De dikkopmier voorkomt dat leeuwen op zebraâs jagen

Posted on January 29, 2024 by admin

Piepkleine mieren hebben soms grote invloed op een ecosysteem. Dat schreef een internationaal biologenteam vorige week in Science. De invasie van een uitheemse mierensoort zette een cascade aan effecten in gang in een wildpark in Kenia. De uitkomst was dat bomen er verdwenen en dat leeuwen er nu vooral buffels eten.

Eenzelfde effect bleek eerder al in het park Yellowstone in de VS. Daar leidde de herintroductie van wolven ertoe dat rivieren hun natuurlijke loop hernamen. Herten durfden zich namelijk opeens niet meer in de open dalen te vertonen, waardoor daar weer bos kon gaan groeien, wat ervoor zorgde dat de bodem veranderde, enzovoort. Een filmje daarover (‘How wolves change rivers’) ging in 2014 viraal. Het veroorzaakte veel discussie: klopte dit wel? Ja, stelden ecologen – het proces was hooguit te simpel voorgesteld. De herintroductie van de wolven was echt de trigger, en de veranderende rivierloop echt de uitkomst, maar er waren véél meer tussenliggende schakels dan alleen de herten en hun begrazing.

Complex

Dergelijke kettingreacties zijn nauwelijks tot in detail uitgeplozen, schrijven de Amerikaanse, Keniaanse, Canadese, Britse en Argentijnse biologen nu in Science. Maar ze zijn wel heel relevant. Want om natuurgebieden en hun soorten effectief te kunnen beschermen, moeten we veel meer weten over hun onderlinge relaties. Vaak zijn die complex en nog deels onbegrepen.

Neem het Keniaanse natuurgebied Ol Pejeta. Dat bestaat uit savanne met acaciabomen. De acacia’s leven nauw samen met inheemse acaciamieren. Die mieren eten van de acacianectar en wonen in verdikkingen van hun doorns. In ruil daarvoor beschermen de mieren de acacia’s tegen begrazing door olifanten. Hoe dat precies werkt is nog niet duidelijk, maar eerder onderzoek liet zien dat olifanten nauwelijks van acacia’s eten als daar acaciamieren in wonen, en ze letterlijk platgrazen in hun afwezigheid.

Maar in de afgelopen twintig jaar heeft een uitheemse miersoort het gebied overgenomen. Het gaat om de glimmende dikkop, uit Azië. Die heeft in hoog tempo de acaciamieren verdreven uit grote delen van Kenia. De invasieve mieren concurreren niet alleen met de acaciamieren om voedsel, maar doden ze ook en eten hun eieren en larven op.

Alerte en snelle renners

En de glimmende dikkoppen doen niets voor de acacia’s. Olifanten kunnen daardoor hun gang gaan: in recente jaren vernielden ze vijf tot zeven keer zoveel acacia’s als in gebieden mét acaciamieren. Zo verdwenen de bomen in Ol Pejeta uit het landschap. Leeuwen vinden er nu nauwelijks dekking meer. Dat maakt met name het jagen op zebra’s veel moeilijker: zebra’s zijn alerte en snelle renners, die nu gemakkelijker kunnen ontsnappen.

Leeuwen kunnen ook andere dieren eten, bijvoorbeeld Afrikaanse buffels. Die zijn minder snel en alert, en daarom is dus geen dekking nodig om ze te kunnen aanvallen. Maar buffels zijn wel veel gevaarlijker en lastiger te doden. Daarom aten de leeuwen liever zebra’s. Maar nu, in het nieuwe open landschap, kunnen ze niet anders. Sinds 2003 steeg het aandeel buffel in hun dieet van 0 naar 42 procent en daalde het aandeel zebra van 67 naar 42 procent.

Hoe dat weer verder doorwerkt, hebben de biologen nog niet onderzocht. Maar in elk geval verdient verstoring van basale ecologische relaties volgens hen wereldwijd veel meer aandacht.

PSV verslaat Sjachtar Donetsk in de laatste seconden na spannende comeback

admin
November 27, 2024
0

PSV heeft woensdagavond het Champions League-duel met Sjachtar Donetsk gewonnen na een late comeback. Met nog vijf minuten reguliere speeltijd te gaan stonden de Oekraïners op een 0-2 voorsprong in Eindhoven. Maar goals van Malik Tillman en Ricardo Pepi zorgden toch voor een 3-2 zege voor PSV.

In het Philips Stadion probeerde PSV in de eerste helft vroeg druk te zetten op de Oekraïense tegenstander. Maar al in de achtste minuut kwam Sjachtar na een snelle uitbraak op een 0-1 voorsprong. De Eindhovenaren wisten een overwicht in balbezit en gecreëerde kansen niet om te zetten in een gelijkmaker. Een fout van linksback Matteo Dams leidde kort voor rust de 0-2 van Oekraïens international Oleksandr Zoebkov in.

Comeback

In de tweede helft wist PSV, dat het moest stellen zonder controlerende middenvelders Jerdy Schouten en Joey Veerman, lange tijd niet dichterbij te komen. Na een rode kaart voor Sjachtar-speler Pedrinho in de 69ste minuut nam de Eindhovense druk op het doel van de tegenstander toe. In de laatste vijf minuten van de reguliere speeltijd kwam PSV door twee doelpunten van Malik Tillman langszij. In de laatste minuut van de blessuretijd maakte invaller Ricardo Pepi ook nog eens het winnende doelpunt.

Door de overwinning stijgt PSV met nog drie wedstrijden te gaan naar de achttiende plaats op de ranglijst van de Champions League. Het moet boven de 24ste plaats eindigen om de volgende ronde te behalen. De volgende Europese wedstrijd van PSV is op 10 december tegen het Franse Brest, dat met een elfde plaats verrassend goed meedraait in de Champions League.

Fietser komt om bij storm Conall, windkracht 10 op de Waddeneilanden

admin
November 27, 2024
0

De gevolgen van storm Conall zijn woensdagavond vooral in het noorden en oosten van het land te merken. Op Vlieland werd windkracht 10 gemeten, met windstoten tot 130 kilometer per uur. In Lochem, in Gelderland, is een fietser om het leven gekomen door een omgevallen boom.

Het KNMI heeft vanwege het zware weer op woensdag code oranje afgekondigd voor de noordelijke provincies Noord-Holland, Flevoland, Friesland, Groningen, Overijssel en Drenthe. Deze waarschuwing geldt tot ongeveer middernacht.

Vooral de kustgebieden hebben last van harde windstoten. Zo werd ook in havenstad IJmuiden windkracht 9 gemeten. Het zwaartepunt van de storm op het vasteland is inmiddels voorbij, melden instanties, maar volgens Weeronline moet de storm in de late avonduren nog over het Waddengebied gaan. Daar gaat het nu flink tekeer. De veerdiensten van en naar de Waddeneilanden varen woensdag niet vanwege de storm.

Rijkswaterstaat heeft de stormvloedkering Ramspol bij Flevoland rond 22.00 uur gesloten. Volgens de organisatie waait het op het IJsselmeer woensdagavond namelijk harder dan verwacht.

Fietsslachtoffer

Het slachtoffer in Lochem was een vrouw van 19 jaar oud. De fietser overleed ter plekke toen de boom omviel, hulpdiensten konden niets meer doen.

Verder zijn er geen ernstige incidenten gemeld. Wel raakte de meldkamer van de brandweer in Overijssel en Gelderland overbelast door de vele meldingen die binnenkomen, laat de Veiligheidsregio IJsselland weten aan persbureau ANP. Ook de brandweer in Amsterdam kreeg „heel veel” meldingen binnen over bijvoorbeeld loslatende zonnepanelen. De autoriteiten roepen op alleen 112 te bellen in geval van ernstige nood.

Eerder op de dag werd gewaarschuwd voor grote files tijdens de avondspits. Op snelwegen belandden grote takken, gekantelde vrachtwagens en soms bomen, maar het werd vooral druk op de weg vanwege de waarschuwingen vooraf. De ANWB meldde rond 17.00 uur ongeveer duizend kilometer file in Nederland, desondanks geen recordlengte.

Voor zover bekend heeft luchtvaartmaatschappij KLM zeker 114 vluchten van en naar Schiphol geannuleerd door het zware weer. Transavia en easyJet laten de vluchten vooralsnog doorgaan. Op het spoor zijn nog weinig problemen gemeld.

‘Door de oorlog zijn alle voetballiefhebbers uit Oekraïne nu voor Sjachtar’

admin
November 27, 2024
0

Yevhen Didenko (29) zit achter een glas bier in het centrum van Eindhoven. Hij laat foto’s zien van hoe zijn leven er normaal uitziet. Een selfie, in legeroutfit, bewapend. Het bootje waarop hij over de Donets patrouilleert. En een foto van een vriend die al twee jaar gevangen wordt gehouden in Rusland.

Zo nu en dan zoekt Didenko naar woorden, behalve wanneer hem gevraagd wordt naar zijn rol in de oorlog. Zijn titel komt er vloeiend en gedecideerd uit. „Ik ben officier van de speciale eenheid die de twaalfde brigade heet, onderdeel van de Nationale Garde van Oekraïne.” Hij kan voor het eerst in jaren naar een wedstrijd omdat hij moet herstellen van een operatie. Daarbij is een tumor op zijn lever weggehaald. Hij hoopt over een paar weken weer aan te sluiten bij zijn brigade.

Didenko is onderdeel van het Azovbataljon, een Oekraïense gevechtsgroep die in 2014 door vrijwilligers werd opgericht ten tijde van de Russische invasie van de Krim. En die bekendstaat als extreem-rechts, wat volgens Didenko niet het geval is. De twaalfde brigade vecht in de regio Donbas, rond Oost-Oekraïense steden als Marioepol, Luhansk en Donetsk.

Visitekaartje

Uit laatstgenoemde stad komt de succesvolste club van Oekraïne van deze eeuw: Sjachtar Donetsk. In 2002 werd Sjachtar voor het eerst landskampioen, afgelopen seizoen voor de vijftiende keer. De club groeide in de tussentijd uit tot het visitekaartje van het Oekraïense voetbal in Europa, met een plek in de kwartfinales van de Champions League in 2011 als beste prestatie tot dusver. In datzelfde toernooi is PSV woensdagavond de tegenstander.

Sjachtar Donetsk is een club zonder thuis, al tien jaar. De club speelt zijn wedstrijden in eigen land in Kyiv, Charkov en momenteel in het relatief veilige Lviv, in de buurt van de grens met Polen. Het stadion daar voldoet niet aan de vereisten voor Europese wedstrijden, waardoor Sjachtar voor die duels uitweek naar Warschau, Hamburg en Gelsenkirchen.

De Oekraïense sportjournaliste Daria Meshcheriakova woonde eerder in Eindhoven, ging terug naar haar land en moest toen weer vluchten.

De wedstrijd in Eindhoven is voor Daria Meshcheriakova (35), sportjournalist voor het internationale medium Politico en de Oekraïense krant Tribuna, een goede gelegenheid om met collega’s uit Oekraïne af te spreken en eindelijk weer eens een voetbalteam uit haar vaderland aan het werk te zien.

Met haar voormalig partner woonde Meshcheriakova al eerder in Eindhoven. Daar raakte ze acht jaar geleden ook bevriend met landgenoot Oleksandr Zinchenko, toen een negentienjarig toptalent dat voor een jaar in zijn eentje naar PSV kwam – zonder iemand te kennen.

Nu is Zinchenko sterspeler van Oekraïne, het land waar Meshcheriakova naar terugkeerde en in maart 2022 weer ontvluchtte. Toen ze een week lang in haar badkamer voor Russische raketten schuilde, besloot ze te vluchten. Het voetbal in haar vaderland is sindsdien hard achteruitgegaan, vertelt ze in het Eindhovense stadsdeel Strijp, thuisbasis van PSV.

Sjachtar, als beste team, vertegenwoordigt nu heel het land

Daria Meshcheriakova
sportjournalist

„Ons voetbal was erg gepolariseerd, voor 2014”, zegt Meshcheriakova. „Iedereen steunde de club uit zijn regio, het ging er fel aan toe. Maar door de oorlog zijn veel Oekraïners hun interesse voor voetbal, en sport in het algemeen, verloren. Ik ben van huis uit voor Zorya Luhansk, daar kom ik vandaan, maar bij Europese wedstrijden staan alle Oekraïners nu achter hetzelfde team. Sjachtar, als beste team, vertegenwoordigt nu heel het land.”

Versplinterde groep zonder honk

Soldaat Didenko en journalist Meshcheriakova zijn twee van de ongeveer duizend Sjachtar-fans die naar Eindhoven zijn afgereisd. Zo’n 250 Oekraïners zijn met de club meegegaan en hebben VIP-plekken, de overige 750 staan in het uitvak. Een groot deel woont niet meer in eigen land, ze zijn Oekraïne ontvlucht vanwege de oorlog.

Waar fans van bezoekende clubs in Nederland vaak in groepen arriveren en in groten getale samen optrekken, geldt dat niet voor de Sjachtar-supporters. Zij zijn een versplinterde groep zonder honk. In de kroeg waar Didenko zit, komen twee Duitsers uit Neurenberg binnen met oranje-zwarte Sjachtar-sjaals. Ze hebben afgesproken met twee Oekraïners die al twintig jaar in Toscane wonen voor hun werk en die ze ontmoet hebben bij een Sjachtar-wedstrijd.

Didenko schudt misprijzend zijn hoofd. Hijzelf draagt een trui van Stone Island, een merk dat populair is in fanatieke supporterskringen, en in zijn nek prijkt een tatoeage van een oud clublogo van Sjachtar Donetsk met twee grote, gekruiste hamers – een verwijzing naar de mijnwerkersstreek Donbas. Hijzelf is een ultra. Dat zijn extreem fanatieke supporters die vuurwerkacties en de confrontatie niet schuwen. „Die ga je hier verder niet zien. Zij vechten allemaal aan het front, om ons land te verdedigen. Voor welke club ze ook staan.”