De kauwgom van Nina Simone leeft voort

Rokend en kauwgom kauwend betrad Nina Simone op 1 juli 1999 het podium van het Meltdown Festival in Londen. De 67-jarige Amerikaanse wereldster, de headliner van het festival, voelde zich duidelijk niet lekker. Bozig schuifelde ze naar haar piano.

De tweeduizend aanwezigen verwelkomden haar met geklap, geschreeuw en gebrul, volkomen in extase. Nooit eerder, schrijft Warren Ellis in zijn boek Nina Simone’s kauwgom, had hij zo’n energie in een zaal gevoeld. Het was zo’n moment, waarvan „je weet dat je leven daarna nooit meer hetzelfde zal zijn”.

Simone, de ‘Hogepriesteres van de Soul’, bakte er tijdens haar openingsnummer niks van. Ze zong vals en hamerde woedend op de toetsen van haar Steinway-vleugel. Het was alsof hij naar een auto-ongeluk keek, schrijft Ellis.

Na het eerste nummer voltrok zich een ongelooflijke gedaanteverwisseling. Aangestoken door het niet aflatende enthousiasme van de zaal overwon Simone haar ongemakken en speelde ze de sterren van de hemel. Na afloop deelde ze glimlachend kushandjes uit.

Diefstal uit adoratie

Toen de lichten in de zaal aangingen zag Ellis zich omringd door huilende mensen. De Australiër klom het podium op. Hij zocht het stukje kauwgom dat Simone vlak voor haar optreden op haar piano drukte. Het zat op een witte handdoek waarmee ze eerder haar voorhoofd afdroogde. Ellis, een nu 58-jarige muzikant en componist, bekend van zijn decennialange samenwerking met de Australische singer-songwriter Nick Cave, vouwde de handdoek om de kauwgom en nam de doek mee naar huis. Een diefstal uit adoratie.

Bijna een kwart eeuw later is het stukje kauwgum uitgegroeid tot waarschijnlijk het beroemdste stukje kauwgom ter wereld. Dat komt door een vrolijk en betekenisvol boek dat Ellis erover schreef en dat in het Engels uitgroeide tot een bestseller.

Nina Simone’s Gum is het verslag van een spirituele reis waarbij een ogenschijnlijk waardeloos voorwerp verandert in een bijna heilig relikwie, véél meer in elk geval dan alleen een herinnering aan de in 2003 overleden Nina Simone. Het blijkt een katalysator voor vriendschap: vele anderen gaan door Ellis’ enthousiasme mee in zijn grootse plannen.

Zo is het kauwgommetje het pièce de résistance van een tentoonstelling die sinds 2020 de wereld over reist. In een klimaatgecontroleerde vitrine ligt het stukje polymeer met de kiesafdrukken van Nina Simone op een marmeren sokkel. Bekende sieradenmakers hebben juwelen gemaakt met zilveren en gouden afgietsels van het kauwgom.

Ook is er een plan voor zeven uitvergrote kauwgomsculpturen op alle continenten, als totems van goede wil. Als eerste in een wildpark op Sumatra. Burgerrechtenactiviste Nina Simone als verdediger van de onderdrukte apen en olifanten, aldus Ellis.

De muzikant is een rasoptimist. Geef ruimte aan je ideeën en luister nooit naar mensen die zeggen dat iets niet kan, stelt hij: „Creëer je eigen goden en ze zullen over je waken.”