De omstreden nalatenschap van de Australische kardinaal George Pell

Aan het hek voor de St. Mary’s kathedraal in Sydney wappert een zee van gekleurde lintjes, bedoeld om aandacht te vragen voor de slachtoffers van seksueel kindermisbruik in de Australische Katholieke Kerk. Barbara Keen (59) staat een blauw lintje vast te knopen. „Ik doe dit uit respect en liefde voor de slachtoffers van George Pell”, zegt ze met tranen in de ogen.

Ze maakte de verwoesting door seksueel kindermisbruik binnen de Katholieke Kerk van dichtbij mee. „De twee zonen van mijn beste vriendin zijn jarenlang misbruikt door een priester in Melbourne. Pas jaren later durfden ze het tegen hun moeder te vertellen”, zegt ze.

Een van de kinderen kreeg na jaren een financiële compensatie uit het fonds dat de ‘Melbourne Response’ heette. „Die regeling was ontworpen door George Pell. Slachtoffers kregen een klein beetje geld en moesten een geheimhoudingsverklaring tekenen. Terwijl hun leven was verwoest. De zoon van mijn vriendin heeft nooit een baan kunnen houden, zo getraumatiseerd was hij”, zegt Keen.

De dood van de machtigste katholieke geestelijke die Australië ooit heeft voortgebracht zorgt voor verdeeldheid in het land. Volgens oud-premier Tony Abbott was kardinaal Geor-ge Pell een ‘heilige van onze tijd’. Als een boegbeeld voor conservatieve katholieken in Australië stond Pell bekend om zijn bikkelharde oppositie tegen het homohuwelijk en abortus. Na zijn dood werd hij door conservatieve politici geprezen als een man van ‘grote integriteit’, een ‘martelaar’ en ‘het echte slachtoffer van misbruik in de Katholieke Kerk’.

Na zijn dood werd Pell door conservatieve politici geprezen als een ‘martelaar’ en ‘het echte slachtoffer van misbruik in de Katholieke Kerk’

Donderdag wordt hij bijgezet in de crypte van de St. Mary’s kathedraal in Sydney. Premier Anthony Albanese wilde niet zeggen of hij erbij is en er komt geen officiële staatsbegrafenis. Toch pakt de kerk groots uit. De verwachting is dat duizenden mensen naar Sydney reizen voor de plechtigheid. „Het is onbegrijpelijk dat iemand die zoveel pijn heeft veroorzaakt op deze manier geëerd wordt”, zegt Keen.

Betast in het zwembad

Voor veel Australiërs is George Pells naam voor eeuwig verbonden aan het seksueel misbruikschandaal binnen de Katholieke Kerk. In 2018 werd hij veroordeeld tot zes jaar cel wegens het misbruiken van twee 13-jarige koorknapen in 1996 in de kathedraal van Melbourne, waar hij destijds aartsbisschop was. Ook in hoger beroep werd hij opnieuw veroordeeld, maar Pell bleef zijn straf aanvechten en uiteindelijk vernietigde het Australische Hooggerechtshof het vonnis. De hoogste rechtbank in Australië stelde dat er te weinig bewijs was tegen Pell en de jury twijfel had moeten uiten over zijn schuld. Pell zat meer dan een jaar in de gevangenis voordat hij in 2020 werd vrijgesproken.

Lees ook Van misbruik verdachte kardinaal Pell was pauselijke vertrouweling

„De rechtbank heeft niet gezegd dat hij onschuldig is”, zegt onderzoeksjournalist Louise Milligan. Ze schreef het boek Cardinal, The Rise and Fall of George Pell waarin ze de beschuldigingen van de mannen tegen Pell uiteen zet. Ze moest tijdens de rechtszaak ook zelf als getuige optreden. „Er is gesteld dat niet onomstotelijk is bewezen dat hij schuldig is. Dat is iets anders”, zegt ze. „We moeten de uitspraak respecteren. Maar er zijn nog meer beschuldigingen die nooit in een rechtszaal zijn behandeld.”

Al in de jaren zestig waren er beschuldigingen aan het adres van de kardinaal. Hij zou als jonge priester jonge jongens hebben betast in het zwembad. Uiteindelijk werd het bewijs te gering geacht voor vervolging. Door zijn dood worden slachtoffers van seksueel misbruik opnieuw herinnerd aan hun trauma, stelt Milligan. „Mensen voelen zich weer net als toen ze als kind in de steek gelaten werden, toen ze niet beschermd werden.”

Pells begrafenis heeft woede en verdriet over jarenlang misbruik binnen de katholieke seksuele kerk opgerakeld. Details van het grootschalig misbruik kwamen tien jaar geleden aan het licht dankzij een onderzoekscommissie die van 2013 tot 2017 de misstanden onderzocht.

De keiharde conclusies van de commissie veroorzaakten een schok die wereldwijd nadreunde. 7 procent van de Australische priesters werd ervan beschuldigd sinds 1950 seksueel misbruik te hebben gepleegd. In totaal werden 4.444 slachtoffers gehoord die zeiden in de afgelopen 35 jaar te zijn misbruikt bij duizend katholieke instituten. Het misbruik zou zijn gepleegd door ongeveer 2.400 priesters. De gemiddelde leeftijd van de slachtoffers was 10 jaar voor meisjes en 11 jaar voor jongens.

Geheimhouding

George Pell werd een van de namen die voor veel mensen synoniem stonden voor die zwarte bladzijde uit de Australische geschiedenis. Hij was de architect van de compensatieregeling voor slachtoffers van seksueel misbruik in Melbourne in 1996. De zogeheten ‘Melbourne Response’ staat inmiddels bekend als het instrument van een doofpotcultuur en een manier om de Katholieke Kerk zoveel mogelijk geld te besparen.

Het misbruik in de Katholieke Kerk zorgde in andere delen van de wereld, zoals in de Verenigde Staten, voor miljardenclaims. In Melbourne kregen slachtoffers maximaal 50.000 Australische dollar (zo’n 32.000 euro), en werd hun het zwijgen opgelegd doordat ze een geheimhoudingsplicht moesten tekenen.

De compensatieregeling droeg bij aan Pells imago van een goede rekenmeester. „Al vroeg maakte Pell een keuze tussen de veiligheid van kinderen en zijn carrière”, schrijft David Marr, auteur van het boek The Prince over George Pells controversiële carrière, in de Australische editie van The Guardian. „Hij koos ervoor om kinderen niet in bescherming te nemen.”

Pell was twintig jaar lang aartsbisschop in Melbourne en Sydney. In 2014 vertrok hij naar het Vaticaan, waar hij verantwoordelijk werdvoor de financiën van de kerk en een eind maakte aan financieel wanbeleid. Die positie maakte hem de op twee na machtigste man in het Vaticaan.

In die periode moest hij ook verschillende keren verschijnen voor de Australische onderzoekscommissie, die uiteindelijk concludeerde dat hij wist van het seksueel misbruik door twee geestelijken in de jaren zeventig en tachtig.

Een van die geestelijken was Gerald Ridsdale, een van de meest beruchte pedofiele priesters in de Australische Katholieke Kerk. Pell was bevriend met hem, in de jaren zeventig woonden ze een tijd samen. Jarenlang kon de pedofiele priester ongestoord zijn gang gaan. Als beschuldigingen de kop opstaken, werd hij verplaatst naar een andere parochie, waar het misbruik opnieuw begon. Pell was een van de geestelijken die Ridsdale in die tijd naar een nieuwe parochie stuurde. Hij bleef altijd ontkennen dat hij wist wat zich daar afspeelde, maar dat argument werd door de onderzoekscommissie als ongeloofwaardig van tafel geveegd.

‘Ik was niet geïnteresseerd’

Verschillende keren kwamen mensen naar hem toe met beschuldigingen van misbruik door de priester, maar hij stuurde ze weg en stelde geen onderzoek in. Ook beschuldigingen van misbruik door andere geestelijken negeerde hij. „Het is een triest verhaal, maar ik was er niet in geïnteresseerd”, zei Pell tijdens ondervragingen door de onderzoekscommissie. „Ik had geen reden om me bezig te houden met de omvang van het leed dat Ridsdale had aangericht.”

In de weken sinds Pells dood heeft de kerk de gekleurde lintjes aan het hek regelmatig laten verwijderen

In 1993 vergezelde hij Ridsdale naar de rechtbank, waar die later veroordeeld werd van seksueel misbruik van negen kinderen. Sindsdien zijn er steeds meer beschuldigingen en veroordelingen bij gekomen. Inmiddels is de 88-jarige Ridsdale 179 keer schuldig bevonden van seksuele misdrijven tegen kinderen en zit hij een straf van 39 jaar uit. Hij bekende schuld in veel gevallen.

George Pell hield daarentegen altijd vol dat hij onschuldig was, en dat hij niets wist van misbruik door anderen. Sinds zijn vrijspraak hield hij zich op de achtergrond. Hij keerde terug naar Rome waar hij in een appartement net buiten het Vaticaan woonde. Hij overleed op 10 januari aan een hartstilstand tijdens een heupoperatie.

Tijdens de uitvaartdienst voor Pell wordt ook een demonstratie door lhbtqi-activisten gehouden. „Het is krankzinnig dat het leven gevierd wordt van een man die een verdediger was van homofobie en seksisme, die zei dat abortus een erger moreel schandaal is dan priesters die kinderen misbruiken”, zei organisator Kim Stern tegen de Australische editie van The Guardian. Zo’n driehonderd mensen worden verwacht. De demonstratie was aanvankelijk verboden door de politie, maar de rechter besloot woensdag dat het protest toch door mag gaan.

In de weken sinds Pells dood heeft de kerk de gekleurde lintjes aan het hek regelmatig laten verwijderen. Steeds opnieuw komen mensen terug om nieuwe lintjes vast te knopen. „Het werkt helend”, zegt Barbara Keen. „We willen dat slachtoffers weten dat ze niet alleen zijn. Ze verdienen gerechtigheid.”