‘De scheldpartij van Trump en Vance tegen Zelensky was een van de meest afschuwelijke dagen van mijn leven’

Generaal Frederick Benjamin Hodges III is een echte Europeaan geworden. Kort voor het vraaggesprek in zijn woonplaats Frankfurt, in een hotel achter de Oude Opera, geeft de voormalige commandant van het Amerikaanse leger in Europa (2014-2018) telefonisch nog even door dat hij op de fiets stapt. „Vijftien minuten.” Toen Ben Hodges hier in 1981 als jonge luitenant naar toe kwam, vanuit het noorden van Florida, was dit nog West-Duitsland: midden in de Koude Oorlog, en zijn president, Ronald Reagan, sprak over de Sovjet-Unie als het ‘Rijk van het Kwaad’.

Vierenveertig jaar later woont Hodges (66) met zijn Duits-Amerikaanse vrouw nog steeds in Duitsland („I love it”), met de Russen als voornaamste vijand. Maar zijn huidige president Trump heeft feitelijk de zijde gekozen van een Russische dictator die oorlog zegt te voeren tegen de NAVO – en tegen wie een internationaal opsporingsbevel is uitgevaardigd wegens oorlogsmisdaden. Hodges, die als militair analist op tal van fora wordt geraadpleegd over de oorlog in Oekraïne, schudt zijn hoofd. „De dag dat president Zelensky in de Oval Office werd uitgescholden door Trump en vice-president Vance was een van de meest verschrikkelijke dagen van mijn leven”, zegt hij. „Een Oekraïense president die vecht voor het voortbestaan van zijn democratische land werd uitgescholden door twee schoolpleinbullebakken.”

Hodges, inmiddels buiten dienst, is een van de weinige Amerikaanse generaals die openlijk kritiek uit op de radicale ommezwaai in Washington, waar Rusland wordt gefêteerd en Europese bondgenoten gekleineerd, waar openlijk wordt gesproken over de annexatie van Groenland en confrontaties met NAVO-partners Canada en Denemarken. Zelf maakt Hodges zich geen zorgen over mogelijke repercussies van de regering-Trump. Maar zijn echtgenote wel. „Ik ga regelmatig naar de VS voor conferenties over democratie of journalistiek. Mijn vrouw is bezorgd over mijn veiligheid. Zij heeft het beeld in haar hoofd dat iemand mij straks bij de paspoortcontrole staat op te wachten.”

Ondertussen bekijkt Hodges vanuit het hart van Europa hoe het oude continent zich aanpast aan een nieuwe wereldorde. Dat zal vooral zijn met ‘minder Amerika’ als het gaat om de ongeveer honderdduizend militairen die nu in Europa dienen. Hodges verwacht dat Trumps bezuinigingswoede zal leiden tot de terugkeer van de helft van de Amerikaanse militairen. „Veel militairen van de landmacht en veel materieel – bijvoorbeeld alle tanks en infanteriegevechtsvoertuigen.”

U spreekt zich openlijk uit over de schoffering van bondgenoten door Trump. Veel van uw oud-collega’s lijken dat niet te doen.

„Ik ben zeer teleurgesteld dat we niets horen van gepensioneerde officieren, oud-ministers van Defensie, mensen die beter weten. Ze houden zich stil omdat ze doodsbang zijn. De onwil is gedeeltelijk institutioneel, want je wilt geen opstand van de generaals. Maar we hebben allemaal trouw gezworen aan de grondwet. Die dienen wij te verdedigen. En dat is wat er op het spel staat. Vorige week was ik in Berlijn, waar Bill Clinton sprak bij het World Forum. Hij zei alleen dat zijn moeder erg ongelukkig zou zijn met wat er tegenwoordig in Washington gebeurt. Iedereen wist dat hij het over Trump had, maar hij keurde het niet af. Ik kan me voorstellen dat de Clintons bezorgd zijn dat zij hun beveiliging verliezen, of dat Trump iets tegen hun dochter onderneemt.”

Niet praten omdat er iets met je kan gebeuren klinkt als pure maffia.

„Dat is precies wat het is. Er hoeven niet per se mensen van de regering zelf voor je deur te staan, het kunnen ook de crazies zijn die de vrije hand krijgen. Of ze verzinnen problemen via de belastingdienst of een andere weg.”

U heeft de Amerikaanse krijgsmacht en de NAVO 38 jaar lang gediend als officier. Hoe kijkt u de laatste weken naar het nieuws?

„Het is beschamend geweest. Vrienden en veteranen kijken me aan met een blik van: What in the hell? Voor Europeanen is het bekritiseren van Amerikaans beleid een lievelingssport, maar mijn Europese vrienden hebben altijd respect gehad voor de idealen van de VS, voor onze grondwet, de kansen die je kunt krijgen. Voor het eerst beginnen onze bondgenoten te twijfelen aan ons systeem.

„We hebben een president die tegen Zelensky riep: ‘Jullie hebben helemaal geen kaarten in handen’. Afgezien van het ordinaire taalgebruik van Trump gaf hij blijk van een totale misvatting van het wezen van oorlogvoering. De Taliban hadden ook geen kaarten in handen, of de Vietcong – maar toch versloegen zij de VS. Tijdens onze eigen revolutie hadden wij zeker geen kaarten in handen tegenover het Britse rijk. Zelensky zei terecht: ‘we spelen geen kaartspelletje.’”

Volgens president Trump doet Europa te weinig aan defensie. Bent u het daarmee eens?

„Geen enkele Amerikaan zal ooit verdedigen dat al deze rijke landen in Europa niet meer hebben gedaan aan hun defensie, waar de VS al sinds president Truman op hebben gehamerd. Maar dan zeg je niet: we verdedigen jullie niet meer. Dat is zo kortzichtig. De VS zijn niet in Europa om de Europeanen te verdedigen. De US Army zit niet in Wiesbaden en Ramstein om Duitsland te verdedigen. Dit zijn bases waarvandaan de Amerikaanse belangen in Europa, het Midden-Oosten en Afrika kunnen worden beschermd. Er zijn honderdduizenden Amerikaanse burgers en zakenlieden in Europa die beschermd moeten worden. Dat is onderdeel van onze strategische belangen. De VS krijgen dankzij hun bondgenoten toegang tot die luchtmachtbases en marinehavens in Spanje, Nederland, Duitsland, Italië of Griekenland. Dat brengen ze nu allemaal in gevaar, net als het delen van inlichtingen. De Amerikaanse aanwezigheid in Europa is altijd een belangrijk onderdeel geweest van de geloofwaardigheid van onze afschrikking.

„Voor het eerst in mijn leven is er een president die zich afvraagt of hij Artikel 5 zou naleven. Dat is een serieuze barst in je afschrikking. Want de Russen, en ook andere landen, gaan denken: misschien slaan ze wel niet terug. Toen een journalist onlangs aan Trump vroeg of hij zich zal houden aan Artikel 5 aarzelde hij, kletste erover heen en begon te praten over landen die niet genoeg betalen. Terwijl dat het makkelijkste antwoord moet zijn voor een Amerikaanse president. Later zei Trump dat hij alleen landen wilde verdedigen die genoeg betalen. Hij ziet het als beschermgeld. Of als contributie van zijn golfclub.”

Hoe reageert Europa op de Amerikaanse ommezwaai? Ziet u al een militaire Zeitenwende?

„Europa neemt het inmiddels heel serieus, maar het kost tijd. Drie jaar geleden riep bondskanselier Scholz de Zeitenwende uit, maar tot dramatische veranderingen leidde dat niet. In Duitsland vonden mensen het vreselijk toen minister van Defensie Pistorius zei dat de Duitse bevolking kriegstüchtig moet worden. Het kost tijd om mensen ervan te overtuigen dat je een leger nodig hebt. Dat er geïnvesteerd moet worden in de defensie-industrie. De pensioenfondsen behandelden defensie altijd als porno en tabak, daar investeer je niet in. Langzaam zie je dat defensie geen vies woord meer is; het besef dat het mensen beschermt die hier in het park wandelen.

„Wat mij positief stemt is dat president Macron opstaat als een van de leiders. Dat Duitsland enorm gaat investeren in zijn defensie was een jaar geleden ondenkbaar. Ik zie Finland onder president Alexander Stubb – zeer indrukwekkend, moedig en intelligent – uitgroeien tot een van de ankers, zowel aan de oostflank van Europa als in het Noordpoolgebied. We mogen onze handen dichtknijpen dat Zweden en Finland bij de NAVO zijn gekomen: sterke liberaal-democratische maatschappijen met een weerbare bevolking en een indrukwekkende defensie-industrie. Er is ongelooflijk veel potentie in Europa. Vergeleken bij de gezamenlijke Europese economieën stelt Rusland niets voor.”

Er is ongelooflijk veel potentie in Europa. Vergeleken bij de gezamenlijke Europese economieën stelt Rusland niets voor

Maar Europa komt van heel ver. Hoe lang duurt het voordat de Europese defensie op eigen benen staat?

„Dat hangt ervan af hoe snel Europa aan de slag gaat. Daar spelen de politieke leiders de belangrijkste rol. Zij moeten aan de bevolking uitleggen wat er op het spel staat. Dat je graag geld uitgeeft aan scholen, maar dat dat niets meer uitmaakt als je wordt aangevallen. Je moet ervoor zorgen dat de Russen nooit denken dat ze ons kunnen aanvallen.

„Toen president Roosevelt in 1942 besloot Churchill te helpen tegen Nazi-Duitsland waren de Amerikaanse strijdkrachten wat betreft hun sterkte nummer zeventien van de wereld, achter Bulgarije. Roosevelt slaagde erin de Amerikaanse bevolking uit te leggen wat er op het spel stond, en dankzij zijn oorlogseconomie had de Amerikaanse krijgsmacht drie jaar later 12 miljoen militairen op de been, duizenden vliegtuigen, oorlogsschepen, tanks en ander materieel. Dat is wat Europa nodig heeft. Er zijn genoeg hoogwaardige defensiebedrijven in Europa, zoals Rheinmetall, maar als het niet snel genoeg gaat kun je ook Volkswagen, of wie dan ook, met veel geld stimuleren om defensiemateriaal te produceren. Zij hebben de fabrieken, de robots, de mensen.”

Een geloofwaardige afschrikkingsmacht kan niet zonder kernwapens. Kan Europa dat oplossen als de VS zich echt terugtrekken?

„Europa kan die nucleaire afschrikking niet zomaar overnemen van de VS, maar Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk hebben aanzienlijke nucleaire capaciteiten. Je hoeft niet evenveel kernwapens te hebben als de Russen, je moet ervoor zorgen dat Rusland gelooft dat je ze zult gebruiken. De Fransen praten wijselijk niet in het openbaar over de details van een Franse nucleaire paraplu voor Europa, zij houden terecht vast aan een zekere ambiguïteit.”

Je hoeft niet evenveel kernwapens te hebben als de Russen, je moet ervoor zorgen dat Rusland gelooft dat je ze zult gebruiken

Hoe kijkt u naar de rol die Trump speelt in de oorlog in Oekraïne?

„Alleen Oekraïne wordt gevraagd concessies te doen. Er is geen enkele eis gesteld aan de Russen. Zero. Natuurlijk ziet Poetin dat. Dit is klassiek Russisch: een spel spelen, de regels veranderen, anderen de schuld geven. Trump wil alleen maar een deal, hij geeft niets om Oekraïne of de bevolking, of het internationale recht. En de Russen melken dat uit. Tot nu toe slikt Trump alle Russische argumenten.”

Wat is Poetins eindspel in deze oorlog?

„Rusland heeft geen enkele belangstelling om ook maar iets te doen dat leidt tot een oplossing waarbij Oekraïne blijft voortbestaan als levensvatbare, soevereine staat die zijn eigen vrije keuzes kan maken. Dat gaat niet gebeuren zolang Poetin leeft, tenzij hij wordt gedwongen. De huidige Amerikaanse regering zal dat niet doen, ook al hebben ze een enorme macht over Rusland. De Russen hebben grote problemen op het slagveld en in hun economie. De VS kunnen de Russische economie vermorzelen als ze willen, door de gas- en olie-exporten stil te leggen met sancties.”

Dan bent u waarschijnlijk sceptisch over een staakt-het-vuren.

„Moskou is blij als de Oekraïense aanvallen op de olie-industrie stoppen, want die veroorzaken grote schade. Rusland eist dat Oekraïne geen soldaten rekruteert of traint tijdens een staakt-het-vuren, en dat er geen Europese troepen komen in Oekraïne. Daar zal geen enkele Oekraïner mee akkoord gaan, en Europa zou dat ook niet moeten doen. Ik zie dus geen enkele toekomst in deze onderhandelingen. Nul.”

Hoe zou een staakt-het-vuren eruit zien?

„Europa zal zo’n bestand moeten handhaven, samen met Oekraïne, want de kans op een Amerikaanse veiligheidsgaranties acht ik nihil. Maar voordat je een capabele Europese afschrikkingsmacht klaar hebt staan in Oekraïne ben je maanden verder. Het is niet een kwestie van tien- of twintigduizend man op de been brengen. Het belangrijkste is: overeenstemming bereiken over de missie. Politieke leiders zullen moeten afspreken hoe zo’n gevechtspauze wordt gehandhaafd.

„Want iedereen weet dat Rusland zo’n bestand nooit zal respecteren. Ze beginnen direct met testen. Dus je moet een Europese handhavingsmacht hebben met een duidelijk doel, een heldere commandostructuur en duidelijke regels voor hoe je eenheden en materiaal inzet. Die handhavingsmacht moet alle capaciteiten hebben die nodig zijn om Rusland af te schrikken, en ze moeten bereid zijn in te grijpen. Als je een no-flyzone instelt, moet je bereid zijn een Russisch vliegtuig neer te halen of hun luchtverdediging aan te vallen, ook op Russische bodem.”

Dus ze moeten bereid zijn oorlog te voeren met Rusland.

„Absoluut. Afschrikking gaat om twee dingen: capaciteit en geloofwaardigheid. Je moet capaciteit hebben in de lucht, op zee, op de grond, drones, alles. En de Russen moeten echt geloven dat je geweld gaat gebruiken. Dat zag je bij de Minsk-akkoorden: brave OVSE-waarnemers met een honkbalpetje die achteloos opzij werden geschoven.

„Het vergt heel veel voorbereiding. Bijvoorbeeld om te kunnen opereren in een omgeving waarin Rusland en Oekraïne de beste van de wereld zijn op het gebied van elektronische oorlogvoering. Als je niet kunt communiceren omdat de Russen dat jammen, doen je drones niks, je communicatie doet het niet, je navigatie doet het niet. Als je een multinationale troepenmacht in zo’n omgeving wil laten samenwerken, moet je echt een paar maanden trainen, met de Oekraïners, alleen al voor de elektronische oorlogvoering. Je moet communicatiesystemen hebben, Starlink, of wat dan ook. Je moet je luchtverdediging op zijn plaats hebben voordat je Nederlandse of Franse troepen naar Cherson of Charkiv stuurt, want de Russen zullen direct aanvallen met drones, om te testen. We moeten realistisch zijn over wat nodig is.”

Een Amerikaanse militair bestuurt een drone tijdens een gezamenlijke oefening van het Amerikaanse leger en NAVO-partners in het Duitse Hohenfels, 3 februari.

In augustus vorig jaar begon Oekraïne het offensief in de Russische regio Koersk, maar de bezetting lijkt bijna ten einde. Hoe beoordeelt u die Oekraïense inval achteraf?

„Ik vond het een briljante operatie. De Russen hebben tienduizenden soldaten bijna acht maanden moeten inzetten in eigen land. Die konden niet in het oosten van Oekraïne worden ingezet. Het creëerde bovendien politieke dilemma’s in Moskou, en het veranderde het perspectief dat de Russen onverslaanbaar zijn. Verre van dat. Het liet ook zien dat er grote communicatieproblemen zijn tussen de FSB en de Russische grenstroepen. En Koersk toonde aan dat je zelfs met al die drones in de lucht nog steeds je tegenstander tactisch kunt verrassen. De Oekraïners werden pas teruggedrongen in Koersk toen de VS stopten met het delen van militaire inlichtingen. Wat mij betreft is dat meer dan toevallig. Ineens kregen de Oekraïners geen informatie meer over Russische troepenbewegingen.”

Maar inmiddels is Koersk weg als eventueel Oekraïens ruilmiddel tegen door Rusland bezette gebieden.

„Niet helemaal. En ik sluit niet uit dat Oekraïne het ergens nog eens probeert.”

Delen





Mail de redactie