De koning wenst de republikeinse demonstranten een ‘mooie dag’ toe in Oranje Rotterdam

Ze staan op de Euromast. Op de Erasmusbrug. Ze hangen uit ramen, op het gevaarlijke af. Staan met z’n tientallen op balkonnetjes. Honderden meters langs het water, rijen dik. De Binnenrotte is stampvol. Gezinnen met kinderen, stelletjes, ouderen en jongeren.

De stad kleurt oranje. Maar het vertrouwen is wel afgenomen, blijkt uit een opiniepeiling. 55 procent van de Nederlanders steunt nog de monarchie als staatsvorm. Toen Willem-Alexander in 2013 koning werd, was dat 78 procent.

Van groeiende republikeinse gevoelens is deze Koningsdag langs de route in Rotterdam echter weinig te merken. In tegendeel: nog voor de koninklijke familie aankomt, stroomt de Afrikaanderwijk in Rotterdam Zuid al vol. Achter de hekken oefenen Hindostaanse dansers, een Caribische brassband, Kaapverdiaanse muzikanten en een gospelkoor nog even. De kinderburgemeester en burgemeester Aboutaleb staan klaar. De laatste zal tweeënhalf uur later, aan het einde van de route, zeggen dat de koning „de drager van onze eenheid is” – ondanks discussies die er in de samenleving zijn.

„Vorig jaar zat ik thuis voor de buis”, zegt de Rotterdamse Felicita Jackson (59), hier met haar man, nichtje en tante. Het koningshuis noemt ze belangrijk: „Waarom moeten mensen toch een oordeel over hen hebben?”

De koning is ‘meer symbolisch’

Oscar Alten (14) en Sjors van Vliet (14) hebben juist niet veel op met de koning, vooral niet na de Griekenlandreis tijdens de lockdown. „Maar het is wel ónze koning. Een beetje respect is op z’n plaats.” Oscar zegt: „Hij heeft wel een mooie baard.” Sjors: „We hebben een Eerste en Tweede Kamer en een kabinet. We hebben de koning niet nodig. Hij is meer symbolisch. Maar hij hoeft niet weg, voor veel mensen is hij belangrijk.” Hij wijst naar de drukte langs de route: „Kijk maar, er zijn ook heel veel jongeren.”

Drie vriendinnen uit de Hoeksche Waard zien juist in ‘Griekenland’ iets anders. Christa Siegersma (18): „De koning hoort er nu eenmaal bij. Al zijn er ook mensen die het koningshuis haten.” Isis de Ronde (17): „Ja, toen hij naar Griekenland ging tijdens corona. Maar dat laat ook weer zien dat mensen hem als belangrijk voorbeeld zien.”

„Van mij mag het koningshuis blijven hoor”, zegt ook Janine Reineda (56) uit Barendrecht. Al maakt ze zich zorgen over de veiligheid van de familie, met name die van prinses Amalia, die ernstig wordt bedreigd. Ook donderdag is er zichtbaar veel beveiliging mee met de familie, en veel politie op de been. Om de tien meter staat een agent, met het gezicht naar de menigte en de rug naar de familie. Amalia zal later in gesprek met de NOS behendig om de veiligheidsvraag heen praten. Ze zegt: „De zon straalt, de sfeer is goed, met mij gaat het op het moment echt super.”

Lees ook: Voor deze Koningsdag heeft Rotterdam zich uit de naad gewerkt

Kosten Koningsdag

Alleen over de kosten voor deze Koningsdag wordt geklaagd; vier miljoen euro, waarvan 2,5 miljoen door Rotterdam is betaald. Burgemeester Aboutaleb vindt de kritiek onzin. Hij zegt tegen de NOS met een verwijzing naar een mogelijke Feyenoord-winst: „Over een paar weken vieren we hopelijk een ander feestje dat ook paar centen kost, daar hoor ik niemand over.”

Priscilla (30) en Ingrid (48) vinden de kosten wel te hoog, omdat er Rotterdamse kinderen in armoede leven. Al heeft de koning ook daar oog voor, denkt Priscilla: „Er zijn Koningsspelen en dan gaat hij toch ook elk jaar met kinderen ontbijten.”

Angel Lopez (66) vindt „op andere dagen” dat de koning meer moet doen aan armoede. „Mensen met een uitkering houden niets over voor boodschappen nadat ze vaste lasten hebben betaald. Maar nu denk ik: als ik de koning de hand mag schudden en een babbeltje zou kunnen maken, zou ik dat heel leuk vinden.”

Een foto of selfie zou nóg leuker zijn. „Dan heb je er later ook nog wat aan.” Maar de koning zal er niet heel veel maken deze Koningsdag, prins Maurits is daarentegen bereid met iederéén op de foto te gaan.

Koning geeft land ‘houvast’

De toeschouwers komen overal vandaan, soms écht van ver. Zeven van hen uit Duitsland; Fred de Koning (68), getrouwd met een Duitse, is de enige Nederlander in de groep. „In Duitsland hebben ze de monarchie afgeschaft, maar als er in een ander land een koninklijk huwelijk of ander feest is, zit heel Duitsland voor de televisie. Duitsers zijn ontzettend koningsgezind. Ze missen zo’n symbool dat het land verbindt. Het is iets magisch.”

Zijn echtgenote Anke zegt dat dat misschien een beetje ouderwets klinkt. „Maar een koning geeft een land houvast. In Duitsland noemen we dat bodenständig. Het is lastig dat te vertalen.”

Ze staan vlakbij de enige demonstratie, van enkele tientallen republikeinen, onder wie de Rotterdamse raadsleden Ingrid van Wifferen (D66) en Mina Morkoc (GroenLinks). Ze vinden dat bij een democratie geen koning hoort. „Laten we de verjaardag van Nederland vieren, niet die van de koning”, staat op het bord van Sjoerd de Leeuw. Hij is niet tegen een feest, en dat mag ook best een oranje-feest zijn met een vrijmarkt: „Alleen zonder koning, dat is niet van deze tijd.”

Als de koning langsloopt, stopt hij kort. Hij wenst de republikeinen een mooie dag.

En door gaat het, naar straatvoetbal en watertaxi’s, en aan de andere kant van de Maas nóg meer muziek.

Wcpot-gooien

Maar midden in de kakafonie van muziek is ook aandacht voor inhoud. Dat wil de koning graag, óók op Koningsdag. Dat is altijd de vraag van het paleis aan de ontvangende stad, het moet niet alleen maar het spreekwoordelijke ‘wcpot-gooien’ zijn.

Rotterdam heeft willen laten zien dat het leven niet altijd feest is. Zoals een dag eerder, voor de generale repetitie, Ninny Duarte Lopes zegt: „Net als op elk verjaardagsfeest vertel je elkaar ook de minder leuke dingen.” Ze is een van de drie toeslagenouders die met koningin Máxima zullen praten.

De drie willen de koning en koningin laten zien dat ze géén slachtoffer zijn. „We houden vol”, zegt Houria Tourich. Ze noemt dat „de kracht van Rotterdammers”. En Nadjia Bouridi noemt het „stoer” dat de koninklijke familie op zo’n dag „zo live op tv onderwerpen bespreekbaar maakt”.

Aan een ander tafeltje spreekt koning Willem-Alexander over het koloniale en slavernijverleden. Ook Natascha Slagtand en Gordon Sana willen een „verhaal over veerkracht” vertellen, zeggen ze een dag eerder. En ze willen de koning zeggen dat het onderzoek naar de banden van zijn eigen familie met slavernij „wel erg veilig” is begonnen door bekende – witte – onderzoekers te vragen. Slagtand: „Er zijn zo veel goede black scholars.”

Nadat ze hem hebben gesproken, vertelt ze dat ze Willem-Alexander dat ook zo hebben gezegd. Slagtand: „Hij gaf aan dat het een onafhankelijk onderzoek zal zijn.” Ze zijn tevreden: de koning noemt slavernij wederom een misdaad tegen de menselijkheid. En hij zegt dat hij goed beseft dat die pijn diep in het dna zit van mensen. „Hij toonde menselijkheid”, zegt Saba. „Dat is belangrijk.”

Lees ook: de koning als bijna niemand kijkt

En de Rotterdamse faux pas die de koning maakte? In zijn podcast herhaalde hij vorige week voor het Amsterdamse Ajax te zijn. Nu lijkt Máxima bewust gekleed in het groen-wit van Rotterdam, en hangt zij zelfs even een Feyenoord-sjaal om. De koning eindigt de dag zelf met het Feyenoord-motto: „Geen woorden, maar daden.” En Rotterdam juicht.