De uitgestorven steur keert voorzichtig terug

Posted on by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Oervis De steur zwemt al rond sinds het dinotijdperk, maar was uit Nederland verdwenen. Nu wordt hij weer uitgezet, in De Biesbosch.


Een van de 29 Europese steuren die vrijdag in De Biesbosch worden uitgezet. Op het moment dat deze foto werd gemaakt verbleven ze in een afgesloten verblijf.
Een van de 29 Europese steuren die vrijdag in De Biesbosch worden uitgezet. Op het moment dat deze foto werd gemaakt verbleven ze in een afgesloten verblijf. Foto Arthur de Bruin

De Europese steur komt terug. Zeventig jaar nadat de kloeke trekvis uitstierf in de Nederlandse wateren maakt de soort voorzichtig zijn rentree. Vrijdag worden 29 gezenderde jonge steuren uitgezet in Nationaal Park De Biesbosch, op initiatief van ARK Rewilding Nederland, Sportvisserij Nederland en het Wereld Natuur Fonds. De uitzetting is bedoeld als vooronderzoek voor een grootschalige herintroductie, die voor een gezonde steurenpopulatie in de Rijn moet zorgen.

Vier voelsprieten om de bodem af te tasten, geknobbelde beenplaten op zijn rug: de Europese steur (Acipenser sturio) oogt als een oervis, en ís dat ook. Al in het dinotijdperk, ruim 90 miljoen jaar geleden, zwom de soort rond. Sindsdien is de vis vrijwel onveranderd gebleven: een levend fossiel.

Een jonge Europese steur. Volwassen dieren kunnen 3 tot 5 meter worden.
Foto Arthur de Bruin

Kaviaar

Wereldwijd komen er 27 soorten steuren voor. Daarvan leven er acht van nature in Europa, waaronder de Russische steur en de Kaspische steur. Maar door overbevissing – mede vanwege de vraag naar kaviaar, de onbevruchte eitjes van de steur – gaan de aantallen al zeker een eeuw naar beneden. „Ook het rechttrekken van rivieren en het aanbrengen van obstakels, zoals dammen, stuwen en sluizen, is een belangrijke oorzaak van de achteruitgang”, zegt Bram Houben van ARK Rewilding Nederland. „En sinds de jaren vijftig is daar nog grootschalige vervuiling bijgekomen.”

Hoewel de Europese steur aanvankelijk in vrijwel alle grote rivieren van Europa voorkwam, is vooral de Rijn een belangrijk leefgebied. Of, preciezer: voortplantingsgebied. De steur is een zogeheten anadrome trekvis, wat betekent dat de soort in zout water leeft en in zoet water paait. Houben: „Volwassen vissen zwemmen honderden kilometers stroomopwaarts om in de rivieren te paaien, waarna de jonge steurtjes stroomafwaarts zwemmen, onder andere tot in Nederland, en uiteindelijk de zee opgaan.”

Lees ook: Het kan weer: pelikanen in de Nederlandse delta

Grootste vissoort

Met een lengte van 3 tot zelfs 5 meter stond de Europese steur lang te boek als grootste vissoort van Nederland. Maar op 26 juni 1952 werd het laatste exemplaar gevangen – als culinaire delicatesse – en sinds 1953 is de inheemse populatie officieel uitgestorven.

In Frankrijk overleeft de soort nog wél: daar bevindt zich in het stroomgebied van de Gironde en de Dordogne nog een populatie van zo’n 700 exemplaren. Daarmee is de steur volgens ARK Rewilding Europe ‘nog zeldzamer dan de zwarte neushoorn’.

De gezenderde 1-jarige steurtjes die vrijdag in de Biesbosch worden losgelaten komen uit een Franse kwekerij. De hoop is dat de vissen langzaamaan richting Noordzee zwemmen en over zo’n tien jaar, als ze rijp zijn om te paaien, weer de Rijn opzwemmen.

Ondertussen wordt er in Nederland aan gewerkt om de leefomgeving van de steur te verbeteren – zo zouden de Haringvlietsluizen in het ideale geval nog verder opengaan om een goede dynamiek tussen zoet en zout water te krijgen, zegt Houben. „In Duitsland zijn ze al lange tijd bezig om de omstandigheden voor trekvissen als de steur en de zalm te verbeteren, maar vervolgens kwamen die vissen in Nederland alsnog voor een dichte deur. Gelukkig gaan de sluizen sinds 2018 in ieder geval in het trekseizoen op een kier. Daarnaast proberen we goed samen te werken met vissers op de Noordzee. We vragen ze om gevangen steuren te fotograferen, te checken op eventuele zendertjes of markeringen en ze dan weer levend terug te zetten. Zo krijgen we op den duur hopelijk de steur weer écht terug in de delta.”

Related Posts

De springkomkommer is een explosieve vrucht die zijn zaden met grote kracht wegspuit

  • admin
  • November 26, 2024
  • 0

Planten verspreiden hun zaden op allerlei manieren, maar weinig doen het zo explosief als de springkomkommer. Al tweeduizend jaar geleden werd de wonderlijke zaadverspreiding van deze mediterrane plant (Ecballium elaterium) beschreven door Plinius de Oudere. De komkommervruchten spuiten hun zaden onder hoge druk weg in een waterige straal. Hiermee verspreidt de soort haar zaden tot wel meerdere meters, ofwel tweeduizend maal de zaadlengte.

Het mechanisme achter deze techniek was echter niet zo goed beschreven. Een team verbonden aan de universiteiten van Manchester en Oxford publiceert er nu over in de PNAS. Ze benaderden de zaadverspreiding op verschillende manieren: wiskundig, natuurkundig, botanisch en biologisch.

De wetenschappers observeerden de ontwikkeling van de vruchten met behulp van timelapse- en hogesnelhelheidscamera’s. Hiermee konden ze zowel de (trage) ontwikkeling van de vruchten in de dagen voor de explosie, als de (snelle) explosie zelf vastleggen met tot wel zesentachtigduizend frames per seconde. Daarnaast maten ze de lengte, vorm en massa van de stengels, vruchten en zaden. Op deze gegevens baseerde het team verschillende wiskundige modellen waarmee men de mechaniek achter de druk, de ballistiek van het gelanceerde zaad en de rotatie van het vallende fruit kan beschrijven.

In hun analyse zien de wetenschappers vier hoofdingrediënten die bijdragen aan de zaadverspreiding van Ecballium. Allereerst bouwt een waterige vloeistof in de vrucht de druk op in de weken voor de explosie, de zogenoemde turgor-druk. In de dagen voor de lancering wordt een deel van de vloeistof in de stengel gepompt. Die wordt zo stugger en draait de hangende vrucht in een ideale, horizontale positie.

Een timelapse van de groei van de vrucht.

Dan volgt de explosie, waarbij een gat ontstaat waar de stengel loslaat van de vrucht. In de eerste honderden microseconden na het afschietenis de vrucht nog deels verbonden met de stengel, waardoor deze een rotatie om de eigen as meegeeft aan de vrucht. Tot slot spuwt de vrucht haar zaden in één straal door het ontstane gat, de snelheid van de zaadjes (tot wel meer dan 15 meter per seconde) neemt af terwijl de hoek van de vrucht als gevolg van de rotatie steiler wordt. Door de optimalisatie van de lanceringshoek komen tragere zaadjes alsnog ver van de moederplant terecht. Gemiddeld landen de zaadjes van de springkomkommer tussen de vier en twaalf meter van de moederplant.

De zaden schieten uit de vrucht van de springkomkommer, in slow motion.

Varianten op deze vorm van verspreiding komen vaker voor bij meer primitieve plantengroepen, zoals mossen en varens. Schimmels gebruiken dergelijke systemen frequent voor de verspreiding van hun sporen. Bij bloemplanten zoals de springkomkommer komt het echter zelden voor.

Andere mechanieken waarmee planten hun zaden lanceren zijn daarentegen talrijk. Voorbeelden van algemene Nederlandse plantensoorten die hun zaden wegschieten zijn de gehoornde klaverzuring (Oxalis corniculata), een stoepplantje, en springzaad (Impatiens) dat veel in bossen voorkomt. Door rijpe vruchten aan te raken kan je de zaadjes zelf zien wegschieten.


Hongkongse rechtbank beschermt rechten van homokoppels

  • admin
  • November 26, 2024
  • 0

Gehuwden van hetzelfde geslacht hebben in Hongkong dezelfde rechten op gebied van huisvesting en erfrecht als heteroseksuele koppels. Met dat baanbrekende oordeel beslechtte de hoogste rechtbank van Hongkong dinsdag een jarenlange juridische strijd in het voordeel van twee stellen die zich hadden beklaagd over hun ongelijke behandeling.

Eén zaak was in 2018 aanhangig gemaakt door Nick Ingfinger, die in Canada met zijn partner was getrouwd. In Hongkong, dat huwelijken tussen partners van hetzelfde geslacht slechts beperkt erkent, weigerde de huisvestingsdienst een aanvraag van het koppel in behandeling te nemen voor een huurwoning.

Twee andere zaken werden aangespannen door Edgar Ng en Henry Li, die in het Verenigd Koninkrijk trouwden. Zij konden niet samen eigenaar worden van hun gesubsidieerde koopappartement. Bovendien spande Ng een tweede zaak aan om zijn echtgenoot te laten erkennen als erfgenaam als hij zou overlijden. Ng, die leed aan depressies, stierf in 2020, waarna zijn weduwnaar de rechtszaken voortzette.

De vijf rechters van het Hongkongse Hooggerechtshof bogen zich over de drie zaken nadat de autoriteiten in beroep waren gegaan tegen uitspraken van lagere rechtbanken. die het onderscheid tussen heterokoppels en stellen van hetzelfde geslacht ook al „ongrondwettig” vonden: de mini-grondwet van Hongkong schrijft voor dat alle inwoners gelijk worden behandeld. Hongkong maakt sinds 1997 deel uit van China, maar heeft nog wel zijn eigen rechtssysteem.

Bevolkingspolitiek

Een advocaat namens de huisvestingsdienst betoogde onder meer dat het beleid erop gericht was „traditionele gezinnen te ondersteunen”, in lijn met het streven van de stadsregering om het geboortecijfer te verhogen. Hongkong kampt met grote woningnood, voor veel stellen een reden om de stichting van een gezin uit te stellen.

Maar daar gingen de rechters dinsdag niet in mee. De hoofdtaak van de dienst is niet om bevolkingspolitiek te bedrijven, maar om huisvesting te verschaffen aan mensen die daar niet zelf voor kunnen zorgen. Bovendien merkt de rechtbank op dat ook stellen van hetzelfde geslacht een gezin kunnen stichten, bijvoorbeeld door adoptie of kunstmatige inseminatie.

Infinger zei na de uitspraak tegen journalisten dat de rechters hadden erkend dat „stellen van hetzelfde geslacht van elkaar kunnen houden en het recht hebben samen te leven”, maar hij was pessimistisch over de mogelijkheid dat Hongkong, net als Taiwan en Thailand, het huwelijk zou openstellen voor homokoppels, zoals de ngo Hong Kong Marriage Equality in een reactie had geëist.

De steun daarvoor onder de bevolking neemt in Hongkong al jaren toe. Volgens een opinieonderzoek van drie universiteiten in 2023 steunt 60 procent van de Hongkongers gelijke huwelijksrechten, tegen 38 procent tien jaar eerder.

Maar dezelfde rechtbank die nu uitspraak deed, weigerde de regering vorig jaar nog te verplichten om homokoppels te laten trouwen, in een zaak die was aangespannen door lhbti-activist Jimmy Sham. Wel gebood ze de regering toen om binnen twee jaar een wettige erkenning van homoseksuele relaties op te tuigen, bijvoorbeeld in de vorm van geregistreerd partnerschap.

Sham was eveneens een van de 45 activisten die eerder deze maand celstraffen kregen vanwege hun betrokkenheid bij officieuze prodemocratische voorverkiezingen in 2020. Hij moet vier jaar en drie maanden de gevangenis in.

Lees ook

Zelfs voor dissidenten die spijt betuigden kent de Hongkongse rechtbank weinig genade

Buiten het rechtbankgebouw waar 45 activisten dinsdag hun straf hoorden, was veel politie op de been. Een lange rij belangstellenden hoopte op een plek op de publieke tribune.


Ongemakkelijke seks- en poepgrappen zijn er genoeg bij Anne Neuteboom

  • admin
  • November 26, 2024
  • 0

Anne Neuteboom moet kokhalzen. Uit haar gorgelen diepe, schraperige klanken naar boven. Het woord dat ze moet uitspreken zit vast in haar keel. Wijnklimaatkast, perst ze er ten slotte uit. Haar nieuwe vriendje heeft de wens uitgesproken dat hij er graag een zou willen kopen voor zijn wijnliefhebberij. Maar voor Neuteboom is dat een stap te ver: de kast staat symbool voor de grote verschillen tussen hen, met name tussen rijk (hij) en arm (zij).

In haar vierde soloprogramma, En dan nu Anne Neuteboom, doet de 35-jarige Anne Neuteboom uit de doeken dat ze een probleem heeft, want ze is gelukkig. En dat is onherkenbaar en beangstigend voor iemand die geen groot plezier aan mensen beleeft en voor wie klagen over alles de eerste natuur is. In vijf kwartier vertelt ze hoe ze het zo ver heeft kunnen laten komen en hoe ze haar partner vond. Net als in elke romcom gaat het dus eerst een keer mis.

Een verfrissende kant van haar optreden is dat ze zichzelf begeleidt met eigen, handgemaakte animaties op een groot scherm. Ze maakte primitieve tekeningetjes van poppetjes die alleen een lijntje als lijf en leden hebben. Soms vertellen de animaties het verhaal, soms zijn het illustraties bij wat ze zegt. Dat is een mooi extraatje en pakt soms geestig uit, zoals wanneer het tegenzit en ze zegt dat ze „triple fucked” is. De uitbeelding is simpel en effectief, met drie vliegende piemels rond een figuurtje.

Coronajaren

Ook haar verslag over daten, elkaar aftasten en het leren kennen van een nieuw iemand, inclusief een terugblik op de moeizame coronajaren, bevat aardige momenten. Maar echt goede grappen zijn dun gezaaid. Het kabbelt vaak wat, omdat ze vooral beschrijft wat er is gebeurd. Neuteboom zoekt het geregeld in grof en dik aangezet commentaar op gedrag en verschijnselen, maar de verwoording is vaak weinig bijzonder of verrassend. Elitaire, Amsterdamse „reservaten” beschrijven aan de hand van havermelk en Biro’s bijvoorbeeld, voelt te makkelijk en is te vaak gedaan om nog een lach mee te scoren.

In de aanloop naar haar liefdesgeschiedenis behandelt Neuteboom „veelgestelde vragen” aan haar, zoals over haar opvallende stem en over haar „raar” zijn. Die lijzige stem heeft ze van nature, bevestigt ze. Daar is niks mis mee, zeker niet voor een professioneel klager, maar als het tempo laag ligt en grappen niet altijd werken, dan keert dat geluid zich tegen haar.

En in En dan nu Anne Neuteboom is ze ook eigenlijk niet ‘raar’ genoeg. Ongemakkelijke seks en onsmakelijkheden, zeker als er poep bij komt, zijn bij haar in goede handen. Maar dat is niet genoeg om deze voorstelling te dragen.