In 2004 ontdekten Schotse archeologen op luchtfoto’s een maankalender van ruim tienduizend jaar oud: twaalf kuilen in een weiland in Aberdeenshire, in het noorden van Schotland, gegraven lang vóór de eerste boeren en vijfduizend jaar vóór de aanleg van de steencirkel Stonehenge, de beroemdste archeologische hemelkalender.
De kuilen, hun posities en grootte geven de maanfasen weer, en maakten het mogelijk om maankalender en het zonnejaar op elkaar af te stemmen. Zo viel bijvoorbeeld de precieze datum van het paaiseizoen van zalm in rivieren te bepalen, cruciale informatie voor jagers-verzamelaars in deze barre uithoek van Europa.
Dit valt te lezen in Onze maan van wetenschapsjournalist Rebecca Boyle, een populair-wetenschappelijk boek dat gemakkelijk ‘alles over de maan’ had kunnen heten. Werkelijk alles komt langs: van de kleur en de geur van maanstenen, de gevoelens van de astronauten die op de maan rondhupsten, het aparte maan-bioritme van koralen, zons- en maanverduisteringen, tot het ontstaan van de maan in een apocalyptische botsing van twee protoplaneten. Heeft de maan er iets mee te maken, dan heeft Boyle er een hoofdstuk over.
Vooral in de historische en archeologische hoofdstukken werkt dat goed, omdat Boyle zelf gaat kijken en beeldend schrijft. Je mond valt af en toe open in het hoofdstuk over de hemelschijf van Nebra, een illegaal opgegraven brons-met-gouden hemelkaart uit de bronstijd, waarop de maan en de Plejaden te zien zijn.
Lastiger zijn de hoofdstukken met veel natuurwetenschap, zoals die over de oorsprong van de maan. Technische zaken helder uitleggen is niet Boyles sterkste punt, terwijl dat echt geen luxe is bij alle banen, periodes, hemelbewegingen, uitlijningen en andere maansubtiliteiten. Daarom is het ook jammer dat er nergens illustraties gebruikt zijn.
Soms wekt Boyle de indruk dat ze zaken zelf ook niet helemaal begrijpt: sterrenstelsels en zonnestelsels worden door elkaar gehaald, en ergens gaat het over zuurstofatomen in maanstof die ‘verbrijzeld’ worden (bedoeld wordt een chemische reactie). Sommige feiten zijn ronduit fout: de maan heeft niet een kwart van het gewicht van de aarde (haar massa is wel 81 keer zo klein).
Boyles bloemrijke, soms ronkende taalgebruik zit hier soms in de weg, en ook helpt het niet dat de Nederlandse vertaling nogal krukkig is, zoals wel vaker bij populaire wetenschap. De maan wordt ergens ‘de enige spectrale aan onze hemel’ genoemd. Wat dat betekent blijft een raadsel.
Jack White is de spanning aan het opbouwen voor wat de grote apotheose moet worden van de eerste van zijn twee uitverkochte shows in de Utrechtse concertzaal TivoliVredenburg. Vlak voordat hij – uiteraard als allerlaatste nummer van de toegift – de wereldberoemde riff inzet waarvan iedereen weet dat hij die gaat inzetten, raspt hij ritmisch met zijn plectrum over de snaren van zijn semi-akoestische gitaar, bij wijze van lekkermakertje.
Dat doet hij alleen iets enthousiaster dan zijn instrument kan verdragen. Er zit dus niets anders op dan ‘Seven Nation Army’ niet met zes maar met slechts vijf snaren te voltooien.
Maar het mooie is: dat boeit helemaal niets. Want na de PANG! klinkt gewoon het iconische strijdlied waarvan de melodie zich in talloze miljoenen hersenpannen heeft genesteld: ‘TAAA-TAA-TA-TA-TA-TAAAAA-DAAAA!’ En terwijl White zijn bottleneck over de nek laat gieren, probeert hij zo goed en zo kwaad als dat gaat tussendoor de vals geworden gitaar een beetje bij te stemmen.
Perfectie wordt overschat, en Jack White is daarvan het levende bewijs. „Wie zegt er dat je een gitaar moet kopen?” vroeg hij zich ooit hardop af in de documentaire It Might Get Loud (2008): aan een plankje, een stukje ijzerdraad, wat spijkers en een hamer had hij genoeg om een elementair scheurhout in elkaar te knutselen.
Dankzij die houding wist hij met zijn kinderlijk eenvoudige maar bruut scheurende garagerockduo The White Stripes de massa te veroveren. Het was (samen met de doorbraak van Nirvana) een van de schamele momenten dat er héél even gerechtigheid heerste in de mainstream: doorbreken met eerlijke en rauwe rock-’n-roll kon gewoon! Extra bevredigend: behalve wereldster werd White ook een zendeling die oude (underground)helden op het schild hees, aan platendeals hield of met ze ging opnemen.
Een wonder
Zijn gave voor het basale heeft White altijd behouden. Na The White Stripes kreeg zijn muziek in vervolgbands The Raconteurs en The Dead Weather weliswaar meer vlees op de botten, maar het fundament van eenvoud bleef leidend. En hoewel hij zich op sommige soloplaten vergaloppeerde aan een overdaad aan elektronica, beats en vergezochte concepten, op het vorig jaar verschenen No Name doet hij weer waarvoor de duivel hem ooit op de wereld zette: volle bak scheuren.
Dat doet hij dinsdagavond ook. Huppelend en vol overgave beukt White er in anderhalf uur lang twintig nummers uit zijn gehele oeuvre doorheen, zonder enige adempauze. Het is heerlijk om te horen hoeveel ‘Hypnotize’ van The White Stripes lijkt op de nieuweling ‘That’s How I’m Feeling’: in de kern zijn het allebei aftelversjes van vier akkoorden. En het is extra fijn om White van dichtbij te zien zweten in plaats van als dwerg in de verte op het podium van een grote rockarena of immens festival.
Hij is niet gekomen om te praten: na het eerste spervuur van vijftien nummers zegt hij één keer bedankt. Na een toegift van vijf liedjes en de slotbuiging stelt hij nog snel zijn drummer, bassist en toetsenist voor. Verder klinkt alleen zijn karakteristieke knarsende en wanhopige zangstem. Even radeloos zijn de panisch vonkende gitaarsolo’s: niemand kan een gitaar zó overstuurd laten jengelen als een op hol geslagen sirene als Jack White. Het is eigenlijk een wonder dat hij maar één snaar breekt.
Jack White in TivoliVredenburg Utrecht. Foto David James Swanson
Drie van de vier mannen die worden verdacht van betrokkenheid bij de explosie in het Haagse Tarwekamp wordt (poging tot) moord of doodslag ten laste gelegd. Dat maakte het Openbaar Ministerie dinsdag bekend op de eigen website. De eerste publieke pro-formazitting vindt op 14 maart plaats.
Op 7 december stichtten criminelen brand in een bruidszaak in de Haagse straat Tarwekamp, waarbij ze 200 liter benzine gebruikten. Door die actie ontstond een explosie, waarna meerdere woningen werden weggeblazen en zes personen omkwamen.
Vervolgens werden een 33-jarige man uit Rotterdam, een 29-jarige man uit Roosendaal, een 23-jarige man uit Roosendaal en een 33-jarige man uit Oosterhout opgepakt. Justitie verdacht het viertal aanvankelijk van betrokkenheid bij de explosie, brandstichting en het treffen van voorbereidingshandelingen voor een misdrijf. De Roosendalers en de Rotterdammer worden nu van ernstigere feiten verdacht.
Een van de vier verdachten zou volgens het AD de ex-partner zijn van de eigenaar van de bruidszaak. Op basis van politiebronnen stelde de krant dat de 33-jarige Rotterdammer „mogelijk de opdrachtgever” van de ontploffing was en de aanslag uit wraakzucht instigeerde.
Of de vloot van ambassadewagens het aankan? De auto’s zullen deze donderdag en vrijdag in ieder geval af en aan moeten rijden voor de diplomatieke diensten in New Delhi, tijdens het bezoek van Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen aan de Indiase hoofdstad.
Voor het eerst reist vrijwel het voltallige college van eurocommissarissen – 21 van de 27 portefeuillehouders – met haar mee naar India. Het geheel aan ontmoetingen tussen de Brusselse commissarissen en hun Indiase gesprekspartners, voorafgaand aan een ontmoeting tussen Von der Leyen en premier Narendra Modi, moet uitstralen dat de EU de samenwerking met het enorme Zuid-Aziatische land (geschat aantal inwoners: 1.4 miljard) wil verdiepen.
Von der Leyen begon in december aan haar tweede termijn. Dat zij zo snel en met zo’n groot gezelschap naar India afreist wordt gezien als belangrijk diplomatiek signaal. Het bezoek past, zo stelde een EU-woordvoerder eerder deze week, in het voornemen van de voorzitter om de Europese Commissie „transactioneler” en „geopolitieker” te laten optreden.
Nieuwe partners
Het grote bezoek stond al langer gepland, aldus de EU-woordvoerder, vóórdat de vertrouwde geopolitieke wereldorde op losse schroeven kwam te staan. Maar nu de Verenigde Staten van president Donald Trump zich steeds meer terugtrekken uit internationale verbanden, moet Europa op zoek naar nieuwe partners in de wereld. China is inmiddels een concurrent die in Azië en Afrika steeds meer invloed heeft. Door de banden met India nog verder aan te halen, kan de EU mogelijk tegenwicht bieden aan Beijing.
Handel zal een belangrijk agendapunt zijn. De EU is de grootste handelspartner van India, met een goederenhandel ter waarde van 124 miljard euro in 2023 (12 procent van India’s export). In 2007 begonnen de twee machtsblokken met onderhandelingen over een vrijhandelsakkoord, die daarna weer in het slop raakten. In eerdere decennia was India gekant tegen het sluiten van handelsovereenkomsten, uit vrees dat daarmee de eigen industrie te zeer zou worden blootgesteld aan buitenlandse concurrentie. Premier Modi ziet dat anders, en is zeker geïnteresseerd in het uitbouwen van India’s industrie door het binnenhalen van internationale partners. In de afgelopen twee jaar werd weer gesproken over een vrijhandelsakkoord.
Lees ook
Modi zette zich aan grote hervormingen, maar vergat soms de gewone Indiër
Vooralsnog is de weg naar volledige toegang tot de Indiase markt voor Europese producten en producenten bezaaid met obstakels. Er gelden hoge invoerrechten voor specifieke producten, er is amper bescherming van intellectueel eigendom en ook tussen de Indiase deelstaten zelf is doorvoer van producten onderworpen aan strenge regelgeving waarover slecht wordt gecommuniceerd.
Wijn, whisky en auto’s
Om gesprekken over een vrijhandelsverdrag verder te brengen, zou de EU vragen om een verlaging van de Indiase invoerheffingen op onder meer wijn, whisky en auto’s – inclusief elektrische auto’s. India geldt daarvoor als een opkomende markt, waarbij ook gekeken kan worden naar samenwerkingen op het gebied van een betere infrastructuur voor oplaadpunten.
Maros Sefcovic, de EU-commissaris voor Handel, zal gesprekken daarover met de Indiase minister voor Handel Piyush Goyal voortzetten, die bekend staat als een harde onderhandelaar die vaak van leer trekt tegen wat hij ziet als „koloniale verhoudingen” tussen mogendheden.
Aan Politicovertelde de Slovaakse Sefcovic in januari dat hij enthousiaste gesprekken voerde met Goyal om de totstandkoming van een akkoord te versnellen. Hij verwacht dat er „meer samenwerking kan komen tussen verschillende sectoren”. Naast het vrijhandelsakkoord kan er ook samengewerkt worden op het gebied van technologie, defensie, en veiligheid, denkt de Eurocommissaris.
Gelijkgestemden
Von der Leyen noemt de EU en India „gelijkgestemden”. Ze refereert aan India als ’s werelds grootste democratie, en stelt dat de twee partijen daarmee al belangrijke waarden gemeen hebben.
Toch veroorzaakt de buitenlandpolitiek van New Delhi vaak ongemak, onder meer door de innige band met Rusland die ook na de oorlog in Oekraïne niet verminderd is. Tegelijkertijd kan premier Modi ook goed overweg met Donald Trump. India wil strategisch autonoom blijven en zal zich niet laten verleiden tot veiligheidsgaranties, of toenadering tot verdragsorganisaties als de NAVO. De EU zal zich er dus mee moeten verzoenen dat het steeds nauwer samenwerkt met een partner die vaak zijn eigen koers vaart.
„Er zijn misschien verschillen in onze prioriteiten, of in enkele details van hoe we de wereld zien”, stelde de Indiase buitenlandminister Jaishankar tijdens een toespraak begin dit jaar. „Maar ik denk dat naarmate de veranderingen die in de wereld gaande zijn, zich verder uitrollen, het waarschijnlijk is dat onze overeenkomsten alleen maar meer zullen toenemen.”
India heeft de „ strategische ontwaking” van Europa opgemerkt, aldus de buitenlandminister. Die Brusselse ontwikkeling is in de afgelopen weken noodgedwongen een stuk versneld. Externe factoren maakten pijnlijk duidelijk dat de EU een eigen strategie moet ontwikkelen. Hoe dat besef ook is gekomen, ging Jaishankar verder, maakt de Indiërs niet veel uit: alleen al het feit dát de EU strategischer wil denken, „kan dienen als een drijfveer voor diepere betrokkenheid”.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data128618303-63c214.jpg|https://images.nrc.nl/hiC9JFR7wSkC3zhKUmq1X5FCtKc=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data128618303-63c214.jpg|https://images.nrc.nl/v70xz8DgGsaJUMn0A-74ogehOHw=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data128618303-63c214.jpg)
