Blauwe rugstrepen, rode vlekken, koperkleurige ledematen: deze 1,5 centimeter grote kikker ziet er clownesk uit, maar vergis je niet: zijn huid is extreem giftig. De soort, die tot de familie van de pijlgifkikkers behoort en de naam Ranitomeya aetherea draagt, werd onlangs ontdekt in het stroomgebied van de Juruá, een rivier die door Peru en Brazilië stroomt.
In Midden- en Zuid-Amerika komen voor zover bekend een kleine tweehonderd verschillende pijlgifkikkers voor, vaak met opvallende felgele of -blauwe kleuren. Sommige soorten leven op de grond, andere in bomen. De kikkers komen aan hun naam doordat sommige inheemse volkeren het gif van de kikkerhuid gebruiken om pijlpunten mee in te smeren. Met een blaaspijp worden de giftige pijltjes afgeschoten op prooien.
Binnen het geslacht ranitomeya waren tot nu toe zestien soorten bekend; de laatste ontdekking dateerde van ruim tien jaar geleden, aldus de Braziliaanse biologen die Ranitomeya aetherea als eerste beschreven in tijdschrift PLOS One. Juist omdat in het Juruábekken nog relatief weinig onderzoek is gedaan, hopen ze op nog meer nieuwe soorten.
Ranitomeya aetherea is de hele dag actief, maar de mannetjes kwaken vooral in de ochtend, tussen 06.30 en 08.00 uur. Volgens de biologen zijn ze promiscue en beginnen ze te kwaken voor elk willekeurig vrouwtje dat ze benadert.
Voor Albert Heijn staat een wat oudere man met de Daklozenkrant. Hij houdt een stuk karton in zijn hand met daarop de tekst: ‘Albanië – Vakantie’. Hij wijst voorbijgangers op de tekst. Een enkeling groet de man, maar de meeste mensen negeren hem en lopen gehaast in en uit de winkel. Een week daarna tref ik hem weer. Hij heeft weer een karton bij zich. Dit keer met de tekst: ‘Albanië – Operatie’.
Lezers zijn de auteurs van deze rubriek. Een Ikje is een persoonlijke ervaring of anekdote in maximaal 120 woorden. Insturen via [email protected]
Tottenham Hotspur heeft na zeventien jaar weer een prijs gewonnen. De club uit Londen verzekerde zich met een zege op Manchester United (1-0) van winst van de Europa League. De ploeg van trainer Ange Postecoglou mag daardoor volgend seizoen aan de Champions League deelnemen.
De vorige trofee van de Spurs dateerde van 2008 toen de League Cup, het tweede bekertoernooi van Engeland, werd gewonnen. De beslissende treffer viel vlak voor rust in San Mamés, het stadion van Athletic Club uit Bilbao. Brennan Johnson werkte een voorzet van Pape Sarr via een arm van verdediger Luke Shaw van United achter doelman André Onana.
Hij heeft in zijn werk wel geleerd om met dreiging en geweld om te gaan, zegt Bas Evers. Net als iedere gerechtsdeurwaarder. „Niet op de trap voor de deur blijven staan, zodat ze je er niet vanaf kunnen duwen. Als je naar binnen stapt, meteen bedenken hoe je weer buiten komt.” Een collega die in 2019 werd gegijzeld en ernstig mishandeld, draagt sindsdien een noodknop bij zich.
Deurwaarders krijgen regelmatig te maken met geweld en intimidatie, waarschuwde de Koninklijke Beroepsorganisatie van Gerechtsdeurwaarders (KBvG) woensdag in de Tweede Kamer. Uit onderzoek van bureau Ipsos I&O bleek eind 2024 dat acht op de tien gerechtsdeurwaarders in het afgelopen jaar agressie had ervaren. Bijna de helft was bedreigd; een kwart kreeg zelfs te maken met geweld.
De agressie komt volgens de KBvG „in toenemende mate” van zogeheten soevereinen. Dat zijn mensen die niets meer met de overheid te maken willen hebben en zich niet langer aan wetten en regels wensen te houden. Veelal „schrijven ze zich uit” bij de staat met pseudo-juridische brieven en weigeren ze bijvoorbeeld nog rekeningen of boetes te betalen.
In Nederland vormen ze een relatief kleine groep: volgens de AIVD hangen in Nederland „enkele tienduizenden” mensen het soevereine gedachtengoed aan. Maar bij agressie tegen deurwaarders, zijn de soevereinen oververtegenwoordigd. In 31 procent van de gevallen van agressie tegen gerechtsdeurwaarders was de dader volgens Ipsos iemand die zichzelf soeverein had verklaard.
Helemaal nieuw is het fenomeen niet, zegt Marieke Boon, gerechtsdeurwaarder en agressiecoördinator bij deurwaarderskantoor Flanderijn. Ze komt de soevereinen al sinds 2007 tegen bij haar werk. Wel ziet ze dat hun aantal sinds de coronapandemie sterk is toegenomen.
Het merendeel van de soevereinen is volgens haar niet agressief. „Maar ze zijn bijna allemaal intimiderend. Ze gaan het gesprek aanvallend in, vragen met welke machtiging je hier staat, wat jou het recht geeft om geld op te eisen.”
Bedreiging en doxing
De intimidatie gaat soms ook over in bedreiging of doxing, het ongewenst delen van privégegevens. Zo hebben zelfstandige deurwaarders volgens Boon „massaal” hun huisadres laten afschermen bij de Kamer van Koophandel vanwege de dreiging die uitging van sommige soevereinen. Ook Evers zegt op de hoogte te zijn van appgroepen waarin bijvoorbeeld adressen van gerechtsdeurwaarders worden gedeeld, of namen van familieleden.
Wat het contact volgens Boon erg stroef maakt, is dat soevereinen deurwaarders als verlengstuk van de overheid zien. Die komen immers om een vonnis van de rechter — bijvoorbeeld een beslaglegging of ontruiming — uit te voeren. Voor een zelfverklaard soeverein, stelt de KBvG, biedt het bezoek van een deurwaarder „een gelegenheid om de afwijzing van de democratische rechtsstaat in woord en daad te etaleren”.
Maar het uitvoeren van vonnissen is niet hun enige werk, zeggen de gerechtsdeurwaarders. Evers: „Men vergeet dat wij ook een sociale functie hebben. We kunnen met iemand meedenken wat ze kunnen doen om uit de problemen te raken. Bijvoorbeeld door naar een psycholoog te verwijzen, of naar een schuldhulpverlener.”
Boon: „Je probeert erachter te komen hoe mensen in de schulden zijn geraakt, en het gesprek over oplossingen te laten gaan”. Maar dat lukt volgens haar niet bij mensen die in de „maalstroom” van het soevereine gedachtengoed zitten. „Je bereikt mensen niet meer.”
„Soevereine” influencers
Zowel de KBvG als de AIVD merken op dat juist mensen in een financieel kwetsbare situatie gevoelig zijn voor de boodschap van „soevereine” influencers. Zij beloven volgens de AIVD „gouden bergen” door te beweren dat mensen hun financiële verplichtingen niet meer na hoeven te komen als ze zich soeverein verklaren. Voor de influencers is het een verdienmodel: in een onderzoek naar de beweging uit 2023 vond het programma Pointer besloten Telegramgroepen, waarin de oprichters onder meer diplomatieke neppaspoorten, voorbeeldbrieven en cursussen „soeverein worden” aanboden — veelal tegen betaling.
De volgers raken ondertussen steeds verder in de problemen, ziet Boon. „Er is niets schrijnender dan mensen te zien die ervan overtuigd zijn dat dit gedachtengoed ze gaat helpen. Je probeert ze te vertellen dat ze hun probleem moeten oplossen. Dat ze bijvoorbeeld hun huur moeten betalen, omdat je ze anders hun huis uit moet zetten. Maar de luiken blijven dicht. Dan krijg je een ontruiming, terwijl je weet: deze mensen hadden geholpen kunnen worden.”
In zo’n situatie waarin mensen de grip op hun leven verliezen, gaan ze volgens Boon ook sneller over de schreef. Maar ze benadrukt dat escalatie echt niet alleen bij soevereinen voorkomt. „Het gebeurt in alle lagen van de bevolking, ook bij mensen waar je het niet van verwacht.”
Zelden aangifte
Gerechtsdeurwaarders die met agressie of geweld te maken krijgen, doen zelden aangifte, zegt de KBvG. Deurwaarders werken in de regel alleen, waardoor er vrijwel nooit getuigen zijn. „Dan is het jouw woord tegen dat van hen”, zegt Evers. Bij gebrek aan bewijs worden zaken vaak geseponeerd.
Om die reden pleit de KBvG ervoor dat de getuigenis van deurwaarders in zo’n één-tegen-één-situatie zwaarder moet wegen dan die van een gewone burger. Net als bijvoorbeeld geldt voor een politieagent. Een goed plan, vinden zowel Boon als Evers. Boon: „Een gerechtsdeurwaarder is een ambtenaar, die heeft een eed afgelegd. Daar zou je op moeten kunnen vertrouwen. Als maatschappij kunnen we niet zonder deurwaarders, dus we zouden het ook niet oké moeten vinden dat ze op deze manier worden behandeld.”
Lees ook
Lees ook: Van ‘volksraad’ tot ‘sheriffs’: deze soevereinen verwerpen het gezag van de overheid
