De hertog die met zijn bloed een vlag ontwierp

Wat is een grotere prestatie: dat je op slinkse wijze de beroemdste ridder van je tijd gevangen weet te nemen, of dat je desondanks de geschiedenis ingaat als ‘de Deugdzame’? Hertog Leopold van Oostenrijk, want over hem gaat het, zou waarschijnlijk voor een derde sterk staaltje hebben gekozen: die keer dat hij met zijn eigen bloed de vlag van Oostenrijk ontwierp.

Leopold werd in 1157 geboren als de zoon van Theodora Komnena, een nicht van de Byzantijnse keizer, en Hendrik II, een graaf van Oostenrijk die luisterde naar de bijzondere bijnaam Jasomirgott. Toen hij twintig was, volgde Leopold zijn vader op en in 1182 ging hij op pelgrimstocht naar het Heilige Land, zoals een goed christen betaamde.

In 1189 barstte de Derde Kruistocht los en Leopold reisde een jaar later voor de tweede keer richting de Levant. In het voorjaar van 1191 nam hij het bevel van de keizerlijke troepen op zich bij het beleg van Akko, dat toen al twee jaar aan de gang was. Leopold schuwde het gevecht niet en het verhaal wil dat zijn tuniek op een gegeven moment compleet onder het bloed zat. Toen hij zijn brede riem afdeed, verscheen tussen al het rood een mooie witte baan. Keizer Hendrik VI gaf de dappere hertog later toestemming van dit kleurenpatroon zijn nieuwe banier te maken en de Oostenrijkse vlag is tot op de dag van vandaag aldus vormgegeven.

Akko viel pas na de komst van de Franse koning Filips II en de Engelse koning Richard I Leeuwenhart. Leopold vond dat hij vanwege zijn prestaties op het slagveld dezelfde behandeling verdiende als deze gekroonde hoofden, maar daar wilde vooral Richard niks van weten. Hij liet persoonlijk de Oostenrijkse vlag verwijderen toen Leopolds neef Koenraad van Monferrato die ophing naast de koninklijke vaandels. De hertog keerde hierop woedend naar huis terug, waar zijn gramschap verder groeide toen bekend werd dat Koenraad vermoord was – vast op instigatie van Richard, zo vermoedde Leopold.

Hij plande nu zijn wraak op Leeuwenhart. Omdat de Engelse koning ook ruzie had gekregen met zijn Franse collega, sloot Filips zijn havens voor Engelse schepen. Richard moest dus incognito terugreizen via Italië. Op weg naar zijn zwager in Beieren, werd hij in Wenen herkend en in de boeien geslagen. Leopold droeg zijn trofee over aan de keizer, die in 1193 een losgeld van 35.000 kilo zilver bedong.

Een flink deel daarvan ging naar Leopold, die helaas maar kort van zijn rijkdom kon genieten. Omdat hij een medekruisvaarder gevangen had genomen, werd hij door de paus geëxcommuniceerd. Om die straf kwijtgescholden te krijgen, moest Leopold opnieuw op kruistocht. Tijdens een voorbereidend toernooi viel hij echter van zijn paard, waarbij een voet verpletterd raakte.

Hij liet zijn dienaren het getroffen lichaamsdeel met een bijl amputeren, maar dat had niet het gewenste resultaat: de Deugdzame overleed enkele dagen later aan wondkoorts, nadat hij net op tijd absolutie voor zijn zonden ontvangen had.