De 15 beste albums van 2023 tot dusver volgens NRC

De beste albums van de eerste helft van 2023 hebben iets gemeen: een groot deel is geschreven en opgenomen tijdens de coronacrisis. Een moeilijke periode, zeker voor artiesten. Die duisternis kun je op veel albums een beetje terughoren. Maar wat je ook hoort is hoop, vreugde, knaldrang – een viering van het leven. Ook te vieren is het aantal vrouwen op deze lijst, die werd samengesteld door muziekredacteuren Rahul Gandolahage, Amanda Kuyper en Peter van der Ploeg. Niet alleen staat er een vrouw bovenaan, vrouwen zijn op de hele lijst ruim in de meerderheid.

Klassiek

15La Capella Nacional de Catalunya olv Jordi Savall Mozart: Requiem

Mozarts dodenmis is al goed geweest voor honderden opnamen en artistieke benaderingen. Jordi Savall brengt hier een contrastrijke visie, die je binnen luttele minuten van hel naar hemel laat opvaren en je dan weer in de diepten stort. Savall zoekt niet naar het menselijke in de dood, maar vangt de ongrijpbaarheid van het hiernamaals. Nooit lagen dood en leven, hemel en hel zó in elkaars verlengde. Neem het ‘Confutatis’: de lage stemmen klinken bij Savall kwaadaardig, alsof ze genieten van het vurige vonnis dat ze de ongelukkigen opleggen. En dan lost alles op als een nachtmerrie in de ochtend; koper en pauken vallen weg en laten alleen nog een galant vioollijntje over, waarboven sopranen en alten als nevel opstijgen. Lees de hele recensie.

Pop

14Robin Kester Honeycomb Shades

Honeycomb Shades is een ijzersterk debuut, gelaagd en subtiel, maar niet zonder uitwerking. Soms licht en wonderschoon maar minstens zo duister en mysterieus, met uiterst smaakvolle instrumentatie: van wollig Wurlitzer-orgel tot scherpe gitaren, van speels omnichord tot statige bugel. Er klinkt zelfs een ‘nightmare machine’. Kesters stem klinkt vaak ingetogen, met veel lucht, en tegelijk helder en melodieus. Neem het vurige ‘Fries and Ice Cream’, dat zoemt en bromt en in de teksten intense geheimen bewaart. Of het wiegende ‘Cat 13’, waarin Kester zingt dat ze wel in de auto wacht, waar ze geen vreemden hoeft tegen te komen – of is het de kat die ze bekijkt en waarin ze zich verplaatst?

Lees ook: Muzikante Robin Kester: ‘Sommige gevoelens wil je filteren in het directe, felle licht’

Pop

13Raye My 21st Century Blues

Het indrukwekkende debuutalbum My 21st Century Blues is Raye’s persoonlijke verhaal – een moderne elektronische blues van een vrouw van deze tijd. Tussen de broeierige, nonchalante overgave van Amy Winehouse en de schalkse directheid van Lady Gaga komt Raye. Ze verpakt zware onderwerpen in scherpe dansritmes, duistere synthlagen, knisperbeats of meer bonkende bassen. Bovenal is er haar stem: een zelfverzekerde tongrollende flow in raps, aangenaam vintage soulvol met hoge noten, tot vervreemdend elektronisch vervormd.

Lees ook: Na zeven gekooide jaren brak Raye (24) vorig jaar eindelijk los van haar label. ‘Ik wil niets meer verhullen’

Pop

12Loupe Do You Ever Wonder What Comes Next?

Ook het debuutalbum Do You Ever Wonder What Comes Next? is een mirakel van ontwapenende schoonheid en popmuziek die harten wint. Gitarist Jasmine van der Waals is een virtuoos op de getokkelde jazzgitaar. Bassist Lana Kooper speelt moeiteloos de partijen van haar oudoom Edgar de Haas, die nog met Miles Davis gespeeld heeft. En de troef van deze leukste nieuwe Nederlandse band van het moment is zangeres Julia Korthouwer. Haar stem is zo eigen als een betoverend nieuw popgeluid maar kan zijn. Lees de hele recensie.

Klassiek

11Calefax An American Rhapsody

Het nieuwe album van rietkwartet Calefax meandert door de Amerikaanse muziekgeschiedenis, te beginnen met het meest iconische werk: George Gershwins ‘Rhapsody in blue’. De schoonheid en fascinatie van de Calefax-bewerkingen zit hem erin dat ze zo eigen zijn, volgens het aloude principe van translatio, imitatio en aemulatio: niet het getrouw vertalen en navolgen van het origineel, maar iets toevoegen, en je in bekende muziek nieuwe smaken laten proeven en ontdekken. En dat kan dit vijftal. Lees de hele recensie.

Rock

10Boygenius The Record

Wie zegt dat de liefde van je leven niet een vriendschap kan zijn? Lucy Dacus, Julien Baker en Phoebe Bridgers richten als Boygenius hun meest tedere liefdesverklaringen aan elkaar. Net als op hun soloplaten schrijven Dacus, Bridgers en Baker met precisie en oprechtheid over de liefde – alleen gaan liefdesliedjes als ‘Without You Without Them’, ‘Leonard Cohen’ en ‘We’re In Love’ niet over romantische partners, maar over Boygenius’ onderlinge vriendschap. Zoals Bridgers al zei over de eerste keer dat ze samen muziek maakten: „It was not like falling in love. It was falling in love.” Lees de hele recensie.

Pop

9Janelle Monae The Age of Pleasure

Liep ze gewoonlijk een kamer binnen met haar hoofd gebogen, ogen naar de grond – nu zeilt ze vederlicht binnen, met een zelfverzekerde houding van wie kan me wat. Ze is niet meer dezelfde, zingt Janelle Monáe in ‘Float’, de opening van haar album The Age of Pleasure. Sterker: ze is onbeschroomder dan ze ooit was. Er bestaan wel duizend versies van haar. ,,And we’re all. Fine. As fuck.” The Age of Pleasure is het album waarop ze klaarblijkelijk nog meer bevrijd is en daardoor nog losser en explicieter. Dit is één grote, vurige lentekoortsdroom. Lees de hele recensie.

Pop

8Naaz Never Have I Ever

Naaz is terug en ze heeft veel te zeggen. Een van de ontroerendste liedjes op haar langverwachte, persoonlijke album Never Have I Ever is ‘Azadî’ (vrijheid), waarin de zangeres woorden geeft aan de zwaarte die ze meedraagt: haar ingeperkte vrijheid als jonge Koerdisch-Nederlandse moslima, het botsen van culturen, familiebanden. Naaz heeft veel van zich af te schudden, en nu is er zelf-liefde (‘Just Try Again’). Bovendien ontpopt ze zich muzikaal tot een avonturier in slim opgebouwde elektronische folkpop. Aan alles is te horen dat Naaz heel veel stappen heeft gemaakt. Lees de hele recensie.

Pop

7Someone Owls

Owls, het nieuwe album van de Brits-Nederlandse Tessa Rose Jackson, alias Someone, is even tovermooi als bedwelmend. De verhalende psychpop – veel nummers schreef ze met componist Darius Timmer – bubbelt van energie en avontuur. Net als op haar vorige plaat is het op een sterrenreis eindeloos dobberen: lichtvoetige melodieën, zwevende klanktapijtjes, gedrapeerde gitaarlagen, synthbliepjes en tinkelgeluiden. Lees de hele recensie.

Jazz

6Arooj Aftab, Vijay Iyer en Shahzad Ismaily Love in Exile

Neem er de tijd voor. Want Love in Exile, het in New York opgenomen gezamenlijke muziekproject van de Pakistaanse zangeres Arooj Aftab met jazzpianist Vijay Iyer en multi-instrumentalist Shahzad Ismaily trapt hard op de rem. Als in een timelapsevideo met bloemen die zich langzaam openen ontwaar je details in de diepte. Door minimale veranderingen, kleine verschuivingen, groeien ze uit tot blikvangende elementen. De elegante improvisaties zinken langzaam in en worden per draaibeurt dieper. Lees de hele recensie.

Pop

5Lana del Rey Did You Know That There’s a Tunnel Under Ocean Blvd

Laat het maar aan Lana Del Rey over om een poetsdoekje te halen over vergane glorie. Aan alles op haar negende album valt te merken dat de zangeres nog niet heeft afgerekend met haar weemoedige ‘Hollywood sadcore’. Vervallen glamour, mistige herinneringen en natuurlijk haar loom-lijzige onderkoelde zangstem; ook op dit langverwachte album ploegt Del Rey gracieus in traag uitgesmeerde maar bedwelmende nummers door de zwaarte van haar bestaan. Lees de hele recensie.

Metal

4Bell Witch Future’s Shadow 1: The Clandestine Gate

The Clandestine Gate, het eerste deel van de trilogie Future’s Shadow die de komende jaren wordt vervolmaakt en één enorm lied zal vormen, is een nieuwe mijlpaal in enormiteit die het alleruiterste zal vragen van de luisteraar. De muziek in dit ene nummer van anderhalf uur is zo traag als een gletsjer en zo zwaar als een planeet, maar tussen de noten schuilt spanning. Slechts een paar beats per minuut, uiterst subtiel schuivend met melodieën, sfeer en geladen emotie. Absoluut een van de beste metalplaten van het jaar, ook al moet je deze muziek meer op een geologische tijdschaal zien.

Lees ook: Bell Witch: muziek met het tempo van een gletsjer en het gewicht van een planeet

Rock

3Foo Fighters But Here We Are

Het eerste Foo Fighters-album sinds de dood van drummer Taylor Hawkins is een intense, pure, publieke rouwverwerking van een populaire stadionrockband die een groot persoonlijk verlies deelt met de fans, die op hun beurt ook iemand hebben verloren. In elke zin, achter elke uithaal en in elke drumroffel hoor je iets wat refereert aan verlies, aan eindigheid. Of aan het zoeken naar grip, betekenis en reden. Je zou willen dat er niet zo’n verschrikkelijke tragedie voor nodig was, maar But Here We Are is het beste album van Foo Fighters in zeer, zeer lange tijd. Lees de hele recensie.

Klassiek

2Reinbert de Leeuw Der nächtliche Wanderer | Abschied

Reinbert de Leeuw (1938-2020) was een icoon van het Nederlandse muziekleven. Als dirigent en pianist was hij een onvermoeibaar ambassadeur van de componisten die hij bewonderde, en bewonderen kon hij als geen ander. Hoewel hij in de eerste plaats herinnerd wordt als uitvoerder, was De Leeuw zelf ook componist. Het Radio Filharmonisch Orkest heeft twee van De Leeuws grootste werken bijeengebracht op een indrukwekkend album. Dit zijn geen gemurmelde overwegingen in de marge, maar pontificale statements, obsessieve en dikwijls daverende klanksculpturen die geen enkele twijfel verraden. Vol drift, mysterie en schoonheid. Lees de hele recensie.

Pop

1Caroline Polachek Desire, I Want to Turn Into You

Caroline Polachek verpakt grootse thema’s in dichterlijke teksten vol wijn, rook, bloed en natuurpracht. Een smeulende vulkaan, een overweldigende zonsondergang, de engelachtige verschijning van een slapende geliefde. De duizelingwekkende duikvluchten die ze maakt met haar stem zijn indrukwekkend, evenals het unieke samenspel van haar inspiratiebronnen: van Spaanse gitaar tot UK garage, en van drum-’n-bass tot triphop. Desire, I Want To Turn Into You is nu al een van de beste popalbums van het jaar: meeslepend, poëtisch, en volkomen uniek. Lees de hele recensie.