Echt álles moest ze zelf doen. Vliegtickets kopen, hotels boeken, sponsoren regelen en tevreden houden, boodschappen doen en koken, sociale media bijhouden, zorgen voor schaatsen en fietsen en kleding en sportvoeding. En dan moesten de trainingen nog beginnen.
De afgelopen vijf jaar schaatste Sanne in ’t Hof (26) in haar eentje, zonder hulp van een commerciële ploeg. Na een stage bij de Jumbo-Visma-formatie zat ze zonder contract en besloot ze solo verder te gaan. Ze vond onderdak bij het schaatsgewest Friesland en trainde de laatste twee jaar ook mee met Noorse en Japanse schaatsers. Het geld, de planning en de extra hoogtestages op de fiets regelde ze zelf.
Sportief lukte dat, met enig succes zelfs: ze plaatste zich voor wereldbekerwedstrijden en won zilveren en bronzen medailles bij de NK afstanden. Ook leerde ze buitengewoon veel over zichzelf „en welke trainingen bij mij werkten”. Maar persoonlijk „brak het me op”, zegt In ’t Hof. Het continue geregel, de financiële beslommeringen, al die „tabbladen die open bleven staan” in haar hoofd, zelfs nog tijdens de training – het bezorgde haar zoveel stress dat het ten koste ging van haar sportieve prestaties. „Ik stond de hele dag ‘aan’, kon nauwelijks rusten buiten de trainingen. Voor mijn familie had ik nauwelijks tijd, vrienden zag ik al niet eens meer.”
Begin dit jaar bleek dat In ’t Hof maandenlang geschaatst had met een breuk in haar scheenbeen. Hoe ze er aan kwam? Een mysterie – niet door een val of een botsing. Uiteindelijk, denkt In ’t Hof, kwam die fractuur door de stress van het eenpitter-zijn. „Het was alles bij elkaar opgeteld.”
Winterspelen van 2026
De schaatswereld zal de komende twee jaar getuige zijn van een interessant experiment. Net als In ’t Hof gaat topsprintster Jutta Leerdam, viervoudig wereldkampioen op de 1.000 meter, zonder een contract bij een van de vier Nederlandse profploegen op weg naar de Winterspelen van 2026. Vorige week maakte ze bekend te kiezen voor „de individuele route” naar Milaan, waar ze een gouden olympische medaille wil winnen – een prijs die ze nog niet heeft. Zonder ploeg trainen, zo schreef ze op Instagram, is voor haar uiteindelijk „het beste in dit pre-olympische seizoen. Ik wil leren, investeren en terug naar waar ik vandaan kom. Keihard werken en uit m’n comfort zone.”
Leerdams besluit volgt op haar breuk met Jumbo-Visma, waar ze de afgelopen twee seizoenen reed maar zich naar eigen zeggen niet meer sportief uitgedaagd voelde. Ze was daarna dicht bij een contract met de kleine IKO-ploeg, maar die gesprekken liepen op niets uit. Uiteindelijk besloot Leerdam voor zichzelf te beginnen. Een route die „niet altijd leuk” zal zijn, „maar als ik win is het het waard.”
Hoe Leerdam (25) haar solo-avontuur precies gaat aanpakken, is nog niet bekend. Duidelijk is wel dat ze steun krijgt van schaatsbond KNSB: ook zonder ploeg zal ze de komende jaren gebruik kunnen maken van de faciliteiten in ijsstadion Thialf in Heerenveen, zoals het krachthonk en de ‘topsporturen’ op de baan. „Een sporter van het kaliber van Jutta, die kans maakt op grote internationale prestaties”, zegt technisch directeur Remy de Wit, „willen wij zo goed mogelijk helpen.” Ook laat Leerdams zaakwaarnemer weten dat er „veel interesse” is van bedrijven voor sponsoring.
Hoe ingewikkeld is het om als schaatser buiten een commerciële ploeg om te trainen? De individuele route, zeggen (oud-)schaatsers die er zelf ervaring mee hebben en trainers die eerder met Leerdam werkten, kan zeker goed voor haar uitpakken. Maar alleen als er voldaan wordt aan een paar belangrijke voorwaarden: geld, zelfdiscipline en goede begeleiding.
Internationaal is Leerdam niet de eerste schaatser die het probeert zonder ploeg. De eigenzinnige Zweed Nils van der Poel bereidde zich helemaal op eigen houtje voor op de Spelen van 2022, waar hij twee keer goud won. Het Amerikaanse supertalent Jordan Stolz staat formeel onder contract bij de Nederlandse Zaanlander-formatie, maar traint het grootste deel van het jaar alleen in het Pettit National Ice Center in zijn woonplaats Milwaukee. En ook drievoudig olympisch kampioen Martina Sablikova uit Tsjechië schaatste het grootste deel van haar carrière zonder uitgebreide ploeg om zich heen.
4,3 miljoen volgers
In Nederland wordt een solo-avontuur meestal uit noodzaak geboren: geen contract bij een ploeg, toch de ambitie om door te gaan. Zoals bij sprinter Jan Bos, wiens werkgever DSB er in 2004 mee ophield. Dankzij een individuele sponsor kon Bos een jaar door in zijn eentje, waarna hij onderdak vond bij een nieuwe ploeg. Bos’ ervaring in dat ene jaar: positief. „Als je veel ervaring hebt en gedisciplineerd bent, kun je veel zelf doen.”
Voor Rhian Ket pakte de individuele route minder succesvol uit. De voormalige specialist op de 1.500 meter reed in het seizoen 2012-2013 voor zichzelf en vond dat „ingewikkeld”. „In het begin was al dat geregel geen probleem, maar als het spannend wordt, als de belangrijke wedstrijden beginnen, wil je gewoon niet alles op je nemen. Dan word je gek.” Bijkomend probleem was dat Ket geen geld had om voltijds begeleiding in te huren. „Ik had goede mensen om me heen, onder meer een arts en een fysiotherapeut. Maar ze deden dat vrijwillig en part-time. Ik moest dat allemaal coördineren.”
Tegen dit soort kopzorgen zal Leerdam vermoedelijk niet aanlopen, denken de oud-schaatsers en coaches. Als superster op Instagram (4,3 miljoen volgers) is geld geen probleem en lijkt het vinden van sponsoren niet eens noodzakelijk. „Als ze drie betaalde posts doet op Insta, verdient ze waarschijnlijk net zoveel als andere schaatsers in een jaar”, zegt Rutger Tijssen, die Leerdam tussen 2020 en 2022 coachte bij haar eigen Worldstream-ploeg.
Sinds Leerdam een relatie heeft met de Amerikaanse bokser, YouTube-grootheid en multimiljonair Jake Paul, verblijft ze veel in de Verenigde Staten. „Als ik haar was, zou ik direct aan de Amerikaanse bond vragen of ik op de ijsbaan in Salt Lake City kon trainen”, zegt Tijssen. „In een pre-olympisch jaar gaan de deuren altijd iets meer dicht, maar uiteindelijk is alles te koop. En de Amerikanen weten: van trainen met zo’n topper als Jutta worden onze atleten ook beter.”
Als Leerdam zich een team kan veroorloven dat haar reizen, hotels, trainingskampen, materiaal en voeding regelt, zal ze zich volledig kunnen richten op haar trainingen. Met haar zelfdiscipline en werklust zit het wel goed, zeggen haar (oud-)schaatscollega’s. Rutger Tijssen: „Haar kennende zal dat geen probleem zijn. Ze heeft haar eye on the prize.”
Een individuele route zal Leerdam ook de kans geven invloed te hebben op haar trainingsschema en te werken met de coach van haar voorkeur. Een naam die hardnekkig rondgaat is die van Kosta Poltevets, een Oekräiense Nederlander met wie ze samenwerkte bij de Worldstream-ploeg – en die, voor zover bekend, geen verplichtingen heeft voor de komende seizoenen. Een andere oud-coach, Jan Bos, heeft dat wel: hij werkt tegenwoordig voor de Chinese schaatsbond. Hij is niet gebeld door Leerdam, zegt hij. „Als ik niet in China bezig was, zou ik het wel overwegen, ja. Ik zou Jutta wel kunnen helpen. Ik geloof dat er meer in zit dan zij zelf denkt. Goud op meerdere afstanden, records verpulveren, langdurige dominantie.”
Trainingspartners
Wat wel cruciaal zal zijn voor Leerdam, zeggen de oud-schaatsers en coaches, is het vinden van trainingspartners op het ijs. Van hard achter elkaar aanrijden word je beter, zo luidt een van de kernwijsheden uit het schaatsen. Alle schaatsers die het een tijdje alleen deden, zorgden dat ze regelmatig met anderen konden trainen: Rhian Ket bij Jong Oranje, Sanne in ’t Hof in Noorwegen en Japan.
Ket zou Leerdam adviseren om een groep jonge mannelijke schaatsers te zoeken die met haar willen meetrainen tot aan de Olympische Spelen – voor de meeste vrouwen rijdt ze simpelweg te hard. „Stel, je bent een jongen van begin twintig, je rijdt ergens voor een gewest en je weet dat je niet bij een commerciële ploeg gaat komen. Dan kan het een hele belevenis zijn om een tijdje mee te mogen in het leven van Jutta. Wie weet mag je wel mee naar het landgoed van Jake Paul in Puerto Rico.”
Sanne in ’t Hof vindt het moeilijk om „namens Jutta” te spreken over de pro’s en contra’s van alleen trainen. „Ze zit financieel sowieso in een veel gunstiger positie dan ik. Als dit haar een gevoel van vrijheid geef, dan moet ze het gewoon doen. Maar misschien komt ook zij nog de nodige beren tegen op haar weg.”
Zelf besloot In ’t Hof vorig seizoen dat ze „absoluut niet nog een jaar” in haar eentje door wilde. Als ze haar grote ambitie – goud winnen bij de Olympische Spelen op de 5.000 meter – wilde realiseren, moest ze op zoek naar een ploeg. Die vond ze: vanaf komend seizoen rijdt ze bij Jumbo-Visma, de formatie waar ze ooit begon. Het solo-avontuur is, tot haar grote opluchting, ten einde.
Deze week heeft In ’t Hof het eerste trainingskamp met haar nieuwe ploeg, in Drenthe. „Toen ik hier aankwam kreeg ik een tas met sportkleding in mijn handen gedrukt. De auto werd aangeleverd. En lunch en avondeten staan klaar. Ineens kan ik na de lunch blijven zitten om te kletsen en heb ik de avonden vrij. Joh, wat een moment.”
