De kritiek op klimaatmodellen groeit: ‘Het zijn waanzinnige, futuristische aannames’

De Nobelprijs voor Scheikunde is toegekend aan onderzoek dat het mogelijk heeft gemaakt de structuur van eiwitten te voorspellen en om met behulp van de computer nieuwe eiwitten te kunnen ontwerpen met nieuwe vormen en functies. De prijs van 11 miljoen Zweedse kronen (966.600 euro) wordt gedeeld door drie wetenschappers.

Dennis Hassabis (1976) en John Jumper (1985) van Google Deepmind in Londen, Verenigd Koninkrijk, delen ieder een helft van de prijs voor hun ontdekking in 2020 waarmee het hun is gelukt om op basis van een gegeven aminozuurvolgorde van een eiwit precies de functie ervan te voorspellen. De andere helft van de prijs is voor David Baker (1962) van de University of Washington in Seattle, Verenigde Staten, voor het met behulp van kunstmatige intelligentie ontwerpen van eiwitten met een geheel nieuwe functie.

Driedimensionale structuur

Eiwitten zijn cruciaal voor levende organismen. Ze vervullen allerlei functies, bijvoorbeeld als enzymen die producten kunnen omzetten, als receptoren die nodig zijn voor de waarneming van stoffen in de omgeving, of als hormonen waarmee organen in het lichaam onderling boodschappen uitwisselen.

De precieze functie van eiwitten wordt hoofdzakelijk bepaald door hun driedimensionale structuur. Daarom is het cruciaal om die heel precies te kunnen voorspellen. Hassibis, Jumper en Baker leverden daar vrij recent een doorslaggevende bijdrage aan.

Opvallend is dat deze Nobelprijs voor Chemie opnieuw veel met kunstmatige intelligentie te maken heeft, een veld waarvoor dinsdag al de Nobelprijs voor Natuurkunde werd gegeven.

Woensdagmiddag om 17 uur verschijnt er een speciale aflevering van Onbehaarde Apen over deze Nobelprijs

Delen

Mail de redactie

Zijn gezicht werd steeds taniger, de groeven dieper en zijn ogen konden vervaarlijk blikkeren: acteur Hugo Koolschijn was het beste als hij rollen vertolkte waarin hij iets toonde wat je zelden op het toneel zag, een mengeling van grimmigheid en empathie. Met zijn lange, magere gestalte en hoge jukbeenderen viel hij altijd op. Hij had een vérdragende toneelstem. Sinds zijn toneeldebuut in 1972 acteerde hij in vele tientallen toneelstukken, musicals en speelfilms. Hugo Koolschijn is woensdag overleden in zijn woonplaats Amsterdam; hij werd 77 jaar. Koolschijn was al geruime tijd ziek.

Hugo Koolschijn werd in 1946 in Den Haag geboren. Zijn een jaar oudere broer is classicus en toneelvertaler Gerard Koolschijn. Het gezin groeide op met een extreem godsdienstige, vaak agressieve vader die de bevindelijk gereformeerde dominee Jan Pieter Paauwe (1872-1956) adoreerde. In een interview met NRC noemt Koolschijn zijn vader de „slippendrager” van Paauwe, wiens chauffeur hij was en van wie hij de biografie schreef. In het min of meer autobiografische boek Voorstellingen (2019) probeert Koolschijn greep te krijgen op wie zijn vader was en op zijn eigen leven als acteur.

Koolschijn deed in 1972 eindexamen aan de Toneelschool Amsterdam. In oktober van datzelfde jaar maakte hij zijn debuut bij toneelgroep De Appel in God op Aarde, een stuk in de regie van Erik Vos dat volgens de mode van die tijd als groepswerk gold, waarin tekst, muziek en beweging met elkaar concurreerden. Zijn betrekking bij De Appel duurde kort; Koolschijn stapte over naar Zuidelijk Toneel Globe in Eindhoven dat onder leiding stond van Ton Lutz. Daarna verbond hij zich aan het Amsterdamse Publiekstheater, naderhand Toneelgroep Amsterdam en tot slot Internationaal Theater Amsterdam genoemd.

In zijn toneelherinneringen schetst Koolschijn zichzelf als een acteur die worstelt met zijn streng godsdienstige achtergrond en zich tegelijkertijd laat meeslepen door het vrijgevochten, artistieke Amsterdam uit de jaren zeventig en tachtig, waar hij in toneelspelerskringen verkeert met Ramses Shaffy, Joop Admiraal en Kitty Courbois. Koolschijn trad op in zo goed als alle grote producties van het hoofdstedelijke gezelschap met als regisseurs onder meer Hans Croiset, Sam Bogaerts, Peter de Baan, Gerardjan Rijnders en Ivo van Hove.

Nooit lichtvoetig

In de fameuze Hamlet (1986; regie: Gerardjan Rijnders) van het Publiekstheater met Pierre Bokma in de titelrol vertolkte hij Laërtes, een rol waarin Koolschijn excelleerde. Hij was, als broer van Ophelia, Hamlets grote tegenstander met wie hij aan het slot in een fataal schermgevecht terechtkomt. Andere rollen waarin Koolschijn opviel waren in Scènes uit een huwelijk, Kreten en gefluister, Opening Night en Romeinse Tragedies. Als filmacteur was hij te zien in Soldaat van Oranje (1977), waarin hij een Duitse marineofficier vertolkte. Regisseur Frans Weisz castte hem als Daniël, een boze geest (dibboek) uit het joodse volksgeloof, in de verfilming van het toneelstuk Leedvermaak (1989) van Judith Herzberg. In 1980 trad Koolschijn als Graaf Dracula op in de musical Dracula, een Nederlandse bewerking van de „humoristische, huiveringwekkende hit van Broadway”, zoals de voorstelling werd aangekondigd.

Koolschijn schreef zelf enkele monologen, waaronder Zangles en Een Franse zanger, beide solo’s gaan over een acteur die worstelt met zijn leven en zijn vak. Die Franse zanger is de held van zijn jeugd, Gilbert Bécaud, die de dromen van de acteur aanvuurt en leeft met een lichtvoetigheid die Koolschijn, naar eigen zeggen, aldoor in zijn leven moest missen.

Actrice Petra Laseur regisseerde in 2000 haar collega in de solo Kreutzersonate naar de gelijknamige novelle van Tolstoi over een ongelukkige liefde, een mislukt huwelijk, over moord en berouw. Koolschijn bracht de voorstelling in de foyer van de Amsterdamse Stadsschouwburg. Het leek een informele plek, maar de intensiteit van zijn monoloog maakte de tekst tot een persoonlijke bekentenis.

Delen

Mail de redactie

Boris Johnson zou Boris Johnson niet zijn als hij met een doorwrocht gedocumenteerd en feitelijk juiste analyse over zijn politieke loopbaan was gekomen. De Britse oud-premier is meer van de smeuïge anekdotes en gedachtespinsels met mythologische verwijzingen.

En dus schrijft Johnson in zijn politieke memoires dat hij de Franse president Emmanuel Macron ervan verdacht dat hij „op discrete wijze” bootmigranten in kleine bootjes het Kanaal liet oversteken. „Om de Britten gek te maken en om één van de belangrijkste feiten van de Brexit te ondermijnen: dat we weer grip hadden op onze grenzen.”

En beschrijft Johnson hoe hij aan de laatste woorden van Julius Caesar dacht toen hij in juli 2022 de ontslagbrief las van Rishi Sunak, destijds zijn minister van Financiën. „Kai su teknon.” Ook gij, kind, zei Caesar tegen zijn beschermeling en verrader Brutus. Rishi Sunak zegde zijn vertrouwen in Johnson op – en werd een paar maanden later zélf premier.

Donderdag komt Unleashed uit, het boek waarin Boris Johnson zijn politieke jaren beschrijft vanaf zijn tijd als burgemeester van Londen in 2008 tot zijn vertrek als premier en partijleider van de Conservatieve Partij in 2022. Maar de afgelopen weken kwam tabloidkrant de Daily Mail al met voorpublicaties uit zijn boek. Deze vier onthullingen zouden – min of meer – waar kunnen zijn.

1Johnson overwoog om Nederland binnen te vallen

Een aantal militairen zou het vliegtuig naar Amsterdam pakken, anderen zouden in het donker met opblaasbare boten het Kanaal oversteken. Ze zouden elkaar ontmoeten bij de vaccinfabriek in Leiden, waar AstraZeneca-vaccins tegen Covid-19 lagen opgeslagen. Toen hij het plan besprak met de plaatsvervangend defensie-chef waarschuwde die hem: „het zou niet onopgemerkt blijven” als het Verenigd Koninkrijk een NAVO-bondgenoot zou binnenvallen.

Midden in de coronapandemie lagen het VK en de Europese Unie overhoop over coronavaccins van het deels Britse bedrijf AstraZeneca. Die vaccins werden onder andere geproduceerd bij het bedrijf Halix in Leiden. Maar Johnson vond dat de Britten recht hadden op die vaccins en had laten uitzoeken hoe het VK „te pakken kon krijgen wat we zo ongelofelijk nodig hadden”. Al gauw, schrijft hij, moest hij „stiekem” concluderen dat het een „gestoord idee” was.

2Koningin Elizabeth had kanker

Officieel overleed koningin Elizabeth aan de gevolgen van ouderdom. Ze stierf op 96-jarige leeftijd in september 2022. Maar Johnson beschrijft in zijn boek dat hij toen al meer dan een jaar wist dat Elizabeth aan „een vorm van botkanker” leed. Woordvoerders van het paleis bevestigen of ontkennen dit soort zaken niet. Maar Johnson is niet de enige die dit zegt: ook in een (niet-geautoriseerde) biografie van de koningin die na haar overlijden verscheen, staat dat ze beenmergkanker zou hebben gehad.

Net zoals ze bij de meeste premiers deed, had koningin Elizabeth in 2019 Boris Johnson en zijn partner Carrie uitgenodigd om een paar dagen op haar kasteel in Schotland te verblijven. „Ze stalde zelf haar Tupperware-dozen voor de picknick uit”, schrijft Johnson. Dringend advies was geweest om hun hond Dilyn thuis te laten. „Blijkbaar had één van de honden van prinses Anne eens een corgi gedood.” Corgi’s waren de favoriete honden van koningin Elizabeth.

3Er waren géén feestjes in Downing Street

Het nieuws over vrijdagse borrels, kerstfeestjes en andere uitwassen tijdens de coronalockdowns in en rond de ambtswoning van de premier in Downing Street, was in 2022 een belangrijk onderdeel van het wegvallen van Johnsons draagvlak als partijleider en premier. Terwijl veel Britten gedwongen door de overheid thuis zaten, kochten medewerkers van Johnsons ministerie een koelkastje om hun flessen wijn in koud te zetten. Maar Boris Johnson heeft spijt dat hij zijn excuses heeft aangeboden voor wat in het VK bekend staat als Partygate. „Het leek daardoor alsof we veel schuldiger waren dan het geval was.”

Volgens Johnson waren ‘feestjes’ een te groot woord voor de gelegenheden waar ambtenaren even het werk vertraagden „om het glas te heffen voor een afscheid, een quiz of een verjaardag, zoals op alle kantoren gebeurt”. Uit onderzoek naar Partygate bleek in 2022 dat de ambtenaren in sommige gevallen tot half vijf ’s ochtends doorborrelden en de rode wijn tegen de muur spatte. Daar was Johnson niet bij – hij dacht dat het een grap was toen de Londense politie hem een boete oplegde voor het schenden van de coronaregels. „Maar wat kon ik doen? Ik betaalde en ging door met mijn werk. Ik had genoeg te doen.”

4Onder Johnsons leiding hadden de Conservatieven gewonnen

Bij de afgelopen Lagerhuisverkiezingen in juli behaalden de Conservatieven één van de laagste zetelaantallen uit de geschiedenis van hun partij. Johnson kan het niet laten om zijn analyse van dat verlies te geven. „Had ik gewonnen als de Tories me hadden laten zitten, dan is het antwoord ja, zeker weten.” Feit is dat de Conservatieve Partij ook onder Johnsons leiderschap al ver op Labour achterstond, in vrijwel alle opiniepeilingen.

Maar Johnson zegt dat de Conservatieven de Britten van zich vervreemd hebben na zijn aftreden en hij loopt een lijstje fouten van premier Rishi Sunak langs: bijvoorbeeld het annuleren van enkele grote projecten die het noorden van Engeland vooruit moesten helpen. En Sunak gaf enorm veel aandacht aan het plan om asielzoekers naar Rwanda te sturen, maar kondigde vervolgens al in de zomer van dit jaar verkiezingen aan vóór dat beleid van de grond kon komen. Johnson: „Om redenen die ik gewoon niet begrijp.”

Of Boris Johnson de verleiding zal kunnen weerstaan om ooit nog terug te keren in het Lagerhuis, laat hij in het boek op zijn Johnsoniaans open. „Ik heb geen idee. Ik zei vroeger ook dat de kans dat ik premier zou worden, even groot was als dat ik zou reïncarneren als een olijf, of onthoofd zou worden door een frisbee.”

Delen

Mail de redactie