De pirate die rebellenleider werd

Posted on by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Onder bevel van Josephine Rombouts schrijft over onderbelichte prestaties van opmerkelijke vrouwen. Deze week: de pirate die rebellenleider werd en Nederlands eerste vrouwelijke gevechtsleider.






Zheng Yi Sao op een gravure uit 1836.
Zheng Yi Sao op een gravure uit 1836.

Foto Wikimedia Commons

Toen het krijgersgraf een vrouwenskelet bleek te bevatten, besloten archeologen dat het geen krijgersgraf kon zijn. De wapens die eerst hadden aangetoond wat de status en bezigheid van deze bewoner van het Zweedse vikingdorp Birka waren geweest, werden opeens ingewikkelde vraagtekens. Waren het wapens van haar echtgenoot? Waren de botten van de meebegraven echtgenoot over het hoofd gezien? Was er een fout gemaakt bij het dna-onderzoek? Toen het echt om een eenzaam vrouwenskelet te midden van veel oorlogstuig bleek te gaan, opperden wetenschappers (m) dat dit het graf van een transgender zou zijn.

Over het fenomeen dat vrouwen en wapens in de moderne geschiedenis niet samengaan, stond ik te mijmeren toen mijn zoon vanaf de bank zei: „Mam, jij schrijft toch over vrouwen? Dit is een leuke.” Benieuwd wat mijn zestienjarige puber aanbevelenswaardig vond, liep ik naar de tv. Zijn kerstvakantieproject was het herbekijken van alle Pirates of the Caribbean-films en nu was hij bezig met nummer drie: At World’s End. Tussen alle smoezelige piraten (m) blonk de vrouwelijke hoofdpersoon uit in smetteloze chic, maar er was nog een andere vrouw in deze scène: een oudere pirate die een plek aan de vergadertafel had gekregen: Madame Ching. „Misschien niet echt iets voor mijn serie. Die gaat over werkelijke bestaande vrouwen die iets buitengewoons bereikt hebben.”

„Ze heeft echt bestaan hoor.” Mijn zoon haalde zijn smartphone erbij en las voor: „‘Zheng Yi Sao, Madame Ching of Ching Shih, had in 1805 400 jonks en 40.000 tot 60.000 piraten onder haar bevel.’ En hier noemen ze haar ‘de meest succesvolle vrouwelijke piraat ooit en een van de meest succesvolle piraten in de geschiedenis’. Nou, dat noem ik wel iets bijzonders.”

„Het klinkt gewoon een beetje te vergezocht”, bekende ik aan een vriendin, „om tussen mijn uitvindsters, politici en schrijfsters opeens een piraat erbij te halen.” We stonden in haar atelier, ik met een kop thee, zij geleund over een schilderij dat ze aan het schoonmaken was. Josien is restaurator en ik kom graag in haar atelier. „De krijgsgeschiedenis is toch een gebied waarin je echt hard moet zoeken naar vrouwen.”

„Mijn tante was de eerste vrouwelijke gevechtsleider bij de Nederlandse luchtmacht”, zei Josien terwijl ze geconcentreerd over het linnen veegde. Grappig, ken je iemand al jaren, komt opeens zo’n detail langs. „Ik ben naar haar vernoemd en daar ben ik enorm trots op. Zij was echt mijn voorbeeld toen ik opgroeide.”

„Maar je bent niet bij het leger gegaan.”

„Nee”, lachte Josien, „ik was pacifist en daar hadden we wel discussies over. Zij diende bij het leger omdat ze de oorlog had meegemaakt en voor vrede wilde vechten.” Dat klinkt dan wel weer een beetje Jeanne d’Arc, de vrouw als vredestichter, en het tegenovergestelde van de piraat. Ik besluit deze twee krijgers eens wat beter te bekijken.

Ming-dynastie

De pirate Zheng Yi Sao (ca. 1775-1844) was tijdens haar bewind niet oud en blind zoals in de Disneyfilm en ook niet bijzonder op bloed belust. Er is een podcast over haar waarin de Britse hoogleraar Chinese geschiedenis Ronald C. Po de feiten van de mythe scheidt: in het leven van de pirate was functioneel geweld net als functioneel bloot.

Aan de monding van de Parelrivier, tussen Macau en Hongkong, werkte ze als prostituee op een drijvend bordeel. Ze ontfutselde haar hooggeplaatste clientèle informatie en speelde de macht uit die die informatie haar verschafte. Het verhaal gaat dat een van de belangrijkste piratenleiders haar opzocht vanwege die faam en haar ten huwelijk vroeg. Een ander verhaal is dat zij hem aanbood zijn vrouw te worden op voorwaarde dat ze een aandeel van 50 procent in zijn onderneming kreeg. Zheng Yi stemde toe en Shi Yang werd Zheng Yi Sao: de vrouw van Zheng Yi. Dit power-couple stichtte een imperium dat uiteindelijk zo groot en machtig werd dat het een directe bedreiging werd voor de Ming-dynastie.

Josina van der Werff Foto familiearchief

Het lijkt nogal een contrast met het leven van de luitenant-kolonel Josina van der Werff (1922-2017). Ze kwam uit een gegoede familie in Amersfoort, ze was het zesde kind in het gezin met negen kinderen. Tijdens de oorlog volgde ze de kweekschool en daarna werkte ze voor het Commissariaat voor Oorlogsschade. Toen ze zich aanmeldde bij de Milva dacht ze ook daar administratief werk te gaan doen. Een krantenartikel dat jonge vrouwen moest overhalen bij de nieuwe vrouwelijke onderdelen van de krijgsmacht te gaan, zegt: „Onze vrouwelijke militairen zijn ongewapend. Want wapens dragen achten wij niet specifiek vrouwelijk. En dat moet het werk van de vrouw in dienst blijven. Een hulp van de man waar dat mogelijk is. Met het doel mannelijk personeel voor eigenlijke militaire oorlogstaken vrij te houden.”

De test die ze deed, wees echter uit dat ze geschikt was voor gevechtsleider, degene die verantwoordelijk is voor het leiden van vliegtuigen naar hun bestemming en ze na de actie veilig naar de basis terugloodsen. In de map documenten die ik van Josien heb gekregen, vind ik op een strookje papier iets wat lijkt op de resultaten van een psychologische test: „Karakter: iets agressief, betrouwbaar, loyaal, onbevangen.”

„Iets agressief.” Net genoeg, net niet te veel voor een vrouwelijke gevechtsleider? Ze nam de wapens op, deed bootcamps, was in NAVO-landen voor oefeningen en leidde vliegtuigen de lucht in tijdens de Koude Oorlog.

In de tijd dat Zheng Yi Sao piraat werd, had de Ming-dynastie de touwtjes stevig in handen en was het welbevinden van de laagste bevolkingsgroepen geen prioriteit. Het kustgebied waar zij opgroeide was arm en de vissers verdienden bij door te smokkelen en handelsschepen te overvallen. Het koppel Zheng Yi en Zheng Yi Sao lukte het om een federatie te stichten van al deze parttime-piraten die elkaar beconcurreerden.

Argwaan

Ooggetuigenverslagen wijzen uit dat zij de logistiek leider was en de federatie naar een nieuw niveau bracht: dorpen konden belasting betalen zodat ze beschermd werden en kapiteins van handelsschepen konden een paspoort kopen om niet aangevallen te worden. De wetten die zij op hun vloot invoerden, dringen het hele beeld van woest chaotische piraterij nog verder naar de achtergrond: een verdeling van de buit in procenten, op muiterij en ongehoorzaamheid stond de doodstraf evenals op mishandeling of verkrachting van vrouwen die gevangen waren genomen.

Tegen 1810 sprak de Chinese regering niet meer over piraten maar over rebellen. Verslaan lukte niet dus ze boden Zheng Yi Shao amnestie aan. De onderhandelingen stokten door de hoge eisen die ze stelde en de argwaan die de leger- en piratenleiders tegenover elkaar hadden.

Ze doorbrak de impasse door ongewapend, enkel begeleid door twintig piratenvrouwen en kinderen, naar het regeringsgebouw te lopen. Tamelijk opportunistisch voor iemand die 40.000 tot 60.000 niet-zachtzinnige soldaten onder zich had, om de kaart van weerloze vrouw te spelen, maar het werkte. Haar eisen werden ingewilligd, ze behield schepen en manschappen om in de zouthandel te gaan en verkreeg amnestie voor al haar piraten. Als een van de zeer weinige piratenleiders zag ze haar kinderen en kleinkinderen opgroeien en stierf in haar eigen bed. Van een meisje dat in een bordeel zat te wachten op klanten tot een vrouw die de wapens opnam, een rebellenleider die de regering op de knieën dwong.

Misschien heeft Zheng Yi Sao meer gemeen met luitenant-kolonel Van der Werff dan ik dacht. Van der Werff stelde in een interview: „Vrede en veiligheid zijn te belangrijk om alleen aan mannen over te laten.”

Related Posts

Kookboekschrijver Meera Sodha: ‘Als je bij mij thuis komt eten, krijg je deze gerechten’

  • admin
  • November 14, 2024
  • 0

Na drie succesvolle kookboeken, Made in India, Puur India, Azië en een veganistische receptenrubriek in de Britse krant The Guardian verloor Meera Sodha het plezier in koken. Ze schrijft openhartig over die donkere periode in haar nieuwste boek Bij Meera aan tafel. „Ik heb heel lang in bed gelegen en maanden en maanden niet gekookt”, vertelt ze tijdens een videogesprek vanuit haar huis in Londen. De oorzaak noemt ze complex, maar de vele deadlines, een jonge baby en de coronapandemie hielpen niet. „Het was een opeenstapeling van alles in mijn leven waardoor ik mijn hoofd niet meer boven water kon houden en mijn weerstand volledig verdween.”

Het omslagpunt kwam toen ze zag dat haar man, die naast zijn baan alle zorg voor hun dochters en het huishouden op zich had genomen, brak. „Ik was zo met mezelf bezig dat ik me niet had afgevraagd hoe het met hem ging.”

Ze ging naar de keuken, pakte intuïtief wat ingrediënten, linzen, curryblad, citroengras en chilipepers, en maakte dahl. „Ik voelde een nieuwe energie in mijn vingertoppen, kon mijn longen voelen en weer ademhalen. Voor het eerst in lange tijd voelde koken anders, niet als een opgave.”

Ik was zo met mezelf bezig dat ik me niet had afgevraagd hoe het met hem ging

Sodha besefte toen dat dit was hoe ze wilde koken, eenvoudige gerechten voor haar man, dochters en zichzelf. En ze realiseerde zich hoe belangrijk ze de avondmaaltijd vindt. „Niet het ontbijt, niet de lunch, ik wilde alleen nog maar het avondeten maken.”

Het vermogen om een lekkere avondmaaltijd – de Engelse titel van haar boek is Dinner – op tafel te zetten noemt ze een ‘superkracht’. Ze kreeg weer plezier in koken; het voelde als een prestatie om iedere dag een maaltijd voor te bereiden en ’s avonds met haar gezin aan tafel te zitten. „Ik weet niet of dit voor iedereen geldt die mentaal door een diep dal is gegaan, maar ik was verdoofd, ik voelde niks meer. Door het klaarmaken van het avondeten voelde ik me geaard, ik had weer een doel.”

Bij moeder nog vlees

De recepten die ze in deze periode maakte vormden de basis van Bij Meera aan tafel. Ze noemt het haar meest persoonlijke boek. „Ik kookte altijd, maar het was nooit echt het soort eten waar ik van houd.” En dan aarzelt ze even. „Ik twijfel of ik dit woord moet gebruiken, maar het ging erom andere mensen te imponeren. Heel veel in deze wereld draait om indruk maken, waarom zou je anders nieuwe recepten verzinnen? Maar ik hou juist van eenvoudig eten. Als je bij mij thuis komt eten, krijg je de gerechten in dit boek.”

Door het avondeten voelde ik me geaard, ik had weer een doel

Die zijn allemaal vegetarisch. Alleen als ze bij haar moeder eet, eet ze nog weleens vlees. „Eten is niet alleen brandstof, maar ook nostalgie, plezier, geschiedenis en traditie, dus ik hou wat ruimte vrij voor mijn moeders kip curry of kip pilav, waar ik dol op ben.”

Sodha is de dochter van Indiase ouders uit Oeganda, die in 1972 het land moesten ontvluchten, omdat dictator Idi Amin de bevolking tegen de Indiase minderheid ophitste. „Ik heb geen plek om naar terug te gaan, ik kan niet naar het huis waar mijn ouders geboren zijn, de gemeenschap van toen is er niet meer. Daarom hou ik me vast aan de verhalen en de spullen die me verbinden met dat verleden.”

Ze staat op en komt terug met een houten lepel die haar dierbaar is, die ze van haar moeder kreeg en waar ze in haar boek over schrijft, net over als het koperen pannetje van haar oma en de beelden van de Hindoegoden Ganesha, Lakshmi en Annapurna in haar keuken. Ze staat weer op, pakt haar telefoon en laat ze zien. Ze is niet religieus, schrijft ze in haar boek, maar ‘door verbinding, traditie of rituelen’, geven ze haar ‘troost en het geluk dat ze nooit in haar eentje staat te koken’.

Haar ouders kwamen op het Engelse platteland van Lincolnshire terecht. „Wat mijn moeder aan mij heeft doorgegeven is dat koken je verbindt met tradities en in mijn geval was dat de Indiase Gujarati-keuken.” Gujarat is een deelstaat van India die aan Pakistan grenst.

De Indiase en Aziatische keuken zijn belangrijk voor Sodha, maar in Bij Meera aan tafel is de stijl veel uiteenlopender met invloeden uit bijvoorbeeld de Italiaanse en Egyptische keuken. De 120 recepten ademen de Londense diversiteit waar ze deel van uitmaakt. „Eten verandert met de omgeving en de mensen mee en dat omarm ik. Als ik iets van een andere cultuur gebruik, doe ik dat met respect en begrip voor de oorsprong, maar eten is ook een geweldig creatief medium.”

En eten is leuk, benadrukt ze. „Het moet leuk zijn. Hoewel de aanleiding voor dit boek verdrietig was, is het boek vrolijk geworden. Ik hou nu van mijn leven en als ik niet was ingestort, was ik zonder nadenken op oude voet door blijven gaan. Nu leef ik bewust en weet ik wat me gelukkig maakt.”

Dat zijn kleine dingen als zonlicht op haar gezicht, yogalessen, om drie uur klaar zijn met werken – en eenvoudige gerechten. „Ik heb aan dit boek echt met mijn hart en buik gewerkt. Wat ik er zo fijn aan vind is dat het me weer bij mezelf heeft gebracht.”


In de Westelijke Tuinsteden zouden functioneel ingerichte woningen leiden tot ‘een gelukkiger gezinsleven en een vitale samenleving’

  • admin
  • November 13, 2024
  • 0
Foto Jordi Huisman

Een halve eeuw geleden geleden verdween de verzuiling stilletjes uit Nederland. Maar in Slotermeer, de oudste van de Westelijke Tuinsteden van Amsterdam, zijn de restanten ervan nog zichtbaar. Daar staan in de Dobbebuurt ‘katholieke’ woningblokken van vijf verdiepingen tegenover ‘algemene’. De bewoners van de algemene, rechttoe-rechtaan-blokken moeten een trappetje op naar de entree van hun woningen. De katholieke blokken hebben daarentegen op de begane grond een soort kerkportalen als ingangen, met gemetselde bogen en eenvoudige tympanen. Boven de bogen zitten veelkleurige, half abstracte mozaïeken van de kunstenaar Theo Forrer. Met enige moeite vallen hierin onder meer ploegende boeren, zwoegende werklui en de hand van god te herkennen.

De door Nielsen Spruit en Van der Kuilen ontworpen algemene blokken zijn begin jaren vijftig gebouwd voor de algemene woningbouwvereniging Rochdale. De blokken die een katholieke woningbouwvereniging liet neerzetten zijn van Aat Evers en Geert Sarlemijn, twee traditionalistische architecten die omstreeks 1950 de cursus kerkelijke architectuur van pater-architect Dom Hans van der Laan volgden. Evers en Sarlemijn gaven hun bakstenen woondozen, waarvan enkele in de jaren tachtig helaas vaal wit zijn gestuct, niet alleen stichtelijke entrees maar ook natuurstenen lateien en vier dikke, bakstenen zuilen op de kopse kanten. Een naburig, ook door hen ontworpen blok met winkels en woningen heeft zelfs rijen witte zuilen met rare ionische kapitelen aan weerszijden van een boogvormige poort.

Foto Jordi Huisman

De stedenbouwkundige Cornelis van Eesteren, hoofd stadsontwikkeling in Amsterdam, zag de architectonische gevolgen van de verzuiling in Slotermeer met lede ogen aan. De hoofdontwerper van de Westelijke Tuinsteden hield niet van diversiteit. Het liefst had hij de enorme Amsterdamse uitbreidingswijken helemaal volgezet met radicaal modernistische architectuur. Van Eesteren en Sarlemijn en andere architecten die in Slotermeer hadden gebouwd vond Van Eesteren „kwalitatief op een laag peil” staan, schrijft Ineke Teijmant in het boekje De Dobbebuurt. Ze hadden er gezorgd voor een weerzinwekkende „kakofonie”, meende hij. De bewoners dachten hier anders over: zij vonden Slotermeer juist „gezellig gevarieerd”.

Foto Jordi Huisman

Goede smaak

Om de kloof tussen de smaak van Van Eesteren en die van de toekomstige bewoners van de Westelijke Tuinsteden te dichten, was in 1946 de stichting Goed Wonen opgericht. Uitgangspunt van Goed Wonen was dat smaak een kwestie van opvoeding is en de meeste Amsterdammers onopgevoed waren. „Slechts zelden treft men een interieur aan, waarin zuivere vormgeving, innerlijk evenwicht en harmonische kleurencombinatie ons het gevoel geven van werkelijke sfeer”, schreef de voorzitter van Goed Wonen (en Amsterdamse PvdA-wethouder van Volkshuisvesting) Jan Bommer in 1948 in het eerste nummer van het gelijknamige tijdschrift.

Om de lezers bij te brengen hoe ze hun interieurs konden zuiveren van zware balpootmeubelen en andere foute huisraad, schreef Goed Wonen niet alleen over „doelmatige” woninginrichting maar ook over kitsch en de vraag of massaproductie „een gevaar was voor onze persoonlijkheid”. Ook deed het tijdschrift de lezers een proefje aan de hand om vast te stellen of hun interieur ‘zuiver’ genoeg was: de melkflestest. De dikke, onelegante melkfles was „typerend voor onze tijd en voor de stand van onze natuur- en scheikunde” en past in elk „modern” interieur, zo legde de bedenker van de melkflestest uit. „Als u het beslist nodig vindt om de melk eerst over te gieten in een ‘mooi’ kannetje, dan is er ergens iets fout òf bij u òf bij uw interieur, want de fles is goed.”

Foto Jordi Huisman

In de jaren vijftig en zestig liet Goed Wonen twaalf modelwoningen inrichten in de Westelijke Tuinsteden. Wat de toekomstige tuinstedelingen daar toen zoal aantroffen, is te zien in de Van Eesteren Museumwoning, gevestigd in een woning in een algemeen blok in de Dobbebuurt. Hier staan de woon-, eet- en slaapkamer vol met huisraad die Goed Wonen had goedgekeurd, zoals de nog altijd populaire slaapbank van Mart Visser en een fauteuil van gebogen rotan. Aan de knalrode wand van de woonkamer hangen metalen wandrekken van het merk Pilastro, de keuken heeft een modulaire Bruynzeelkeuken van Piet Zwart en in de slaapkamer staan bedden van Auping met ‘hygiënische’ metalen spiraalbodems. Boven de eettafel hangt de beroemde en nog altijd geproduceerde PH 5-lamp van de Deense ontwerper Poul Henningsen.

De eerste modelwoning van de Westelijke Tuinsteden stond in Slotermeer en was in 1955 ingericht door Johan Niegeman, die in de jaren dertig in Stalins Sovjet-Unie had gewerkt. Daar werkte hij onder meer aan ‘sotsgorods’ als Magnitogorsk, nieuwe socialistische steden waar de Nieuwe Mens gestalte moest krijgen. De sotsgorods werden een faliekante mislukking en Niegeman moest in 1937, net als eerder de communistische architect Mart Stam, de Sovjet-Unie verlaten.

Foto Jordi Huisman

Betere mensen

Ook de Westelijke Tuinsteden waren bedoeld als een soort sotsgorods. Ontwerpers als Niegeman geloofden dat ‘zuiver’ ingerichte woningen betere mensen zouden maken van de bewoners. Mensen die zich omringen met melkflessen en andere ‘neutrale’ industrieel vervaardigde voorwerpen en meubels getuigen van een sterke persoonlijkheid, schreef Goed Wonen: „Zij hebben geen opvallende meubelen nodig in hun interieur om zichzelf tot recht te laten komen. Hoe eenvoudiger de meubelen, hoe beter de mens uitkomt.” Ook zouden functioneel ingerichte en hygiënische woningen leiden tot „een gelukkiger gezinsleven, een harmonieuze opvoeding van de kinderen en een vitale samenleving”.

De modelwoningen vielen lang niet bij alle bezoekers in de smaak. Velen vonden ze ‘kaal’ en ‘ongezellig’. En de degenen die er wel in iets zagen, konden de eenvoudige, maar desondanks dure huisraad meestal niet aanschaffen. Zo bleef het zuiver vormgegeven interieur alleen weggelegd voor een elite die ermee kon getuigen van hun goede smaak.

Museumwoning Van Eesteren. Freek Oxstraat 27, Amsterdam. Info: www.vaneesterenmuseum.nl/museumwoning

Foto Jordi Huisman


Column | De oppaskat van Jan

  • admin
  • November 13, 2024
  • 0

Mijn vriend Jan kwam bij ons eten. Van tevoren zei Willem: „Ik heb echt zin in vanavond. Jan gaat in ieder geval niet zo verschrikkelijk lopen jeremiëren over de toestanden in de wereld.” Daar verheugde ik me ook op, want ik kan er alleen tegen als ik zelf jeremieer.

Jan kwam bij het vallen van de avond binnen, een en al benen en glanzend kaal hoofd. Kaas klom als een kapucijnaapje tegen hem op, nestelde zich op zijn schoot en lispelde dat hij spaghetti carbonara wilde. Die kreeg hij, in een handomdraai door Jan bereid, maar vol en vet en bevredigend. De kaarsen brandden, er werd gegeten, buiten was het zacht novemberweer.

Jan woont in Leeuwarden, maar past in Amsterdam op een kat van achttien jaar oud, die allerlei medicijnen nodig heeft om door de dag te komen. Ik had weinig begrip voor de hele situatie. Een bejaarde kat in het licht van deze tijd vraagt te veel van iedereen, zeker op een avond als deze, die eindeloos moest duren. Ook heb ik mijn vader weleens een ongelukkig kuikentje, wiens hoofd verkeerd om aan zijn lijf zat, bij geboorte de nek om zien draaien. Toen zat het hoofd weer goed, maar daar was dan ook alles mee gezegd.

De kinderen gingen slapen. Willem bracht ze naar boven, aan tafel werd het even stil. Ik begon maar weer eens over het lot van vrouwen over de hele wereld. „Het is de alsof de wapens in je handen van suiker zijn, in een heel stroperige zich eeuwig herhalende droom”, fluisterde Jan en daarna, schel: „We kunnen er helemaal niks aan doen, vergeet die linkse lente.” We deden de gordijnen dicht. Willem kwam naar beneden, we moesten het er toch nog iets langer over hebben, je komt er niet onderuit. Dus vroegen we ons af waarom er zoveel stemmen zich laven aan de steeds grotere chaos, hoe die stemmen iedereen nog verder opdrijven, de waanzin willen laten heersen, de hoofdstad vol geweld en zij, juichend achter hun schermpjes verontwaardiging fingerend. „Het is nu wachten op Gavrilo Princip, en ondertussen verdringen ze elkaar om hem te mogen zijn”, zei ik en was geheel niet ontevreden met mezelf.

Toen begon Jan nonchalant The Waste Land te citeren en daarmee keerden we terug naar onze eigen, voor velen onuitstaanbare, veiligheid van oude teksten, liedjes, luisterend, in stille bewondering. Drie sukkels aan een keukentafel, met een stapel boeken, Medea en Cavalleria Rusticana. Een grote troost, maar één die moeilijk te vinden is, en daarom in het dagelijkse leven steeds verder uit zicht leek te verdwijnen.

De kat moest haar pillen, Jan vertrok even plots als hij gekomen was. Wij zaten nog even. Ik dacht aan Antigone die haar broer wilde begraven tegen de wens van de staat in. Daarna dacht ik aan mijn vader, die weigerde onze dode hond aan de dierenarts af te geven en hem achter in de tuin onder een appelboom begroef.

De volgende dag fietste ik met Kaas en Cléo katerig door onze straat. Op de hoek stond een verwarde man naar duiven te trappen. „Rot op, tyfusbeesten” schreeuwde hij. Toen kreeg hij er eentje onder zijn laars en stond met zijn volle gewicht op het beestje. Ik fietste met kloppend hart door en dacht aan de oppaskat van Jan. Moge het lieve dier voor eeuwig leven.