Opnieuw leidt de Gaza-oorlog tot het vertrek van een bestuurder van een Amerikaanse topuniversiteit. Nemat Shafik, voorzitter van de prestigieuze Columbia Universiteit in New York, maakte woensdag bekend dat zij opstapt na maandenlange onrust op haar campus over de oorlog in Gaza en beschuldigingen van antisemitisme.
Shafik, pas een jaar in functie, stapt meteen op. Ze aanvaardt een functie als adviseur van de Britse regering over ontwikkelingsvraagstukken, een terrein waarop ze al eerder werkte. In een verklaring schrijft Shafik dat het „moeilijk is gebleken om uiteenlopende visies in onze gemeenschap te overbruggen”.
Haar aftreden komt toch nog onverwachts, omdat het de laatste tijd rustig is op de universiteit. Maar de „tol” van de ophef was „aanzienlijk”, schrijft ze, ook voor haar gezin.
Geruchtmakende optredens
Shafik is de derde bestuurder van een Amerikaanse topuniversiteit die het veld ruimt als consequentie van de oorlog in Gaza. Eerder namen de bestuursvoorzitters van Harvard en de Universiteit van Pennsylvania onder zware druk ontslag, na geruchtmakende optredens voor een commissie van het Huis van Afgevaardigden. Hun ontwijkende of formele antwoorden op vragen van Congresleden over antisemitisme op hun campussen – waartoe die ook de leus voor intifada (verzet) rekenden – leidden tot een storm van verontwaardiging.
Shafik hield zich in april tegenover de commissie veel beter staande en zei hard te zullen optreden tegen antisemitisme, ook onder docenten. Een gastdocent die op sociale media steun had uitgesproken voor Hamas zou „nooit meer aan Columbia werken”. Ook de leus over een vrij Palestina van rivier tot aan de zee zou kunnen worden bestraft. Haar meegaandheid voor de commissie kwam haar juist weer te staan op woede onder studenten van Columbia.
Dat Shafik eind april de politie te hulp riep om een einde te maken aan de bezetting van een prominent gebouw op de campus, waarbij meer dan honderd studenten werden gearresteerd, zette nog meer kwaad bloed. Het aftreden van drie decanen van Columbia wegens het gebruik van antisemitische stereotiepen in app-verkeer verzwakte haar positie verder.
Verheugde reactie
De Republikeinse afgevaardigde die het de universitaire bestuurders tijdens de commissieverhoren het lastigst maakte, Elise Stefanik, reageerde verheugd op het nieuws van Shafiks vertrek. „Drie weg, nog veel meer te gaan”, aldus Stefanik.
Nemat (‘Minouche’) Shafik, in 1962 geboren in een gegoede familie in het Egyptische Alexandrië, emigreerde met haar ouders naar de VS nadat de regering in Caïro het bedrijf van haar vader had genationaliseerd. Ze studeerde in Massachusetts en aan de London School of Economics, in 1989 promoveerde ze aan de universiteit van Oxford. Shafik bekleedde topposities bij de Wereldbank, het IMF en de Bank of England. Ook deed ze werk voor het bureau van de Britse regering voor ontwikkelingsvraagstukken, het terrein waarnaar ze nu terugkeert. Shafik heeft zowel de Britse als de Amerikaanse nationaliteit. In Engeland werd ze in 2020 toegelaten tot het House of Lords.
De Columbia Universiteit – in de jaren zestig het brandpunt van protesten tegen de oorlog in Vietnam – is net als andere Amerikaanse elite-instellingen al maanden het toneel van protesten tegen de Israëlische oorlogvoering in Gaza. Ze zijn ook het doelwit van Republikeinse politici en activisten die de universiteiten zien als bolwerken van ‘woke’ ideologie. Pro-Israëlische donoren hebben de universiteiten, ook Columbia, gedreigd financiële steun aan de instellingen in te trekken.
