De relaties tussen Donald Trump en de Oekraïense regering vertonen elke week meer kenmerken van een achtbaan van de grilligste soort. Sinds zijn terugkeer in het Witte Huis zocht de Amerikaanse president maandenlang in alle openheid toenadering tot de Russische president Vladimir Poetin, de agressor in de oorlog tegen Oekraïne, terwijl hij Volodymyr Zelensky in de hoek zette als een opstandig kind. Oekraïne kreeg wel Amerikaanse wapensteun, dan weer niet. Wel militaire inlichtingen, dan weer een week niet – zoals in maart gebeurde na de knallende ruzie tussen Trump en Zelensky in het Witte Huis.
De Oekraïners zijn de laatsten die te vroeg zullen juichen, maar maandagavond, in Washington, leek het er daadwerkelijk op dat Trump iets is opgeschoven in zijn beoordeling van de Oekraïens-Russische oorlog: hij zei onomwonden dat „we meer wapens gaan sturen”, omdat Oekraïne „zich moet kunnen verdedigen”, het land wordt op dit moment immers „keihard getroffen”.
Concreet betekent het – mocht Washington de leveranties inderdaad hervatten – dat Oekraïne in elk geval weer geavanceerde luchtafweerraketten en andere munitie krijgt, waaronder Patriotraketten, waarmee het land zijn burgers beter kan beschermen tegen de aanhoudende Russische aanvallen met drones en raketten, op sommige dagen meer dan vijfhonderd in een etmaal.
Desastreuze bezoek
Gezien de toenemende hevigheid van die dodelijke Russische aanvallen komt de opmerkelijke ommezwaai in Trumps zwabberende Oekraïne-beleid voor Oekraïne geen dag te vroeg. Vorige week schortte het Pentagon de wapenleveranties die nog voortvloeiden uit afspraken onder het presidentschap van Joe Biden plotseling op vanwege slinkende Amerikaanse wapenvoorraden, zo luidde de officiële lezing. Kort daarvoor, tijdens de NAVO-top in Den Haag, had Trump nog gezegd te zullen kijken of de VS méér konden doen om de Oekraïense luchtverdediging te versterken.
Gelet op Trumps uitgesproken voorkeur voor het oorlogsnarratief van Poetin in de afgelopen maanden is de grote vraag wat de Amerikaanse president langzaam heeft doen opschuiven in de richting van Zelensky, de president die, aldus Trump in februari, „de oorlog nooit had moeten beginnen”.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134688170-de56b2.jpg|https://images.nrc.nl/0Rtno1fKuLqHxEds4omrwYD3TVw=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134688170-de56b2.jpg|https://images.nrc.nl/lfsppGmGygDsaNZIy53xY9B-8EE=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134688170-de56b2.jpg)
Verwoeste woningen na een Russische aanval met drones en raketten op Kyiv, op 4 juli. Foto Alina Smutko/Reuters
Allereerst heeft Zelensky sinds zijn desastreuze bezoek aan het Witte Huis eind februari geen moment laten passeren om zijn relatie met Trump te herstellen. Zelensky stemde al in maart in met het voorstel van de regering-Trump tot een tijdelijk staakt-het-vuren – terwijl Poetin vooral onrealistische eisen stelde.
Diplomatieke wervelwind
Zelensky volgde sindsdien onvermoeibaar het voetspoor van de Amerikaanse president – uitgenodigd of niet; hij sprak Trump in het Vaticaan, overlegde met hem in Den Haag, belde regelmatig en bood zelfs aan rechtstreeks in overleg te gaan met Poetin, in Istanbul, om de oorlog tot een einde te brengen.
De eerste gevolgen van Zelensky’s diplomatieke wervelwind werden afgelopen vrijdag voor het eerst zichtbaar, na opnieuw een lang telefoongesprek met Trump. Opnieuw wees Zelensky op de honderden Russische drones en raketten die Oekraïense burgers elk dag te verwerken krijgen, en de kennelijke onwil van Poetin om zelfs maar te reageren op Trumps voorstellen om de oorlog te beëindigen.
Trump had de dag ervoor al contact gehad met Poetin en was „zeer teleurgesteld” in de Russische president, die volgens hem weigert de oorlog te beëindigen. Enkele uren nadat Trump de telefoon had neergelegd bestookte Rusland de Oekraïense bevolking met de grootste barrage aan drones en raketten tot nu toe in de oorlog, waarna vooral in Kyiv urenlang enorme branden woedden.
‘Beste gesprek’ met Trump
Het contrast met het gesprek dat Trump dezelfde dag voerde Zelensky kon niet groter: volgens de Oekraïense president was dat „het beste gesprek” dat hij al die tijd met Trump had gehad, „maximaal productief”, en hij toonde zich naderhand dankbaar voor alle Amerikaanse hulp. Ronduit opmerkelijk was dat Trump volgens The Wall Street Journal tijdens het gesprek met Zelensky had gezegd dat hij niet verantwoordelijk was geweest voor het stopzetten van de wapenleveranties aan Oekraïne.
Met zijn opmerking tegen Zelensky liet Trump zijn minister van Defensie, Pete Hegseth, keihard vallen
Daarmee liet Trump zien dat hij in eigen land zijn eigen schaakspel speelt. Want met zijn opmerking tegen Zelensky liet hij zijn minister van Defensie, Pete Hegseth, keihard vallen. Eerder was binnen Amerikaanse politieke kringen, maar ook in Europa, al openlijk twijfel geuit over de ‘zorgen’ die het Pentagon zou hebben over de eigen munitievoorraden. Veel van de munitie bestemd voor Oekraïne lag immers al in Polen opgeslagen.
Volgens NBC handelde Hegseth volledig op eigen houtje toen hij de levering van de precisiemunitie aan Oekraïne stopzette, zonder dat zijn eigen defensiespecialisten daarvan de noodzaak zagen. Daarmee overviel Hegseth, die de afgelopen maanden al het nieuws haalde door blunders als ‘Signal-gate’, niet alleen het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, maar ook het Congres, de Oekraïense regering en Europese bondgenoten.
Senaat wil Moskou straffen
Met name in de Senaat in Washington bestaat nog altijd brede steun voor militaire hulp aan Oekraïne, én voor meer strafmaatregelen tegen Moskou: senator Lindsey Graham, een van de trouwste Trump-aanhangers in het Congres, probeert samen met zijn Democratische collega Richard Blumenthal al maanden veel zwaardere economische sancties in te stellen tegen Rusland. Een forse meerderheid in de Senaat steunt die plannen.
Lees ook
Nederlandse inlichtingendiensten: Russen zetten in Oekraïne op grote schaal chemische wapens in
Tot slot lijkt Zelensky bij Trump diplomatieke punten te hebben gescoord met een belangrijke personeelswijziging op de Oekraïense ambassade in Washington. Zelensky zou vrijdag hebben toegezegd de huidige ambassadeur, Oksana Markarova, te vervangen. De aanwezigheid van Markarova is veel Republikeinen in Washington een doorn in het oog, omdat zij te opzichtig zou aanschurken tegen de Democraten. Volgens de Financial Times zou de regering-Trump een stem krijgen in de benoeming van de opvolger van Markarova. Zelensky zou aansturen op de aanstelling van een diplomaat die een „goede dealmaker” is en die „wordt begrepen” door zowel het Witte Huis als het Congres.
