader en voordat hij die kon neerslaan, overleed Vladimir in 1015.
