De Nederlandse Toneeljury heeft de nominaties bekend gemaakt voor de drie Theo d’Ors, de belangrijkste prijzen voor theateracteurs in Nederland. De prijzen worden uitgereikt in drie categorieën: voor beste acteurs in hoofdrollen, in bijrollen, en voor grensverleggende podiumprestaties. De Theo d’Or is een vakprijs die wordt uitgereikt onder de noemer VSCD Toneelprijzen. Sinds seizoen 2023–2024 zijn die prijzen genderinclusief.
De genomineerden voor de Theo d’Or voor hoofdrolspelers (officieel: „de meest indrukwekkende acteerprestatie in een dragende rol”) zijn de acteurs Anne-Chris Schulting, Daniël Kolf, Jeroen Spitzenberger en Damiaan De Schrijver.
Jeroen Spitzenberger, in 2022 winnaar van een Gouden Kalf, speelde dit seizoen in de musical Cyrano, zonder zelf te zingen. Hij deed wat hij wel kan, schreef NRC: „Een geweldig komische, dappere, twijfelende, eloquente, roekeloze, grootsprakige, verlegen, waarachtige Cyrano neerzetten, op een manier alsof hij het vanavond voor het eerst bij elkaar improviseert”. De Toneeljury schrijft dat hij „met gemak de zaal bespeelt” en „een extra laag in de voorstelling aanbrengt”.
De jury prijst Daniël Kolf in De dood van Benny Simons van Orkater om zijn „krachtige en aangrijpende hoofdrol, waarin hij het morele en emotionele spanningsveld van zijn personage met grote precisie vormgeeft”. Ook NRC was lyrisch en noemde hem „met zijn wervelende spel de motor van de voorstelling”.
Uitbundig prijst de jury de Vlaamse acteur Damiaan De Schrijver, die in Schopenhauer de filosoof gestalte geeft. Allereerst zijn „muzikale, geestige en vlijmscherpe spel” en dan hoe razendknap hij „licht en op terloopse wijze” het denken van de filosoof helder maakt. Ook NRC bewonderde zijn „soepele en natuurlijke” acteren, dat ook „vermakelijk” is.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data133215667-fc9fa2.jpg|https://images.nrc.nl/5oKrO-5U7a821FD1sYI1pWHgdnM=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data133215667-fc9fa2.jpg|https://images.nrc.nl/9UWmrByzXZm2sjULx-K9NmpwnWk=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data133215667-fc9fa2.jpg)
Volgens de jury excelleert Anne-Chris Schulting in Liberty Bell van het Vlaamse gezelschap Het zuid land, „in een zeer fysieke aanwezigheid”, die haar personage „een specifieke gelaagde identiteit meegeeft”. Ze „toont glashelder de ontwikkeling van het personage”.
Bijdragende rol
De genomineerden voor de Theo d’Or voor beste acteurs in een bijrol („de meest indrukwekkende acteerprestatie in een bijdragende rol”) zijn Julia Ghysels, Jesse Mensah, Sidar Toksöz en Mike Zanting.
Julia Ghysels was een imponerende verschijning in Holly Goosebumps van Het Zuidelijk Toneel. Volgens de jury laveerde ze „schijnbaar moeiteloos tussen horror en humor, tussen verheven en banaal en tussen tongue-in-cheek en sérieux”. Over Jesse Mensah in Giovanni’s Room van ITA zegt de jury dat hij zijn rol vertolkt „op zijn geheel eigen, vrije, brutale manier”. Hij is bezig „zijn ambacht grondig te vernieuwen”.
Sidar Toksöz schitterde naast Daniël Kolf in De Dood van Benny Simons. De jury bewondert zijn „meesterlijke” dubbelrol en hoe hij emoties „invoelbaar” maakt. Mike Zanting slaat „op buitengewone wijze een komische en tegelijk zeer ernstige toon” aan in Antigone van Het Nationale Theater. Met „slim en prachtig spel” weet hij „de dunne lijn tussen komisch en tragisch” te bewandelen.
Grensverleggend
De genomineerden voor de Theo d’Or voor grensverleggende podiumprestaties zijn Elvis de Launay, voor haar performance in de solo MAMA DADA van Theater aan de Rijn en Ludwig Bindervoet; Manu van Kersbergen & muziekcollectief .multibeat voor hun voorstelling De Herontdekking van de Hemel; Romano Haynes, acteur in de voorstelling JAH van Theater Rotterdam/ Dalton Jansen; en het gehele ensemble van de voorstelling [meeuw] door Toneelhuis & Olympique Dramatique, Theater Arsenaal en Stijn Van Opstal.
De Launay speelt „op diep doorvoelde wijze” de Dada-poëzie, aldus de jury. Ook NRC sprak van een „indrukwekkende performance”. Van Kersbergen noemt de jury „een vormvernieuwer die zijn verhalen vertaalt naar muziek, taal en performance”. Het acteren van Jansen overtuigt de jury onder meer door zijn tekstbehandeling. Die is „uniek, trefzeker en rijk aan nuance”. Het ensemble van [meeuw] wordt geprezen om de „uiterste toewijding en openheid” die van de speelvloer spat en samenspel dat „tot in de puntjes is vervolmaakt”.
De winnaars van de Theo d’Ors worden bekendgemaakt op het Gala van het Nederlands Theater Festival, begin september. Een deel van de genoemde voorstellingen zullen daar te zien zijn, evenals een deel van de door de Toneeljury geselecteerde voorstellingen. Die werden vorige week bekendgemaakt.
