De extreme immigratiewet van de Franse regering wordt een stuk minder extreem. Donderdag heeft de Constitutionele raad, die wetteksten aan de grondwet toetst, een vernietigend oordeel uitgebracht over de wet die eind 2023 na een turbulent traject door het parlement werd aangenomen. De raad heeft een streep gezet door 32 van de 86 wetsartikelen.
Het gaat om de meest restrictieve onderdelen: van het plan om het voor migranten moeilijker te maken bepaalde sociale voorzieningen te ontvangen tot de borg die buitenlandse studenten zouden moeten gaan betalen als garantie dat ze na hun studietijd weer zouden vertrekken. Ook sneuvelt het jaarlijkse parlementaire debat over migratiequota. De raad zegt niet letterlijk dat de voorstellen in strijd zijn met de grondwet, maar oordeelt dat deze niet in lijn zijn met het doel van de immigratiewet.
Het lijkt paradoxaal, maar het oordeel van de Raad wordt door de regering verwelkomd. Dit omdat wat er overblijft van de wet, sterk lijkt op de aanvankelijke wettekst. Dat voorstel – met als kern: migranten die zich niet aan regels houden harder aanpakken en migranten die zwart in Frankrijk werken helpen – werd de afgelopen maanden met extreme elementen aangevuld om het (via allerlei omwegen) door het parlement geloodst te krijgen. Minister van Binnenlandse Zaken Gérald Darmanin, de man achter de wet, viert het nieuws van donderdag dan ook als een overwinning.
Lees ook
Franse immigratiewet na flinke afslag naar rechts toch aangenomen
Van links tot rechts kritiek
Nu het oordeel van de ‘wijzen’ binnen is, kan Emmanuel Macron de wet uitvaardigen. De vraag is of de politieke storm daarmee gaat liggen, want zowel links als rechts vindt dat wat overblijft van de wet geen legitimiteit heeft omdat het niet is waar het parlement mee heeft ingestemd. Ook de voorzitter van de Constitutionele raad, Laurent Fabius, merkte donderdag fijntjes op dat de raad geen „plek is waar je in beroep kunt gaan tegen beslissingen van het parlement”.
(Radicaal-)linkse partijen tonen zich opgelucht dat de meest extreme elementen van de wet zijn verdwenen, maar vinden wat is overgebleven alsnog te restrictief en eisen dat de hele wet wordt ingetrokken. (Radicaal-)rechts trekt intussen de objectiviteit van de raad in twijfel – en zelfs van de hele grondwet. Daarbij wijzen ze op peilingen die tonen dat een meerderheid van de Fransen vóór de strenge versie van de wet is.
Overigens is er nog een kans dat de nu geschrapte onderdelen van de wet alsnog doorgevoerd worden, legt Serge Slama, professor publiek recht aan de Universiteit Grenoble-Alpes, uit aan FranceInfo. Als de voorstellen los worden gepresenteerd in het parlement, zou de regering met de rechtse en radicaal-rechtse partijen een meerderheid kunnen vormen om ze alsnog doorgevoerd te krijgen. Slama toont zich ook kritisch op de manier waarop de wet nu tot stand lijkt te komen: „het is aan de president van de Republiek, aan de regering, om onze Grondwet te waarborgen en te beschermen. (…) De Constitutionele raad hoort het laatste toevluchtsoord te zijn.”
Lees ook
Franse regering wil links én rechts tevreden stellen met nieuwe immigratiewet
