Sommigen waarschuwen dat de veroordeling van Marine Le Pen, de leider van het extreemrechtse Franse Rassemblement National, koren op haar molen is. Le Pen kreeg maandag vanwege misbruik van ruim 4 miljoen euro Europees geld een geldboete, vier jaar cel (met enkelband) en een verbod van vijf jaar om aan verkiezingen mee te doen. Vooral dat laatste element zal ze uitmelken. Ze zal de rol van slachtoffer spelen, ‘rode’ rechters van politieke motieven beschuldigen en roepen dat ‘het systeem’ tegen haar is. Heerlijk scoren in een land waarin pessimisme en wantrouwen tegen eigen bestuurders hoger is dan in menig ander Europees land. Maar let op, Donald Trump kan Le Pen nog fataal worden.
Op het eerste oog lijkt de voorspelling uit te komen dat Le Pen van deze affaire profiteert. Ze trok deze week, Trumpiaans, alle registers open. Vergeten was haar recente strategie om gematigd over te komen, zodat ze meer kiezers kon aanspreken die haar konden helpen in 2027 president te worden. Ze raasde over „het systeem dat een kernbom had gegooid”, over de „tirannie van rechters” die de democratie om zeep helpt. Zo kenden mensen haar weer. Extreemrechtse media rolden de rode loper voor haar uit. Een van de drie rechters die Le Pen veroordeelden, heeft al politiebescherming.
De conversatie gaat allang niet meer over het grootscheepse misbruik waaraan Le Pen zich schuldig heeft gemaakt. En dat is voor haar maar goed ook. Ze leek ervan uit te gaan dat de rechters het niet aan zouden durven om haar vijf jaar inéligibilité – onverkiesbaarheid – op te leggen, maar Brusselse insiders zagen dit juist wel aankomen.
Om Le Pen en andere Europarlementariërs van het toenmalige Front National te kunnen berechten, vroeg het Franse parket het Europees parlement om hun immuniteit op te heffen. Het parlement heeft die kwestie dus uitvoerig uitgespit om hierover te kunnen beslissen. Volgens betrokkenen hebben ze zelden zo’n stelselmatige, grote zwendel onder ogen gehad. Jarenlang misbruikte het FN Europees geld om partijgenoten in Frankrijk zelf te betalen. Dat is expliciet verboden. Volgens interne chats die in de rechtbank werden voorgelezen, wisten alle betrokkenen wat ze deden. Eentje schreef dat hij „begreep waarom Marine dit deed” maar dat ze behoorlijk nat zouden zijn mocht dit ooit uitkomen. Inderdaad.
Als niemand de moeite neemt om te benadrukken dat rechters geen politieke straf uitdelen maar alleen de wet toepassen, kan het RN hier garen bij spinnen. En die wet, waar Le Pens partij in 2016 zelf enthousiast voor stemde, legt bij dit soort ernstige vergrijpen haast automatisch onverkiesbaarheid op. Ondemocratisch? Nee, gekozen députés van alle politieke kleuren hebben dit beslist. Helaas schuift ook premier François Bayrou dit gegeven graag onder het kleed. Tegen hem loopt een zaak voor een vergelijkbaar vergrijp, op veel kleinere schaal. Zijn laffe voorstel om nu de onverkiesbaarheid aan te passen komt niet alleen Le Pen, maar vooral hemzelf bijzonder goed uit.
Maar gelukkig lijken veel Fransen die truc te doorzien. 61 procent steunt Le Pens veroordeling. Tegelijkertijd keren ze zich, net als andere Europeanen, snel van Donald Trump af, die de democratie in Amerika afbreekt en Europa probeert te knechten. Drie van de vijf Fransen noemt Trump een „dictator”. Trumps dedain voor de rechtsstaat en zijn haat tegen Europa lijken tegen Le Pen te gaan werken. Veel Fransen willen geen veroordeelde crimineel als president, laat staan iemand die bereid is de rechtsstaat op te offeren aan eigen gewin. Hoe dat werkt, zie je nu aan Amerika. Met elk decreet van Trump – deze week: 20 procent importheffingen – keren Europeanen zich meer van hem af. Volgens politicoloog Dominique Reynié „groeit de steun voor de Europese publieke zaak snel”, in alle Europese landen – „nationalisme speelt hierbij geen rol”.
