Dat Francesco Farioli bijzonder ambitieus is, merkte de Nederlandse voetbaltrainer Arno Buitenweg al in de eerste dagen dat de Italiaan voor hem werkte bij de Aspire Academy, het nationale sportinstituut van Qatar. Het was eind 2015, Buitenweg coachte nationale jeugdelftallen, de toen 26-jarige Farioli begon als zijn keeperstrainer.
Ervaring had hij nauwelijks. Farioli was nooit voetballer geweest, zijn ervaring als coach beperkte zich tot twee korte periodes als keeperstrainer en analist in de kelder van het Italiaanse voetbal, bij Fortis Juventus (vierde niveau) en Lucchese (derde niveau), vlak bij zijn Toscaanse geboortestadje Barga. Daarvoor had Farioli sportwetenschappen en filosofie gestudeerd aan de Universiteit van Florence, waar hij een scriptie schreef met de titel ‘De esthetiek van het voetbal en de rol van de keeper’.
Maar de Spaanse technisch directeur van Aspire Roberto Olabe, nu in diezelfde functie werkzaam bij Real Sociedad, zag het blijkbaar zitten in Farioli. Buitenweg begreep al gauw waarom. „Hij was enorm leergierig, kon eindeloos video’s analyseren en was bezig met de kleinste details. Van de keepers en hun prestaties, maar Farioli praatte ook graag mee over de rest van het team.” Kon Buitenweg toen al vermoeden dat de Italiaan de Europese subtop zou halen? „Als keeperstrainer wel. Dat hij zo ver zou komen als hoofdcoach, zag ik niet aankomen.”
Na weken van speculatie en gesprekken was Francesco Farioli donderdag in Amsterdam om de laatste details uit te onderhandelen van een contract dat hem de komende drie seizoenen aan Ajax verbindt. De 35-jarige Italiaan komt over van het Franse OGC Nice en wordt de opvolger wordt van trainer John van ’t Schip.
Gedurfde zet
De keuze voor Farioli is de eerste grote beslissing van Alex Kroes, de man die in maart bij Ajax begon als algemeen directeur, twee weken later werd geschorst vanwege vermeende aandelenhandel met voorkennis en eind april onder grote druk van de achterban is teruggekeerd in de functie van technisch directeur. De benoeming van de Italiaan laat zien dat de controverse rond Kroes zijn risicobereidheid niet heeft aangetast.
Lees ook
‘Oprotten’ en ‘diepe minachting’: aandeelhoudersvergadering Ajax toont verstoorde interne verhoudingen
Want Farioli is een gedurfde zet, zeker voor een topclub in verval: een relatief onervaren trainer die bij zowel supporters als de spelers niet kan bogen op het vanzelfsprekende aanvangskrediet dat oud-topvoetballers als Marco van Basten, Frank de Boer en Van ’t Schip ten deel viel. Daarbij is Farioli de eerste buitenlandse coach in Amsterdam sinds 1997, toen de Deen Morten Olsen het overnam van Louis van Gaal.
Maar Kroes, die ook sprak met voormalig Chelsea-trainer Graham Potter en oude bekende Erik te Hag (nu Manchester United) – beiden bleken onhaalbaar – is onder de indruk geraakt van „de geweldige voetbalvisie” van Farioli, zei hij onlangs in een interview met De Telegraaf. Datzelfde overkwam Brighton-coach Roberto De Zerbi zeven jaar geleden toen hij stuitte op de tactiekblogs die Farioli schreef in zijn tijd bij Aspire.
De Zerbi, toen nog werkzaam bij het bescheiden Benevento, stelde Farioli aan als keeperstrainer en nam hem later mee naar Sassuolo. Daar maakte De Zerbi naam als een van de meest innovatieve trainers van Europa, vooral op tactisch vlak. Het lijkt erop dat Farioli veel van zijn oude leermeester heeft overgenomen toen hij voor zichzelf begon in Turkije. Eerst bij laagvlieger Fatih Karagümrük, die hij met succes een nieuwe speelstijl aanmat op basis van balbezit en dominant positiespel, later bij Alanyaspor.
Zijn prestaties in Turkije leverden Farioli afgelopen zomer een transfer op naar de ambitieuze Franse subtopper OGC Nice, eigendom van het Britse chemieconcern Ineos. De start was uitstekend: Nice bleef dertien competitiewedstrijden ongeslagen en won het uitduel bij koploper Paris Saint-Germain. „Nice is een moeilijk te bespelen team, met een aantrekkelijke speelwijze. Ik moet hun coach Farioli feliciteren met z’n voetbalideeën”, zei PSG-coach Luis Enrique achteraf.
Na de winterstop kwamen de tekortkomingen aan het licht. Defensief bleef het elftal van Farioli fier overeind – Nice incasseerde de minste tegengoals van alle ploegen in de Ligue 1 – maar met tegenstanders die het initiatief aan Nice lieten, wist het zich geen raad. Het spel was vaak traag, risicoloos en gespeend van creativiteit. Tot frustratie van de spelers. „Soms staan we op het veld en hebben we het idee dat we nooit zullen scoren”, zei verdediger Melvin Brard na een doelpuntloos gelijkspel tegen hekkensluiter Clermont Foot.
Soms, zoals eind maart in de verloren thuiswedstrijd tegen het zwakke FC Nantes, leek het de ploeg van Farioli zelfs aan motivatie te ontbreken, zoals keeper Marcin Bulka achteraf vaststelde. In de laatste wedstrijden richtte Nice zich weer wat op, om als vijfde te eindigen in de competitie.
Romanticus
In het licht van de defensieve chaos bij Ajax het afgelopen seizoen, is het begrijpelijk dat Kroes kiest voor een trainer die bewezen verstand heeft van verdedigen. Tegelijkertijd propageren de leerstellingen van de club aanvallend en gedurfd voetbal. Grote vraag is of Farioli aan beide verwachtingen kan voldoen. In zijn scriptie heeft de Italiaan zich in ieder geval een romanticus getoond, valt te lezen in een samenvatting die in 2016 verscheen in het Italiaanse tijdschrift Sport and Anatomy.
„Misschien moeten we allemaal weer leren wat het avontuur voor ieder van ons en als collectief betekent, en weer leren de onschuld van het spel te voelen, de hartstocht ervoor en zijn schoonheid en puurheid.”
