Dankzij spelmaker Frenkie de Jong, kan Oranje zich bij vlagen weer meten met de wereldtop

Het is kort na rust, in de thuiswedstrijd tegen Spanje, als Frenkie de Jong abrupt stopt met sprinten. Hij is de eerste die het ziet, dat links aan de zijlijn verdediger Virgil van Dijk het duel met een tegenstander gaat winnen, na een lange bal vanuit de Spaanse defensie. Terwijl alle andere spelers rond De Jong nog een paar passen doorlopen, keert hij al om voor een snelle tegenstoot.

Eenmaal aan de bal speelt Van Dijk in, voor De Jong ligt nu een reusachtig gat. Hij versnelt, zoekt de confrontatie met Fabián Ruiz. Zodra de middenvelder instapt, verlegt De Jong het spel vlot naar rechts, waar Tijjani Reijnders door zijn actie nu volledig vrij staat. Elf seconden later maakt Reijnders de 2-1, na een dubbele combinatie met rechtsbuiten Jeremie Frimpong.

Precies dit is wat Frenkie de Jong zo waardevol maakt voor het Nederlands elftal, zei bondscoach Ronald Koeman in aanloop naar de dubbele ontmoeting met Spanje, in de kwartfinale van de Nations League. De controleur van FC Barcelona heeft „een versnelling in zijn spel”, kan daarmee op schijnbaar hopeloze momenten plotseling gevaar stichten. En hij is goed in het „kort belopen” van een tegenstander, metéén druk zetten als iemand aan de bal komt.

Wie kon hem vervangen?

In de twee jaar dat Koeman nu, voor de tweede keer, bondscoach is van Oranje kon hij daar nog nauwelijks van profiteren. De Jong speelde in 2023 vier interlands, daarna liep hij meerdere enkelblessures op. De laatste enkelkwetsuur dwong hem vorige zomer af te zeggen voor het EK.

Voor veel spelers heeft Koeman een aardig alternatief. Nu Stefan de Vrij geblesseerd is, kiest hij tegen Spanje centraal achterin voor een onverstoorbare Jan Paul van Hecke. Na het plotselinge afmelden van Ryan Gravenberch haalde Koeman Reijnders naar achteren, en zette hij de beweeglijke Justin Kluivert meteen achter de aanval. Maar De Jong vervangen? Door wie?

Jerdy Schouten toonde zich vorig jaar een prima vervanger, maar hij was zelden in staat om een stroeve wedstrijd te doen kantelen. Zonder De Jong speelde Oranje uitermate grillig, soms zelfs heel matig. Op het EK, maar ook daarna, in de groepsfase van de Nations League.

Oranje zette slecht druk, had geen rust in balbezit, was vaak ronduit gehaast en slordig in de passing. Spelers die bij hun club op topniveau spelen, liepen er dikwijls verloren bij. Zoals uit tegen Duitsland, oktober vorig jaar, toen Oranje volgens Koeman „een zooitje” was. Maar ook thuis tegen Hongarije was het, ondanks de ruime overwinning (4-0) volgens Koeman een „godswonder” dat er geen tegengoals vielen.

Met zo veel kwetsbaarheden is Spanje een bijzonder gevaarlijke tegenstander. De ploeg van trainer Luis de la Fuente zet tegenstanders al hoog op het veld meedogenloos onder druk, zoekt onophoudelijk de aanval. Aanvallend middenvelder Pedri zwerft telkens tussen de linies. Fabián Ruiz, naast hem, kan met splijtende passes ploeggenoten in een klap vrijspelen.

In dat spel liggen ook kansen, analyseerde Koeman voor aanvang. Lukte het om door die felle druk van Spanje heen te voetballen, dan zou er volop ruimte zijn. In de Kuip, donderdag, lukt dat na een stroef eerste kwartier heel aardig. De Jong speelt daarin een sleutelrol, als eerste aanspeelpunt voor bijna iedereen om hem heen. Altijd biedt hij zich aan, om vervolgens rust in het spel te brengen. Nadrukkelijk voorkomt hij dat Oranje te snel de aanval zoekt en meteen balverlies lijdt.

Maar bespeurt hij een mogelijkheid, dan handelt De Jong razendsnel. Zoals wanneer Spanje na een kwartier de bal verspeelt. De Jong ziet dat Pedri hem te veel ruimte geeft, krijgt de bal van achteruit, en draait meteen richting doel. Hij snelt op de twee andere middenvelders af, kapt en speelt dan door het minigaatje dat ze overlaten Kluivert aan. De aanval loopt op niets uit, maar voor het eerst die avond is er iets van zelfvertrouwen te zien bij Oranje, na een snelle achterstand.

Hij coacht medespelers

Opvallend is ook hoe nadrukkelijk De Jong zich bemoeit met de spelers om zich heen, hen óók tot betere prestaties probeert aan te sporen. Voortdurend roept hij ze iets toe, of gebaart hij. Zoals wanneer hij Kluivert en spits Memphis Depay maant om geduld te hebben, en niet door te jagen op de laatste verdedigers. Of wanneer hij met een sprintje een Spaanse middenvelder weglokt, en tegelijk naar een medespeler gebaart: dáár ligt de ruimte.

Hoe cruciaal zijn inbreng is, wordt duidelijk als de Spaanse bondscoach zijn aanpak voor de tweede ontmoeting bekendmaakt. De Jong krijgt twee nieuwe tegenstanders: met Dani Olmo kiest De la Fuente voor een aanvallend middenvelder die nog veel meer loopt dan Pedri, met Mikel Oyarzabal voor een spits die regelmatig zo ver uitzakt dat hij óók op het middenveld staat. Die voortdurende beweging dwingt De Jong tot keuzes, zeker als de centrale verdedigers achter hem niet doordekken.

Nadat Spanje op 1-0 komt, verandert de thuisploeg van aanpak. Het elftal dat bekend staat om zijn oneindige aanvalslust, leunt nu achterover en loert op een uitbraak. Ook opbouwend moet Oranje zich aanpassen – daarin neemt De Jong het initiatief. Regelmatig laat hij zich in balbezit zo diep uitzakken dat hij achter zijn centrale verdedigers staat. Daarmee lokt hij zijn tegenstanders weg van het middenveld, waardoor er ruimte ontstaat voor anderen.

Achteraf zegt Koeman dat deze duels tegen Spanje – Nederland wordt uitgeschakeld na een strafschoppenserie – misschien wel de beste zijn in zijn tweede termijn als bondscoach tot nu toe. Een hoopvolle observatie, ruim een jaar voor het WK: Oranje kan bij vlagen meedoen met de wereldtop. Maar de conclusie is ook dat veel afhangt van de vorm en de fysieke gesteldheid van een spelmaker die bijna onvervangbaar is.

Delen





Mail de redactie