De ene zakpijp is de andere niet. Of toch wel, zo toont het dna van âeen mysterieuze diergroepâ

Posted on November 28, 2023 by admin

De ene lijkt op een abrikoos, de andere op een zuurstok, en beide hebben ook wel wat weg van een doedelzak. Deze wonderlijke mariene organismen behoren tot de zogeheten zakpijpen. Ze zijn in 2018 voor het eerst in Nederland waargenomen, beide in de Oosterschelde. De abrikoos werd al snel op naam gebracht: Polycarpa scuba. De tweede bleef onbekend.

Maar nu blijkt uit dna-onderzoek dat het nog weer anders zit: beide behoren tot dezelfde soort, en wel Polycarpa tenera, eerder bekend uit Frankrijk en België. Dat meldde Stichting Anemoon eerder deze week. Deze stichting coördineert de monitoring van ongewervelde dieren in het zoute, brakke en zoete water van Nederland.

Zakpijpen, vernoemd naar het oude woord voor doedelzak, vormen een aparte klasse in het dierenrijk. Ze lijken wel wat op anemonen en kwallen, maar verschillen daar toch wezenlijk van. Als larve hebben ze namelijk een primitieve ruggegraat, ook wel chorda genoemd. Net als mensen en andere gewervelden behoren ze daarmee tot de stam van de chordadieren.

Na het larvale stadium verdwijnt die chorda weer. Volwassen dieren vestigen zich op de zeebodem als een zakvormige blob met twee pijpjes erop: een in- en een uitstroomopening, waarmee ze zeewater naar binnen en naar buiten pompen. Vandaar de verwijzing naar de doedelzak. De instroomopening, een soort slokdarm, is bekleed met kleverig slijm waaraan plankton blijft plakken. Trilharen vervoeren het plankton naar de maag, in het binnenste van de zakpijp. Zakpijpen hebben ook een eenvoudig hart dat bloed rondpompt en een zenuwstelsel met een centrale zenuwknoop en een elementaire ruggengraat.

Zakpijpen vind je in alle wereldzeeën, ook die van Antarctica, van ondiep water tot de diepzee. In Nederland zijn zo’n zestien soorten waargenomen. Daar zitten soorten bij met opmerkelijke namen als harige zakpijp, druipzakpijp, gezwollen bolzakpijp, gesterde geleikorst en dwergzijker (een oude Zeeuwse naam die verwijst naar het water dat er in straaltjes uit spuit als je erin knijpt). En nu dus ook de zee-abrikoos en de zuurstokzakpijp, die één en dezelfde soort blijken te zijn.

Oesterbank of scheepswrak

„We zien de zakpijpen vooral op de harde vooroevers van de Oosterschelde”, vertelt Adriaan Gmelig Meyling, voorzitter van Stichting Anemoon. „Maar ze leven ook wel in de Noordzee en de Waddenzee. Zolang ze maar iets hards hebben om zich op te vestigen, zoals een oesterbank of een scheepswrak. Soms groeien ze ook op zeewier.”

Het is geen toeval dat de meeste waarnemingen juist uit de Oosterschelde komen. „Het zijn namelijk vooral sportduikers die waarnemingen doorgeven, en de Oosterschelde is een populaire duikplek”, vertelt Gmelig Meyling. „Een fantastische plek. Het water is er vaak helder en je ziet dus van alles. Het is een dynamisch ecosysteem met een enorme diversiteit. Heel spannend.”

De duikers zien met name de laatste tien jaar veel nieuwe soorten – waaronder ook nieuwe zakpijpsoorten. Sommige zijn naar het noorden opgeschoven door klimaatverandering; andere zijn per ongeluk door mensen geïntroduceerd, bijvoorbeeld door het vervoer van mosselzaad of ballastwater. „We zien Atlantische soorten die bijvoorbeeld uit Ierland komen”, vertelt Gmelig Meyling, „maar ook nieuwkomers uit Chili en Japan.”

En soms zijn het helemáál onbekende soorten. Zoals aanvankelijk de zuurstokzakpijp. „Dit is een heel mysterieuze diergroep”, merkt Gmelig Meyling op, „waar we nog lang niet alles van weten. Vandaar dat het zo leuk is dat we nu dna-onderzoek hebben. Daardoor worden opeens dingen duidelijk die we anders niet hadden gezien.”

PSV verslaat Sjachtar Donetsk in de laatste seconden na spannende comeback

admin
November 27, 2024
0

PSV heeft woensdagavond het Champions League-duel met Sjachtar Donetsk gewonnen na een late comeback. Met nog vijf minuten reguliere speeltijd te gaan stonden de Oekraïners op een 0-2 voorsprong in Eindhoven. Maar goals van Malik Tillman en Ricardo Pepi zorgden toch voor een 3-2 zege voor PSV.

In het Philips Stadion probeerde PSV in de eerste helft vroeg druk te zetten op de Oekraïense tegenstander. Maar al in de achtste minuut kwam Sjachtar na een snelle uitbraak op een 0-1 voorsprong. De Eindhovenaren wisten een overwicht in balbezit en gecreëerde kansen niet om te zetten in een gelijkmaker. Een fout van linksback Matteo Dams leidde kort voor rust de 0-2 van Oekraïens international Oleksandr Zoebkov in.

Comeback

In de tweede helft wist PSV, dat het moest stellen zonder controlerende middenvelders Jerdy Schouten en Joey Veerman, lange tijd niet dichterbij te komen. Na een rode kaart voor Sjachtar-speler Pedrinho in de 69ste minuut nam de Eindhovense druk op het doel van de tegenstander toe. In de laatste vijf minuten van de reguliere speeltijd kwam PSV door twee doelpunten van Malik Tillman langszij. In de laatste minuut van de blessuretijd maakte invaller Ricardo Pepi ook nog eens het winnende doelpunt.

Door de overwinning stijgt PSV met nog drie wedstrijden te gaan naar de achttiende plaats op de ranglijst van de Champions League. Het moet boven de 24ste plaats eindigen om de volgende ronde te behalen. De volgende Europese wedstrijd van PSV is op 10 december tegen het Franse Brest, dat met een elfde plaats verrassend goed meedraait in de Champions League.

Fietser komt om bij storm Conall, windkracht 10 op de Waddeneilanden

admin
November 27, 2024
0

De gevolgen van storm Conall zijn woensdagavond vooral in het noorden en oosten van het land te merken. Op Vlieland werd windkracht 10 gemeten, met windstoten tot 130 kilometer per uur. In Lochem, in Gelderland, is een fietser om het leven gekomen door een omgevallen boom.

Het KNMI heeft vanwege het zware weer op woensdag code oranje afgekondigd voor de noordelijke provincies Noord-Holland, Flevoland, Friesland, Groningen, Overijssel en Drenthe. Deze waarschuwing geldt tot ongeveer middernacht.

Vooral de kustgebieden hebben last van harde windstoten. Zo werd ook in havenstad IJmuiden windkracht 9 gemeten. Het zwaartepunt van de storm op het vasteland is inmiddels voorbij, melden instanties, maar volgens Weeronline moet de storm in de late avonduren nog over het Waddengebied gaan. Daar gaat het nu flink tekeer. De veerdiensten van en naar de Waddeneilanden varen woensdag niet vanwege de storm.

Rijkswaterstaat heeft de stormvloedkering Ramspol bij Flevoland rond 22.00 uur gesloten. Volgens de organisatie waait het op het IJsselmeer woensdagavond namelijk harder dan verwacht.

Fietsslachtoffer

Het slachtoffer in Lochem was een vrouw van 19 jaar oud. De fietser overleed ter plekke toen de boom omviel, hulpdiensten konden niets meer doen.

Verder zijn er geen ernstige incidenten gemeld. Wel raakte de meldkamer van de brandweer in Overijssel en Gelderland overbelast door de vele meldingen die binnenkomen, laat de Veiligheidsregio IJsselland weten aan persbureau ANP. Ook de brandweer in Amsterdam kreeg „heel veel” meldingen binnen over bijvoorbeeld loslatende zonnepanelen. De autoriteiten roepen op alleen 112 te bellen in geval van ernstige nood.

Eerder op de dag werd gewaarschuwd voor grote files tijdens de avondspits. Op snelwegen belandden grote takken, gekantelde vrachtwagens en soms bomen, maar het werd vooral druk op de weg vanwege de waarschuwingen vooraf. De ANWB meldde rond 17.00 uur ongeveer duizend kilometer file in Nederland, desondanks geen recordlengte.

Voor zover bekend heeft luchtvaartmaatschappij KLM zeker 114 vluchten van en naar Schiphol geannuleerd door het zware weer. Transavia en easyJet laten de vluchten vooralsnog doorgaan. Op het spoor zijn nog weinig problemen gemeld.

‘Door de oorlog zijn alle voetballiefhebbers uit Oekraïne nu voor Sjachtar’

admin
November 27, 2024
0

Yevhen Didenko (29) zit achter een glas bier in het centrum van Eindhoven. Hij laat foto’s zien van hoe zijn leven er normaal uitziet. Een selfie, in legeroutfit, bewapend. Het bootje waarop hij over de Donets patrouilleert. En een foto van een vriend die al twee jaar gevangen wordt gehouden in Rusland.

Zo nu en dan zoekt Didenko naar woorden, behalve wanneer hem gevraagd wordt naar zijn rol in de oorlog. Zijn titel komt er vloeiend en gedecideerd uit. „Ik ben officier van de speciale eenheid die de twaalfde brigade heet, onderdeel van de Nationale Garde van Oekraïne.” Hij kan voor het eerst in jaren naar een wedstrijd omdat hij moet herstellen van een operatie. Daarbij is een tumor op zijn lever weggehaald. Hij hoopt over een paar weken weer aan te sluiten bij zijn brigade.

Didenko is onderdeel van het Azovbataljon, een Oekraïense gevechtsgroep die in 2014 door vrijwilligers werd opgericht ten tijde van de Russische invasie van de Krim. En die bekendstaat als extreem-rechts, wat volgens Didenko niet het geval is. De twaalfde brigade vecht in de regio Donbas, rond Oost-Oekraïense steden als Marioepol, Luhansk en Donetsk.

Visitekaartje

Uit laatstgenoemde stad komt de succesvolste club van Oekraïne van deze eeuw: Sjachtar Donetsk. In 2002 werd Sjachtar voor het eerst landskampioen, afgelopen seizoen voor de vijftiende keer. De club groeide in de tussentijd uit tot het visitekaartje van het Oekraïense voetbal in Europa, met een plek in de kwartfinales van de Champions League in 2011 als beste prestatie tot dusver. In datzelfde toernooi is PSV woensdagavond de tegenstander.

Sjachtar Donetsk is een club zonder thuis, al tien jaar. De club speelt zijn wedstrijden in eigen land in Kyiv, Charkov en momenteel in het relatief veilige Lviv, in de buurt van de grens met Polen. Het stadion daar voldoet niet aan de vereisten voor Europese wedstrijden, waardoor Sjachtar voor die duels uitweek naar Warschau, Hamburg en Gelsenkirchen.

De Oekraïense sportjournaliste Daria Meshcheriakova woonde eerder in Eindhoven, ging terug naar haar land en moest toen weer vluchten.

De wedstrijd in Eindhoven is voor Daria Meshcheriakova (35), sportjournalist voor het internationale medium Politico en de Oekraïense krant Tribuna, een goede gelegenheid om met collega’s uit Oekraïne af te spreken en eindelijk weer eens een voetbalteam uit haar vaderland aan het werk te zien.

Met haar voormalig partner woonde Meshcheriakova al eerder in Eindhoven. Daar raakte ze acht jaar geleden ook bevriend met landgenoot Oleksandr Zinchenko, toen een negentienjarig toptalent dat voor een jaar in zijn eentje naar PSV kwam – zonder iemand te kennen.

Nu is Zinchenko sterspeler van Oekraïne, het land waar Meshcheriakova naar terugkeerde en in maart 2022 weer ontvluchtte. Toen ze een week lang in haar badkamer voor Russische raketten schuilde, besloot ze te vluchten. Het voetbal in haar vaderland is sindsdien hard achteruitgegaan, vertelt ze in het Eindhovense stadsdeel Strijp, thuisbasis van PSV.

Sjachtar, als beste team, vertegenwoordigt nu heel het land

Daria Meshcheriakova
sportjournalist

„Ons voetbal was erg gepolariseerd, voor 2014”, zegt Meshcheriakova. „Iedereen steunde de club uit zijn regio, het ging er fel aan toe. Maar door de oorlog zijn veel Oekraïners hun interesse voor voetbal, en sport in het algemeen, verloren. Ik ben van huis uit voor Zorya Luhansk, daar kom ik vandaan, maar bij Europese wedstrijden staan alle Oekraïners nu achter hetzelfde team. Sjachtar, als beste team, vertegenwoordigt nu heel het land.”

Versplinterde groep zonder honk

Soldaat Didenko en journalist Meshcheriakova zijn twee van de ongeveer duizend Sjachtar-fans die naar Eindhoven zijn afgereisd. Zo’n 250 Oekraïners zijn met de club meegegaan en hebben VIP-plekken, de overige 750 staan in het uitvak. Een groot deel woont niet meer in eigen land, ze zijn Oekraïne ontvlucht vanwege de oorlog.

Waar fans van bezoekende clubs in Nederland vaak in groepen arriveren en in groten getale samen optrekken, geldt dat niet voor de Sjachtar-supporters. Zij zijn een versplinterde groep zonder honk. In de kroeg waar Didenko zit, komen twee Duitsers uit Neurenberg binnen met oranje-zwarte Sjachtar-sjaals. Ze hebben afgesproken met twee Oekraïners die al twintig jaar in Toscane wonen voor hun werk en die ze ontmoet hebben bij een Sjachtar-wedstrijd.

Didenko schudt misprijzend zijn hoofd. Hijzelf draagt een trui van Stone Island, een merk dat populair is in fanatieke supporterskringen, en in zijn nek prijkt een tatoeage van een oud clublogo van Sjachtar Donetsk met twee grote, gekruiste hamers – een verwijzing naar de mijnwerkersstreek Donbas. Hijzelf is een ultra. Dat zijn extreem fanatieke supporters die vuurwerkacties en de confrontatie niet schuwen. „Die ga je hier verder niet zien. Zij vechten allemaal aan het front, om ons land te verdedigen. Voor welke club ze ook staan.”