N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/wp-content/blogs.dir/114/files/2018/12/weijtsartikel.png)
Als elke boer net zo’n hoge schoorsteen koopt als Tata Steel is het stikstofprobleem opgelost. De Raad van State oordeelde deze week dat stikstofneerslag buiten een cirkel van 25 kilometer niet meer aan één individuele bron valt toe te schrijven. Voor Tata Steel zou daarmee 98 procent van de uitstoot buiten beschouwing blijven, stelt MOB-voorman Johan Vollenbroek in Trouw.
Een andere oplossing: versleep je vee naar buiten de gevarenzone. In Groningen jubelden 29 PAS-melders dat ze na de uitspraak in één klap legaal waren. Hun dichtstbijzijnde Natura 2000-gebiedje ligt immers buiten de magische 25-kilometercirkel.
Zoals bekend begeven alle stikstofoxideverbindingen het buiten die cirkel en tuimelen de losse moleculen spontaan een andere dimensie binnen. Nou ja, niet helemaal. In werkelijkheid waait het overgrote deel van alle stikstof juist veel verder – daarom komt 32 procent ook uit het buitenland – maar je moet ergens een grens trekken aan de individuele verantwoordelijkheid.
Het zal druk worden aan de randen van die tovercirkels. Even druk als op Schiphol aan de randen van de nacht. Nu ze daar de vluchten tussen twaalf en vijf schrappen, kwispelt Groninger Airport al naar de Transavia’s, en zet Lelystad Airport alvast de champagne koud.
Nederland is een waterbed van vier miljoen hectare. Alles wat je wegdrukt, stulpt elders weer uit. Gelukkig heeft de luchtvaart helemaal geen stikstofprobleem. Schiphol heeft immers zwevende schoorstenen ver boven de wolken. De rekenmodellen beamen het: wat boven de 900 meter gebeurt, wat niet deert.
Ik begin een beetje te twijfelen aan die modellen. Daarmee doel ik niet per se op het debat na het boek De Stikstoffuik van Arnout Jaspers. Persoonlijk ken ik hem als een goede journalist, maar ik ben te weinig bèta om dit wespennest te beslechten.
Wat ik wel weet, is dat er talloze andere en betere redenen dan stikstof zijn om veel minder veeteelt te willen. Op de dag dat we rouwden om Bokito, stierven er bijvoorbeeld negenduizend biggen in een vuurzee. Je hebt heel hoge schoorstenen nodig om zo’n inktzwarte rookpluim weg te moffelen. Zo bestaan er ook talloze andere en betere redenen voor een drastische krimp van Schiphol en Tata Steel.
We hebben het hier, uiteraard, over ruimtelijke ordeningsvraagstukken met levensgrote morele dimensies, maar dankzij dat stikstof kunnen we die puur technocratisch benaderen. Wat zich nooit adequaat liet meten – de gezondheid van onze natuur – is nu heerlijk kwantificeerbaar als ‘kritische depositiewaarden’ en ‘afkapgrens’. Ineens past het in rekenmodellen. Die gebruiken ze op het Binnenhof als sjoemelschoorstenen. Ze blazen de werkelijke opgaven de hemel in, waarna ze alleen nog maar hoeven te ruziën over wat zich afspeelt binnen dat magische cirkeltje, laag bij de grond.
