En dan valt het stil. De microfoon van de Palestijnse Sarah, die een Museumplein vol klimaatdemonstranten toesprak, is uitgedraaid. Ze kreeg het woord van Sahar Shirzad, winnaar van de PAX Vredesduif in 2023 en een van de genodigde sprekers op het eindpunt van de Mars voor Klimaat en Rechtvaardigheid in Amsterdam deze zondag. Shirzad vroeg aandacht voor de Palestijnse zaak en sprak daarbij de omstreden leus ‘From the river to the sea, Palestine will be free’ uit. Vervolgens gaf ze de microfoon aan Sarah, die dus niet was uitgenodigd door de organisatie.
Haar betoog over onder meer de „ecologische wreedheden die Israël in Palestina pleegt door het land te vergiftigen met witte fosforbommen” blijkt aanleiding voor de organisatie om de microfoon uit te zetten en veroorzaakt rumoer onder de betogers op het plein. Sommigen scanderen mee, juichen en applaudisseren, anderen schudden hun hoofd en roepen boe-geluiden of lopen weg.
Na de speech van Shirzad zou de bekende klimaatactivist Greta Thunberg het publiek toespreken, maar dat wordt na het incident – om onduidelijke redenen – uitgesteld. De twintigjarige activist, bekend van haar schoolstakingen voor het klimaat als vijftienjarige scholier, liep voor het eerst mee met de klimaatmars in Nederland. Ze was niet de enige nieuwe bezoeker: met 85.000 betogers was dit de grootste klimaatmars ooit in Nederland, meldde de politie. De organisatie had gehoopt meer dan 40.000 mensen op de been te krijgen, dat doel is ruim overtroffen.
Onrustig publiek
Als Thunberg uiteindelijk dan toch het podium betreedt, wordt ze met luid gejuich onthaald, maar ook haar speech zorgt voor tumult. „Als klimaatbeweging moeten we luisteren naar zij die onderdrukt worden en vechten voor vrijheid en rechtvaardigheid”, zegt ze, waarna ze de microfoon teruggeeft aan Shirzad en Sarah (wier achternaam niet genoemd werd). Als een man het podium opkomt en roept dat hij voor een klimaatprotest komt en niet voor politieke standpunten, maant Thunberg hem en het onrustige publiek tot kalmte.
Het tweede incident op het Museumplein neemt het grootste deel van Thunbergs spreektijd in beslag: „Volgens mij hebben velen van jullie me al eerder horen spreken. Jullie kennen mijn boodschap en die is nog hetzelfde.” De organisatie heeft inmiddels laten weten dat Shirzad was uitgenodigd om een „verbindende speech over vrede” te geven, maar dat dat niet is gebeurd.
Hoewel Shirzad en Sarah niet op steun van het hele publiek konden rekenen, was de Palestijnse zaak ook tijdens de mars al volop aanwezig. Tussen de Shell-middelvingers en protestborden met teksten als „Den Bosch aan zee geen goed idee” en „de klimaat is vol”, wapperen Palestijnse vlaggen. Door megafoons roepen demonstranten „Free Palestine” (bevrijd Palestina) en „cease fire now” (staakt-het-vuren nu). Op een aantal protestborden zijn schijven watermeloen getekend, een symbool voor de Palestijnse vlag (vanwege de kleuren).
„Het hangt allemaal met elkaar samen”, zegt een vrouw met een protestbord waarop „racisme is een milieukwestie” staat. „Dat Israël het water in Gaza vervuilt en Shell de boel in Nigeria vervuilt, laat zien dat koloniale verhoudingen nog bestaan.” De vrouw wil niet met haar naam in de krant, omdat ze Gaza nog eens hoopt te bezoeken en bang is niet binnengelaten te worden.
Lotte Molenaar (27) en haar vriend Floris van Heijningen (28) lopen mee met hun eenjarige zoontje. Ze waren altijd al betrokken bij de klimaatbeweging, vertellen ze, maar willen nu ook „een toekomst voor hem garanderen”. Van Heijningen: „Het is bijna onrechtvaardig tegenover hem dat hij straks op een onleefbare planeet woont.” Net zoals ze het onrechtvaardig vinden dat dat in veel gebieden al zo is. Molenaar: „De gevolgen zijn het grootst in landen die het minst bijdragen aan klimaatverandering.”
Naast hen loopt de 26-jarige Eva Varkevisser, die een rechtersbef draagt en flyers uitdeelt van de stichting Stop Ecocide. „Ik vind dat het vernietigen van natuur een strafbaar feit moet worden waar een gevangenisstraf op komt te staan.” Als voorbeeld noemt ze bedrijven die stukken Amazone kappen of met schepen over het noordpoolgebied varen en olie lekken. „De natuur is niet van ons.”
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data107985306-e3782b.jpg|https://images.nrc.nl/xNkjnYe_-2rEwj1Xb9RlJ4GVZEo=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data107985306-e3782b.jpg|https://images.nrc.nl/i_hwVk3JpcApCVa60PiOAhbz04U=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data107985306-e3782b.jpg)
Vredesduif
Tijdens de mars zijn alle leeftijden vertegenwoordigd: er lopen opvallend veel kinderen mee, maar ook veel ouderen. Die lopen met borden waarop staat „grootouders voor het klimaat”, „oma wil haar klimaat terug” of „oma’s for the future”. De eigenaar van die laatste is de 73-jarige Marianne Passchier, oma van vier kleinkinderen, die meeloopt met haar vrouw en een vriendin – „drie oma’s”.
„Ik heb niet zo heel erg lang te leven meer, maar mijn kleinkinderen misschien nog wel tachtig jaar”, zegt Passchier. „Omdat het klimaat zo ernstig verandert, gaat het heel moeilijk worden op de aarde te leven en daar maak ik me zorgen over.” Haar oudste kleinkind – ze zijn 9, 11, nogmaals 11 en 13 jaar oud – had ze meegevraagd. „Die wilde wel, maar ze heeft toch afgezegd omdat ze stress had voor haar toetsweek.”
Even verderop loopt Suzanne Schreve (45), met in haar handen een protestbord met een dubbele boodschap. „Cease fire now” staat er, met een vredesduif en vlammen eromheen. Ze maakte het bord samen met haar dochter Flora (9), die ook meeloopt. Het verwijst naar bosbranden door klimaatverandering, maar ook naar de oorlog tussen Israël en Hamas. Schreve vindt het „krachtig” dat er voor meerdere doelen tegelijk wordt geprotesteerd vandaag. „Dat creëert massa in plaats van fragmentatie. En massa geeft draagkracht.”
In het groepje waarmee ze loopt zitten ook de 11-jarige Titus en zijn vader. Waarom Titus meeloopt in de Mars voor Klimaat en Rechtvaardigheid? „Ik wil dat er voor het klimaat gezorgd wordt en dat er geen oorlog meer is.”
Lees ook
Nu Greta Thunberg haar diploma heeft, kan ze niet langer schoolstaken. Maar: ‘de strijd is nog maar net begonnen’
