Tata Steel-topman T.V. Narendran en Hans van den Berg, directievoorzitter van Tata Steel Nederland.
N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Interview
T.V. Narendran topman Tata Steel, Hans van den Berg directeur Tata IJmuiden
Deze zomer maakte Tata Steel bekend hoe het de staalfabriek in IJmuiden wil vergroenen en de uitstoot wil verminderen. „De verwachtingen hier zijn dat we meer doen dan door de wet is vereist”, zegt de hoogste baas T.V. Narendran tijdens een bezoek aan Nederland. Door onze redacteur
Drie dagen is T.V. Narendran deze week op bezoek bij Tata IJmuiden. Narendran is de hoogste baas van Tata Steel, de Indiase aandeelhouder van het staalbedrijf in IJmuiden. De topman komt wel vaker op bezoek. Maar dan vliegt hij in voor een paar gesprekken en is hij weer weg. De laatste keer dat hij zo lang in IJmuiden bleef was in 2018, bij het honderdjarig bestaan van de hoogovens, toen kosten noch moeite werden gespaard om dat jubileum te vieren met de lokale bevolking.
„Toen was de sfeer heel anders”, memoreert Narendran. „Je voelde de trots voor het bedrijf.” Hij is zich welbewust dat de werknemers die trots nog wel hebben, maar de inwoners van Wijk aan Zee en andere omliggende gemeenten niet meer.
2018 was ook het jaar van de zwarte grafietregens, die inmiddels zijn gestopt maar destijds de inwoners alarmeerden. Daarna kwamen de rapporten die de uitstoot van kankerverwekkende stoffen als PAK’s en lood en van fijnstof blootlegden. Tata zorgt bovendien voor ruim 7 procent van de CO2-uitstoot in Nederland en is daarmee de grootste individuele bijdrager aan klimaatverandering in Nederland. De onrust nam toe, bezorgde inwonersgroepen werden luidruchtiger, milieubewegingen meldden zich vaker met acties aan de poort, de Omgevingsdienst verscherpte het toezicht. Tata geldt in brede kring tegenwoordig als ‘de grote vieze fabriek’.
„We leven in een dynamische wereld”, zegt Narendran droogjes. In Mumbai volgt hij alles, leest hij alles, zegt hij. „Met Google Translate”, voegt hij eraan toe. „Het is zeker niet zo dat ik niet weet wat er hier aan de hand is. Wij hebben nu besloten hoe we groen staal willen gaan maken. Ik weet dat mensen vinden dat het te lang duurt. We moeten een manier vinden om de zorgen van de mensen hier te adresseren, terwijl we ook weten dat het proces tijd kost. Alleen al de vergunningen zullen een jaar kosten. Het ontwerpen en bouwen zal drie tot vier jaar in beslag nemen. Ik zal vaker hier komen, meer tijd hier doorbrengen en meer praten met mensen buiten Tata Steel die me perspectief geven op alles wat ik lees en hoor.”
Narendran voert het gesprek samen met de Nederlandse directeur Hans van den Berg in diens kamer in het oude Dudokhuis, sinds 1951 hoofdkantoor van toen nog Koninklijke Hoogovens. Deze zomer maakte Tata Steel via een interne video bekend hoe het de fabriek in IJmuiden wil vergroenen en de uitstoot van CO2 en gezondheidsbedreigende stoffen wil verminderen door waterstof als energiebron te gaan gebruiken. Tot verrassing van velen kwam Tata met een plan dat lijkt af te wijken van een plan waarvoor de vakbond het initiatief had genomen en dat kleinschaliger is. Van den Berg en Narendran praten er deze week voor het eerst met de buitenwereld over.
Net als in het eerdere plan zullen in eerste instantie gas en later waterstof worden ingezet in plaats van steenkool. Maar in plaats van twee installaties (DRI’s) die met gas of waterstof zuurstof aan het ijzererts onttrekken voordat het een elektrische smeltoven ingaat, komt er maar een. Die zal overigens wel groter zijn. Er komen niet drie nieuwe smeltovens die hoogwaardig staal kunnen maken (REF’s: Reducing Electric Furnaces), maar één grote smeltoven (een EAF: Electric Arc Furnace) die naast het materiaal uit de DRI ook meer gerecycled staal gaat verwerken. De fabriek wordt daardoor meer circulair. Die nieuwe ‘EAF’ kan echter alleen staal maken dat minder hoogwaardig is dan het staal dat Tata IJmuiden een goede reputatie heeft gegeven. Het hoogwaardige staal zal voorlopig komen van een van de oudere hoogovens. Daarvoor zal een van de twee omstreden kooksfabrieken, die voor veel van de uitstoot van schadelijke stoffen zorgen, voorlopig openblijven.
Over de precieze hoogte van de miljardeninvesteringen willen Narendran en Van den Berg niets zeggen. Ook niet of het nieuwe plan minder duur is. „Waar het om draait, is hoe we de investeringen faseren”, zegt Narendran. „Onze klanten vertellen ons dat ze meer gerecycled staal willen. Verder zijn de technologieën nog volop in ontwikkeling. De EAF is geen nieuwe technologie, 30 procent van het staal wereldwijd komt al uit electric furnaces. De REF is nieuw, daar kennen we de risico’s nog niet van. We zullen later waarschijnlijk REF’s bouwen, maar de vraag is of je daarmee de eerste of de tweede wilt zijn of afwacht wat de ervaringen elders zijn. Dat laatste gaan we nu doen.”
Is de keuze in India gemaakt of in Nederland?
Narendran: „We hebben hier lang en veel over gediscussieerd. Voor ons is het belangrijk dat het management zich comfortabel voelt.”
Van den Berg: „Het was uiteindelijk ons voorstel. De roep van klanten om meer gerecycled staal speelde een rol. We hebben ook tien bijeenkomsten georganiseerd in kerken en gemeenschapshuizen om te horen wat hier in de omgeving leeft. Ook daar hoorden we het verlangen dat we meer circulair zouden worden.”
Is dit een goedkopere oplossing?
Narendran: „Uiteindelijk niet. We zullen hier hoe dan ook 7 miljoen ton groen staal per jaar moeten produceren.”
Maakt deze keuze uit voor hoeveel CO2 de fabriek uitstoot?
Van den Berg: „We hebben dezelfde doelstelling voor 2030 als in het oude plan. Dat komt gedeeltelijk doordat het smelten van schroot veel minder CO2-intensief is dan het productieproces met ijzererts.”
Hoeven de inwoners van Wijk aan Zee zich minder zorgen te maken om hun gezondheid dan nu als u dit plan uitvoert?
Van den Berg: „Uiteindelijk wel. We kennen alle zorgen, zien ze dagelijks voorbijkomen en nemen ze heel serieus. Bij het verder invullen van deze plannen kunnen we ook uitwerken wat ze betekenen voor de uitstoot van de verschillende installaties.”
U weet dus nog niet welke stoffen en hoeveel die nieuwe installaties zullen uitstoten?
Van den Berg: „Daar zijn we wel ver mee. We zijn al bezig met ons eerder bekendgemaakte plan Roadmap Plus. Onze investering van 200 miljoen euro in nieuwe installaties moet ervoor zorgen dat de uitstoot van lood, zware metalen en stof bij de Pelletfabriek 80 procent lager is dan in 2019.
De nieuwe smelter gebruikt geen steenkool meer, dus zal ook geen PAK’s uitstoten. We moeten alleen nog zien hoe we omgaan met opslagvelden en transporten van grondstoffen.
Hoe kijkt u vanuit India naar al deze zorgen over gezondheid?
Narendran: „De staalindustrie moet veranderen. Natuurlijk zijn wij als moederbedrijf bezorgd. Ook in India bestaat Tata Steel al meer dan honderd jaar. Al sinds de oprichting van ons bedrijf willen wij een ‘good corporate citizen’ zijn. De bekendste uitspraak van onze oprichter Jamsetji Nusserwanji Tata is dat ‘de lokale gemeenschappen niet gewoon een belanghebbende van een bedrijf zijn, maar dat ze het doel zijn van ons bestaan’. Ik hanteer die lijn ook.
„Dus maken we ons zorgen over de veranderde sfeer hier. Maar in een kapitaalintensieve industrie als de onze draai je niet zomaar even de schakelaar om. We moeten investeren, een nieuwe fabriek bouwen en zorgen dat we genoeg gas kunnen krijgen als we afscheid nemen van steenkool. De oorlog in Oekraïne heeft dat niet makkelijker gemaakt. Steek je dan miljarden in de bouw van een fabriek die volledig afhankelijk is van gas? We zijn aan een reis begonnen, we willen daarbij optrekken met de lokale gemeenschap en goed naar ze luisteren. Dat probeert het team hier te doen, daar willen we als moederbedrijf bij helpen.”
Advocaat Bénédicte Ficq heeft namens 1.100 omwonenden een aangifte ingediend, waarin ze huidige en voormalige bestuurders van Tata persoonlijk verantwoordelijk houdt. Het OM en de politie doen nu onderzoek. Wat vindt u daarvan?
Narendran: „Iedereen heeft zijn eigen redenen om dingen te doen. Het doet ons bij Tata pijn als mensen zo over ons denken. Hans en zijn team doen hun best. We zijn niet onverschillig. Onze werknemers wonen ook hier in de omgeving. ”
Is IJmuiden in deze tijd nog wel een goede plek voor een staalfabriek?
Narendran: „Het is een van de beste fabrieken in Europa, het is een van de schoonste fabrieken in de wereld. Maar het is en blijft wel een staalfabriek. En de verwachtingen hier zijn dat we meer doen dan door de wet is vereist. We zijn daar echt gevoelig voor.”
Als je het vergelijkt met andere Europese landen is de Nederlandse overheid terughoudender bij het verschaffen van staatssteun. Vertraagt dat de investeringen?
Narendran: „We zijn zelf ook van technologie veranderd. Drie jaar geleden was bij ons alles gericht op de opvang en opslag van CO2. Je kunt na verandering van je plannen niet bij de overheid aankloppen met alleen een idee, maar je moet komen met een compleet voorstel. Ik begrijp dat zij alle details willen weten, vragen stellen en de tijd nemen.
Maar we hebben de overheid wel verteld dat er een gelijk speelveld moet zijn in Europa. Wij hebben nu een van de meest concurrerende fabrieken van het continent. Het kan niet zo zijn dat wij een achterstand oplopen, omdat onze concurrenten wel steun hebben gekregen. We kijken nauwkeurig naar wat er gebeurt in Duitsland, Frankrijk en Oostenrijk. Ook in de VS en Canada geven de overheden geld aan hun staalindustrie. Steun van de overheid is nodig om de transitie mogelijk te maken.
Staal is een cruciaal metaal voor de toekomst, de energietransitie kan niet zonder. Je hebt staal nodig voor bouwconstructies, voor zonnepanelen, om elektrische auto’s te fabriceren. Staal is een belangrijk onderdeel van een groenere toekomst. Als je een snelle transitie wil stimuleren, zal de staat moeten bijdragen. De industrie zelf zal moeten investeren en klanten zullen bereid moeten zijn om iets meer te betalen voor groen staal.”
Maakt u zich zorgen over het feit dat het kabinet demissionair is en u zult moeten wachten tot er een nieuw kabinet is?
Narendran: „We waren goed op weg met de gesprekken, we zetten ze nu voort met ambtenaren. Met het doel dat als er na de verkiezingen een nieuw kabinet komt, we snel kunnen bewegen met de nieuwe politieke leiders. Hoe eerder we duidelijkheid hebben, hoe beter.”
Hoe belangrijk is IJmuiden nog voor Tata? Hier produceert u 7 miljoen ton per jaar, in India gaat u tussen nu en 2030 uw productie verdubbelen tot 40 miljoen ton.
Narendran: „Europa is een volwassen markt die niet meer groeit, India is een enorme groeimarkt. Als je daar je productiecapaciteit niet vergroot, verlies je snel marktaandeel. Nu maken we 20 miljoen ton op een totale vraag naar staal van 120 miljoen ton. Tegen de tijd dat wij onze productiecapaciteit hebben vergroot naar 40 miljoen ton ligt die vraag boven de 200 miljoen ton.
Daarnaast behoort de productie van staal in India tot de meest winstgevende in de wereld. De marges zijn veel hoger. Dat komt ook doordat we daar de hele keten in handen hebben. We hebben onze eigen ijzerertsmijnen en enige steenkoolmijnen.
In welke technologieën investeert u in India?
Narendran: „In India zijn duurzaamheid en klimaatverandering ook een belangrijk thema. Maar er wordt nog minder beleid gevoerd dan in Europa. Hier is een CO2-heffing, waarbij je 90 euro per ton uitstoot betaalt. Dat stimuleert de verandering. In India is die heffing er niet.
Als Tata hebben we de doelstelling dat we net zero zijn in 2045. Daarvoor zullen we investeren in verschillende technologieën. Wij produceren nu veel staal in Oost-India, maar het probleem is dat daar geen gas beschikbaar is. Met de regering kijken we hoe we daar nu gas kunnen krijgen, en later waterstof. Maar tot er gas beschikbaar is, zullen de hoogovens daar blijven draaien. Alleen willen we er dan wel voor zorgen dat we minder steenkool gebruiken, met een Duits bedrijf hebben we net een overeenkomst gesloten over een technologie die dat mogelijk maakt. Met nieuwe bedrijven werken we aan de opvang van CO2, die kan worden omgezet in bijvoorbeeld methanol.
In Noord-, West- en Zuid-India zetten we installaties op waar we meer gerecycled staal kunnen verwerken. In die delen van India is er veel meer schroot. Zo werken we aan verschillende oplossingen die we allemaal moeten opschalen, zowel in India als in Europa.”
In 2045 gebruikt Tata nergens meer steenkool?
Narendran: „In Europa zullen we dan geen steenkool meer gebruiken. Alles zal op gas en waterstof draaien. In India zal dat ook gelden voor de nieuwe fabrieken. Maar de oudere fabrieken zullen nog op steenkool werken en daar zullen we de CO2 afvangen en omzetten in methanol of andere duurzame brandstoffen.”
Hoe waarschijnlijk acht u het dat de fabriek in IJmuiden in 2030 nog steeds tot Tata Steel behoort?
Narendran: „Zeer waarschijnlijk. Dit is een van de beste locaties in de wereld om staal te maken. Er is de zee, de haven en toegang tot de Europese markt. Het is een van de meest efficiënte fabrieken in de wereld. Dat blijft als waterstof belangrijk wordt, ook al is Nederland niet in staat om zelf alle groene waterstof te maken omdat er niet voldoende zon- en windenenergie voor beschikbaar is. In het Midden-Oosten zijn er al veel bedrijven bezig met groene waterstof, en die kunnen we hierheen verschepen, zoals we nu met lng doen.
Dit is een staalfabriek van wereldklasse, alle ingrediënten zijn er om er een groene staalfabriek van wereldklasse van te maken. Hopelijk komt die plaatselijke trots dan ook weer terug.”
