De Russen hanteren bij Avdiivka opnieuw een tactiek waarbij menselijke munitie terreinwinst moet opleveren

De dagelijkse opmars van de Russische troepen lijkt beperkt, en de verliezen zijn enorm, maar de afgelopen weken is Avdiivka bijna ongemerkt aan drie kanten omsingeld. De ontwikkeling van de frontlijn in dit deel van de Donbas roept herinneringen op aan de slag om Bachmoet, zo’n negentig kilometer naar het noorden. Dat mijnstadje werd afgelopen voorjaar na een maandenlange belegering en omsingeling vrijwel volledig verwoest door de Russische aanvallers – maar uiteindelijk wél ingenomen, in mei. Tienduizenden Oekraïense en Russische militairen kwamen daarbij om het leven.

Avdiivka, een paar kilometer ten noorden van de door Rusland bezette stad Donetsk, is nog altijd in Oekraïense handen, maar op termijn lijkt het eenzelfde lot beschoren als Bachmoet. Vanaf drie kanten wordt de stad bestookt, onder meer bij de grote chemische fabriek ten noorden van het centrum. Alleen vanaf de westkant kan de stad nog worden bevoorraad.

Door de onophoudelijke beschietingen verandert ook Avdiivka, dat voor de grootscheepse Russische invasie in Oekraïne zo’n 32.000 inwoners telde, in een dode stad vol smeulende ruïnes. Veruit de meeste inwoners zijn inmiddels gevlucht; zo’n tweeduizend burgers zouden zijn achtergebleven.

Met een grootschalig offensief, dat half oktober begon, willen de Russen het Oekraïense bastion nog voor de winter veroveren. Zij lijken ervan uit te gaan dat de Oekraïense strijdkrachten uiteindelijk ook in hier zullen breken onder de Russische druk, net als in Bachmoet.

Maar ook bij Avdiivka lijkt de prijs die de Russen betalen kolossaal. De Oekraïense minister Roestem Oemerov (Defensie) zei afgelopen weekeinde volgens de Kyiv Independent in een gesprek met zijn Amerikaanse ambtgenoot Lloyd Austin, dat de Russische verliezen bij Avdiivka zijn opgelopen tot ongeveer vierduizend man. Die schattingen worden ondersteund door de westerse bondgenoten van Kyiv. De Russen zouden volgens John Kirby van de Amerikaanse Nationale Veiligheidsraad sinds 11 oktober zeker 125 tanks en infanteriegevechtsvoertuigen hebben verloren bij Avdiivka. Kyiv hanteert hogere cijfers voor de Russische verliezen. Maar ook het Britse ministerie van Defensie stelde zaterdag dat het aantal Russische slachtoffers tot „de hoogste van 2023” behoren.

Menselijke golven

De Russen passen bij hun aanvallen op Avdiivka en directe omgeving vergelijkbare methoden toe als eerder bij Bachmoet. Daarbij gaat het volgens Kirby om tactieken van „menselijke golven”, waarbij honderden slecht getrainde militairen Oekraïense posities bestormen, ongeacht of zij onder vuur liggen of niet. Dit gaat zo ver dat Russische militairen die bevelen weigeren „worden geëxecuteerd”, zei Kirby afgelopen donderdag. „We beschikken ook over informatie dat Russische commandanten dreigen om hele eenheden te executeren als zij proberen zich terug te trekken wegens Oekraïense artilleriebeschietingen.”

Om de Russische verliezen bij Avdiivka enigszins in perspectief te plaatsen: de Russen hebben zo’n veertigduizend militairen verzameld in deze regio, aldus kolonel Oleksandr Sjtoepoen van de Tavria-groep van de Oekraïense landmacht, afgelopen zondag. Hij legde bij mediasite Jedyny Novyni uit hoe de Russische troepen te werk gaan bij Avdiivka. „De vijand probeert reserves bijeen te brengen. Ze gaan vooruit, ze lijden verliezen; de overgeblevenen rennen terug en ze proberen hen bij elkaar te verzamelen […] en hen weer vooruit te drijven. Gewone soldaten zien deze verliezen en beginnen te weigeren om een wisse dood tegemoet te gaan, dus probeert de Russische legerleiding hen te misleiden of nieuwe troepen vanuit Rusland in te zetten, die zich nog niet bewust zijn van wat er aan het front gebeurt”, zei Sjtoepoen over de Russische tactiek die de Oekraïners in het veld ontvouwd zien.

Vergelijkbare verhalen waren schering en inslag bij de slag om Bachmoet. Volgens het Britse ministerie van Defensie wijst de manier waarop de operatie wordt uitgevoerd erop dat de „militair-politieke uitdaging” van Rusland dezelfde is als in het grootste deel van deze oorlog. „Politieke leiders eisen de verovering van meer terrein, maar het leger kan op een effectief operationeel niveau geen offensieve actie uitvoeren.”

Macht van de massa

Maar zoals de Russen er uiteindelijk in slaagden Bachmoet te veroveren, vooral door aanhoudende aanvallen met ‘menselijke munitie’ van de Wagnergroep van Jevgeni Prigozjin, sluiten de Amerikanen niet uit dat deze strategie ook bij Avdiivka tot resultaat kan leiden. De macht van de massa, waarmee Rusland zijn oorlogen pleegt te voeren, is kostbaar, maar levert in Oekraïne vooralsnog territoriale winst op.

Ook Kirby waarschuwde vorige week dat Moskou de komende maanden een aantal tactische successen kan boeken, ook al gaat dat mogelijk ten koste van de levens van „duizenden” Russische soldaten. De Russische aanvallen gaan in elk geval gewoon door, en Moskou boekt nog steeds vooruitgang, zien Oekraïense militaire analisten.

Voor Rusland is het offensief bij Avdiivka om verschillende redenen van belang. De massale aanval leidt ertoe dat de Oekraïense strijdkrachten gedwongen worden om elders troepen weg te halen. Onder meer in de regio Zaporizja, en aan de zuidelijke oever van de Dnipro-rivier, ten oosten van Cherson, zijn Oekraïense troepen nog altijd in het offensief, al lijkt de terreinwinst vooralsnog gering.

Avdiivka is ook strategisch van belang voor Moskou: het stadje geldt als de toegangspoort tot Donetsk, met bijna een miljoen inwoners de hoofdstad van de gelijknamige regio. Die stad wordt gezien als het belangrijkste communicatieknooppunt voor de Russen in de Donbas. Zolang Avdiivka in Oekraïense handen is, ligt Donetsk dicht bij de frontlijn; daarmee blijft de stad kwetsbaar. Niet voor niets proberen de Russen al bijna tien jaar, sinds de eerste militaire bemoeienis met de Donbas, in 2014, Avdiivka te omsingelen en de Oekraïense troepen er te verjagen.

Verder is de Russische president Vladimir Poetin er, met het oog op de naderende winter, alles aan gelegen om weer eens een militair succes te kunnen tonen. Sinds de verovering van Bachmoet zijn de Russen op de meeste plaatsen al maanden in de verdediging gedrongen, ook bij Bachmoet.