N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Universiteit Er zijn geen ernstige institutionele misstanden op de Universiteit van Amsterdam, concludeert een commissie. Toch zijn er zorgen over grimmigheid die „intimiderend” kan werken.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data102345865-479b6b.jpg)
Op de Universiteit van Amsterdam (UvA) zijn geen „ernstige institutionele misstanden” die een bedreiging vormen voor de academische vrijheid en de kwaliteit van het onderwijs en onderzoek bij de faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen. Dit schrijft een externe commissie, onder leiding van oud-rector van de Universiteit Leiden, Carel Stolker, in haar donderdag gepubliceerde rapport.
Aanleiding voor het onderzoek was de melding van misstanden door docent interdisciplinaire sociale wetenschappen (ISW) Laurens Buijs. De commissie sprak met hem, met zijn leidinggevenden, studenten, docenten en de ondernemingsraad. Zij deed dit in opdracht van het bestuur van de UvA.
De commissie heeft in de gesprekken „gelet op tekenen van een cultuur waarin mensen zich niet vrij voelen om zich uit te spreken, ideeën te opperen, informatie en kennis te delen, en te leren; ofwel een cultuur waarin, zoals Melder [Buijs] het zegt, collega’s en studenten met van de UvA-normen afwijkende academische en politieke standpunten worden aangevallen, worden weggezet en/of worden ontslagen. De commissie heeft zo’n onvrije cultuur bij ISW niet aangetroffen; uit de gesprekken is een opener cultuur naar voren gekomen dan Melder beschrijft.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/02/data96340179-7234f4.jpg)
Grimmigheid
Toch heeft de commissie zorgen, schrijft ze, „want academische vrijheid is in de praktijk niet vanzelfsprekend.” Ze stelt dat „naast alle dimensies van diversiteit zoals gender, huidskleur, leeftijd, seksuele oriëntatie, en ervaringen en belevingen, ook diversiteit van politieke opvattingen en van wetenschappelijke perspectieven een wezenlijk onderdeel zijn van inclusieve diversiteit aan de universiteit.”
De commissie noemt het „een belangrijke opdracht van de universiteit om medewerkers en studenten met afwijkende opvattingen en perspectieven niet uit te sluiten.” En onderstreept dat „het lef vergt om tegen de stroom in te gaan.”
Ze constateert dat „de polarisatie in de samenleving en de toenemende grimmigheid van het maatschappelijke en politieke debat niet zijn voorbijgaan aan de opleiding ISW”. „Deze grimmigheid, die voor docenten, studenten, onderzoekers en bestuurders soms uitgesproken intimiderend is, kan de academische vrijheid in het hart treffen en leiden tot ongewenste zelfcensuur of andere vormen van ongewenste terughoudendheid onder onderzoekers, docenten en studenten.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/06/data101276852-acc653.jpg)
De afgelopen jaren duiken telkens berichten op over vermeende ‘woke’ invloeden op de UvA, zoals die op sommige universiteiten in de Verenigde Staten en Engeland worden waargenomen. Studenten, en sommige docenten, zouden zo overtuigd zijn van hun ‘woke’ opvattingen dat de academische vrijheid om in theorie álles ter discussie te stellen en te onderzoeken, volgens critici bedreigd wordt. Zo gaan sommige groepen studenten sissen of op de banken roffelen als een docent iets ‘verkeerds’ zegt over gender of andere thema’s en hen publiekelijk ‘cancelen’ als ze iets onwelgevalligs zeggen.
Laurens Buijs stelt dit al enige tijd; op 18 januari schreef hij in universiteitsblad Folia dat de ‘woke cultuur’ binnen de afdeling „niet te harden is”. En: „Mij wordt steeds vaker het gevoel gegeven dat ik een slecht persoon ben.’ Hij had eind november vorig jaar bij de klachtencommisie en het College van Bestuur van de UvA melding gedaan van „ernstige institutionele misstanden die de academische vrijheid bedreigen”. Hij deed een beroep op de Wet bescherming klokkenluiders.
Onderwijl verslechterde zijn verstandhouding met collega’s. Eind april stelde de UvA hem op non-actief, nadat hij intern, en extern, felle kritiek uitte op zijn collega’s. Op Twitter noemde hij hen bijvoorbeeld „levensgevaarlijk” en „monsters”.
De rechter oordeelde eind mei dat de UvA hem op nonactief mocht stellen, omdat hij de „basale gedragsregels ruimschoots heeft overschreden”.
Wie cancelt zal op enig moment zelf gecanceld worden
Commissie Stolker rapport Krachtig en kwetsbaar
Uitsluiting
In het vandaag gepubliceerde rapport spreekt Stolker zich uitdrukkelijk uit tegen woke. Volgens de commissie heeft dit concept zich ontwikkeld van een oproep gericht op bewustwording van racisme, ongelijkheid en sociaal onrecht tot een manier van discussieren waarbij mensen niet in elkaars argumenten geïnteresseerd zijn en „elkaar zelfs het recht van spreken willen ontzeggen.” Dat past volgens de commissie niet bij een universiteit.
Het rapport: „Als onderzoekers, docenten en studenten niet naar elkaar zouden luisteren, elkaar geen ruimte zouden geven of elkaar het liefst ontlopen of zelfs uitsluiten, ondermijnen zij zowel hun eigen boodschap en ontwikkeling als die van de ander. Wie cancelt zal bovendien op enig moment zelf gecanceld worden. In een academische omgeving horen slecht onderbouwde ideeën en ondeugdelijk onderzoek en onderwijs het af te leggen tegen goed onderzoek en goed onderwijs – en niet tegen uitsluiting.”
