Een noodpakket in huis halen: dat was mijn eerste gedachte bij het lezen over de serieuze risico’s van de vogelgriep in met name de Verenigde Staten. De zorgen onder wetenschappers over het overslaan van de vogelgriep op mensen waarbij een nieuwe wereldwijde pandemie uitbreekt, worden steeds groter.
Ondertussen moeten wij ons volgens sommige instanties voorbereiden op een heel andere dreiging: sabotage door de Russen. We dienen noodpakketten in huis te halen met daarin groente in blik, een zaklantaarn en contant geld. NAVO-baas Mark Rutte benadrukte vlak voor het einde van vorig jaar de noodzaak om ons ‘geestelijk’ voor te bereiden op dreigende oorlogscrises. Zelf ben ik overigens nog slecht voorbereid, moet ik bekennen. De supermarkt is bij ons thuis feitelijk de voorraadkast. En zonder Apple Pay, tikkies en creditcard lijd ik binnen een dag honger. In een wereld waarin gebruiksgemak de boventoon voert, vergeten we dat een crisis geen rekening houdt met technologie of moderne betalingssystemen.
Het gevaar van Rusland voor onze veiligheid wil ik zeker niet onderschatten. Maar zolang de kernraketten in de silo’s blijven lijkt me dat gevaar momenteel toch kleiner dan de voortwoekerende vogelgriep. Waarom horen we de overheid zo weinig over dat laatste? Heeft het te maken met de angst om wappies te activeren? Dan liever pas waarschuwen als het echt niet anders meer kan?
De huidige vogelgriep die niet meer beperkt blijkt tot vogels, maar al tientallen soorten zoogdieren (inclusief koeien) heeft getroffen, geeft ernstig te denken. Volgens gerenommeerd hoogleraar infectieziekten Peter Chin-Hong uit San Francisco kreeg een man de vogelgriep zonder contact te hebben gehad met vogels. En wereldwijd zijn inmiddels honderden mensen overleden. Volgens sommige wetenschappers is het niet de vraag of maar wanneer het H5N1-virus een nieuwe pandemie veroorzaakt. Een waarbij Covid schril zal afsteken, omdat dit nieuwe virus dodelijker zou zijn.
We mogen toch verwachten dat onze overheid verder kijkt dan alleen oorlogsdreiging en na Covid superalert is op nieuwe infectiezieken. En zijn we vijf jaar na de uitbraak van corona nu veel beter voorbereid? Ik heb geen idee, en ik hoor noch lees daar iets over.
Misschien valt het mee, en leidt H5N1 niet tot een nieuwe pandemie. Ik hoop het. Maar dan zal het een andere keer gebeuren, daar zijn wetenschappers tamelijk eensgezind over. Laten we niet wachten tot het daadwerkelijk zo ver is. We hebben ons defensiebudget opgevoerd tot boven 2 procent van het bbp, waarschijnlijk stijgt het de komende jaren verder tot misschien wel richting de 5 procent (Trumps wens). Dat gaat om serieus geld, tientallen miljarden per jaar. Maar waarom besteden we – voor zover ik kan zien – nauwelijks geld aan de dreiging die mij minstens zo reëel lijkt?
Laten we ons op de volgende pandemie net zo goed voorbereiden als op de Russen. Ik kan niet goed beoordelen wat daar allemaal voor nodig is, maar het kabinet zou dat wel moeten weten. In ieder geval genoeg fabrieken om vaccins te produceren, want daaraan schortte het bij de vorige pandemie behoorlijk. En genoeg ziekenhuisbedden, waaronder IC-plekken en beschermingsmiddelen. En natuurlijk gedetailleerde draaiboeken voor van alles en nog wat. Na de generale repetitie van 2020-2022 moeten we toch vrij goed kunnen bepalen wat er allemaal nodig is, en wat wél werkt en wat niet.
Daarom is het uiterst zorgwekkend dat het kabinet 300 miljoen euro per jaar bezuinigt op de publieke gezondheid en infectiebestrijding. Minister Agema beloofde vorig jaar dat ze naar alternatieve financiering zoekt, maar vooralsnog heb ik daar niks over gelezen. Ergens snap ik het wel, we hebben inmiddels zo veel crises – van woningtekort tot stikstof, asielzoekers en de Russen – dat we er niet op zitten te wachten om er nog één bij te hebben, zeker als die nog zo weinig tastbaar is. Maar als we dat niet doen, vrees ik dat we misschien wel de meest serieuze crisis over het hoofd zien.
Aylin Bilic is headhunter en publicist.