Nog voordat één journalist zaterdagavond aan tafel was gegaan bij het White House Correspondents Dinner, was al duidelijk dat de editie van 2025 anders zou worden dan normaal. Dat president Trump (opnieuw) niet aanwezig zou zijn, was geen verrassing. Maar de organisatie had ditmaal ook de komiek die was uitgenodigd voor de traditionele roast, het belachelijk maken van de president, te elfder ure afbesteld en niet vervangen. Op het jaarlijkse gala zouden de journalisten die de Amerikaanse president en de regering van nabij volgen, ditmaal op eieren lopen. „Ik had nooit verwacht dat ik zo vaak met een advocaat zou moeten praten als dit jaar”, liet voorzitter Eugene Daniels van de White House Correspondents’ Association zich in zijn openingstoespraak ontvallen.
Tegen een decor met een gigantische foto van de regeringszetel zou de hele avond niet worden gesproken over de zittende president. Niet over de man die sinds zijn aantreden in januari nieuwsorganisaties uit het Witte Huis heeft geweerd, die ze aanvalt en beledigt, die ze onder druk zet, vervolgt en afperst. Zijn naam werd niet genoemd, in geen van de toespraken en dankwoorden waarin journalisten in alle toonaarden „macht ter verantwoording roepen”, „licht laten schijnen op de waarheid” en de vrijheid van meningsuiting prezen. Alleen in zijn slottoespraak nam voorzitter Daniels de naam van de president in de mond, toen hij memoreerde dat die slachtoffer van een aanslag was geweest.
Schaduw van Trump
Die terughoudendheid demonstreerde duidelijker dan welke roast ook had kunnen doen, hoe zwaar de schaduw van Trump over de hoofdstedelijke journalistiek hangt. Hijzelf zou opnieuw niet komen. In de vier keer dat het gala van de hoofdstedelijke persclub nu tijdens zijn presidentschap is gehouden (2020 werd door corona overgeslagen) is Donald Trump, anders dan zijn voorgangers, nooit aanwezig geweest. Sinds Calvin Coolidge in 1924 aanschoof, heeft geen enkele Amerikaanse president het gala gemeden, hooguit een editie overgeslagen. Zelfs Richard Nixon, die een diepe weerzin tegen de politieke verslaggevers koesterde, draafde toch op bij de avond waar de journalistiek zichzelf feliciteert. (Na afloop van het diner van 1971 noemde Nixon de aanwezigen „een groep dronkaards, grof en intens gemeen” en de avond zelf „de ergste in zijn soort”.)
In eerdere edities had dat niet veel uitgemaakt. De komiek die traditioneel de belangrijkste toespraak hield, maakte hoe dan ook gehakt van de zittende president, of die er nu bij was of niet. De meeste presidenten gaven daarna een weerwoord, doorgaans een reeks grapjes uit de koker van zijn speechschrijvers. Deze zaterdag was er niet alleen geen president bij het diner, maar ook geen komiek. De organisatie had Amber Ruffin uitgenodigd, maar eind vorige maand ook weer afbesteld. Team-Trump was razend geworden toen Ruffin had gezegd dat het Witte Huis wordt bevolkt door „een soort van moordenaarsbende”.
Politiek van verdeeldheid
Voorzitter Daniels van de White House Correspondents Association gaf als uitleg voor het schrappen van Ruffins optreden, dat hij niet wilde dat „de aandacht uitgaat naar de politiek van verdeeldheid, maar volledig naar het eren van onze collega’s voor hun uitzonderlijke werk”. Tijdens de gala-avond wordt ook altijd een reeks journalistieke prijzen uitgedeeld. De afgezegde Ruffin zei dat de organisatie haar nadrukkelijk had gevraagd of ze „beide kanten” van het politieke spectrum op de korrel wilde nemen.
Beide kanten – dat is precies wat zaterdagavond in alle dankwoorden terugkwam. Axel Thompson van nieuwssite Axios, bekroond voor „zijn agressieve verslaggeving” over de aftakeling van voormalig president Biden – alle prijzen betroffen de journalistiek van 2024 – zei dat „elk Witte Huis, welke partij er ook in zit, tot bedrog in staat” is.
Lees ook
De Amerikaanse democratie sterft niet in de voorspelde duisternis, maar op klaarlichte dag
„Nauwkeurig, onafhankelijk, onpartijdig”, zo kwalificeerde een van de prijswinnende journalisten van persbureau AP de aspiraties van zijn nieuwsorganisatie. Hij sprak met geen woord over de poging van het Witte Huis om het persbureau toegang tot de perszaal te ontzeggen, enkel en alleen omdat AP weigerde de Golf van Mexico voortaan ‘Golf van Amerika’ te noemen, zoals president Trump had gedecreteerd. AP won deze prijs – in de categorie Excellence in presidential news coverage under deadline pressure for print – voor het betrappen van de woordvoerders van president Biden toen die een uitspraak waarin de president Trumpaanhangers als „vuilnis” had betiteld, probeerden weg te poetsen uit het officiële transcript.
Rechtszaken tegen media
In zijn slotwoord verwees organisatievoorzitter Daniel in bedekte termen wel naar de „standvastigheid en compromisloosheid” van AP. Het persbureau mag na een gerechtelijke uitspraak in zijn voordeel weer aanwezig zijn in de perszaal van het Witte Huis, maar dan moet het één stoel delen met twee andere persbureaus. Het resultaat is dat de aanwezigheid van betrouwbare persbureaus tot een derde is gereduceerd en dat de plaatsen die nu vrij komen, zijn gereserveerd voor journalisten die vooral aan de president vragen of hij alweer een goed golftoernooi heeft gespeeld.
Daniels sprak met geen woord over de rechtszaken die de regering heeft aangespannen tegen nieuwsorganisaties die Trump onwelgevallige berichten of uitzendingen produceerden. Geen woord over hoofdredacteur Bill Owens van het fameuze programma 60 Minutes, die opstapte omdat de zakelijke leiding van omroep CBS besloot zijn programma onder toezicht te stellen. Dit gebeurde nadat de regering CBS had aangeklaagd wegens een interview in 60 Minutes met Trumps politieke tegenstander Kamala Harris.
Nadat hij onder ovationeel applaus had verklaard dat de volgende voorzitter van de White House Correspondents’ Association een vrouw van kleur zal zijn, sloot Eugene Daniels af met de verzekering dat journalisten „niet de oppositie zijn, niet de vijand van het volk en niet de vijand van de staat”. Hij zei dat hij „nog altijd optimistisch is over het werk dat we doen”.
