Column | The Vivienne

Posted on by admin

Dat deze dag nog eens mocht aanbreken, dacht deze homoseksuele columnist. Twee collega’s, oudere, heteroseksuele mannen, die mij vragen of we niet wat woorden moeten wijden aan het overlijden van de Britse dragqueen The Vivienne, afgelopen zondag op pas 32-jarige leeftijd. Een dag eerder verscheen tot mijn verbazing op de site van de NOS al een nieuwsbericht. Goed, 24 hele uren nadat haar dood mijn hele Instagram-tijdlijn overnam, maar toch.

Kijk, ík wist al jaren wie The Vivienne was – echte naam James Lee Williams. Ik ben gay, ik hou van drag, ik ben een gretige doelgroep. Ik wist al wie ze was voordat ze in 2019 bekend werd als winnaar van het eerste Britse seizoen van het inmiddels megasuccesvolle tv-programma RuPaul’s Drag Race. Ik kijk nog steeds weleens haar geweldige imitatie van Donald Trump tijdens dat seizoen terug. Ik citeer nog steeds uit de video’s die ze met haar Amerikaanse dragcollega Monét X Change voor het YouTube-kanaal van Netflix maakte. Heel scherp, heel gevat, heel Brits.

Zoals de Amerikaanse comedian John Mulaney ooit zei: ‘I mean a lot to a small group of people’. Dat gold heel lang ook voor dragqueens. RuPaul’s Drag Race is een soort homoseksuele rite de passage geworden, en ik was, zoals ook voor mijn homoseksualiteit in het algemeen gold, geen early adopter. Toen ik het programma begon te kijken in 2016, was het al geen niche meer, maar nog niets in vergelijking met het culturele fenomeen dat het nu is. In de VS is het zeventiende reguliere seizoen bezig, er zijn meerdere seizoenen in het VK geweest, in Frankrijk, in Spanje, in Thailand, in de Filippijnen, in Nederland. Dragqueens verkopen arena’s uit, krijgen grote rollen in tv-series, staan, kortom, allang niet meer als veredelde clowntjes onder aan de culturele piramide.

Ook The Vivienne was het label dragqueen ver ontstegen. Ze verscheen in meerdere tv-programma’s en speelde de laatste jaren in musicals, als Elphaba in The Wizard of Oz en als The Childcatcher in Chitty Chitty Bang Bang. Schoolvoorbeeld van hoe drag van lowbrow naar highbrow is gegaan, van het respect voor de kunstvorm, van in haar geval uitzonderlijk talent breder dan een mooie laag make-up en een goede outfit.

Natuurlijk wist ik dat drag mainstream is geworden, dat maakten Amerikaanse politici de afgelopen jaren met hun feitenvrije kruistocht wel duidelijk. En wist ik dat het niet meer alleen iets was waar je met twintig gays in een homobar om stond te juichen als bij een wedstrijd van Oranje.

En toch vond ik het bijzonder dat het overlijden van The Vivienne de NOS haalde, dat ook mijn collega’s het op de radar hadden. Hoewel de aanleiding zo treurig was, had het ergens ook iets moois.

Frank Huiskamp vervangt deze week Frits Abrahams.

Related Posts

Wat doet het met een kind als de politie je vader komt halen?

Praten met buitenstaanders is taboe in het criminele milieu. Althans, zo wil het cliché. In weerwil van dit beeld verraden criminelen elkaar niet zelden anoniem bij de politie. En ook weten ze de pers te vinden als publiciteit een doel kan dienen.

In de Amerikaanse misdaadserie The Sopranos wordt het idee dat criminelen niet praten over hun wereld op een ludieke manier op de hak genomen. Hoofdpersoon Tony Soprano, een maffiabaas uit New Jersey, gaat in therapie omdat hij soms flauwvalt vanwege paniekaanvallen.

De serie geeft zo een prikkelende kijk op de psyche van onderwereldfiguren. In Hechte gesprekken, een podcastserie over hechting en relaties tussen ouders en kinderen, doet therapeut Meta Herman de Groot iets soortgelijks.

Het is de auteur van het boek Ik moet toch ook mijn klootzakje kwijt gelukt om Klaas Otto te strikken voor een gesprek. De oprichter van motorclub No Surrender spreekt vrijuit over zijn trauma’s en die van zijn kinderen.

Zelfmoordneigingen

Klaas Otto staat sinds de oprichting van zijn motorclub eind 2012 en zijn associatie met Heineken-ontvoerder Willem Holleeder te boek als een crimineel kopstuk. Het heeft alles te maken met de beeldvorming rond zijn persoon. Al heeft Otto eerder ook toegegeven dat hij daar zelf aan heeft bijgedragen door zijn media-optredens.

„Ik ben geen koorknaap maar ook geen topcrimineel”, zegt Otto in de podcast. „Ik zou betrokken zijn bij liquidaties en mijn advocaten waarschuwden dat de politie me levenslang op wilde sluiten. Dat klopt gewoon niet maar ik heb wel bijna anderhalf jaar in vrijwel totale isolatie gezeten.”

Door die langdurige isolatie en het gebrek aan contact met familie en vrienden, kreeg hij zelfmoordneigingen. „Ik was er klaar mee, met het leven. Het idee dat ik levenslang in de cel moest doorbrengen… Ik wilde dat mijn gezin niet aan doen.”

Otto beschrijft hoe hij bezig was met het meten van lakens om te zien of hij zichzelf kon ophangen, al gebruikt hij dat woord zelf niet. „Gelukkig is het uiteindelijk niet gebeurd maar zo diep zat ik wel. Ik was er klaar mee.”

Als Otto geboeid en met een zak over zijn hoofd wordt afgevoerd, zit zijn zoontje rechtop in zijn bed, omringd door mannen met zware wapens

Gewelddadige arrestatie

De manier waarop Otto is aangehouden heeft ook gevolgen voor een van zijn kinderen. Het kind is zes als de politie met een legervoertuig op een vroege ochtend de voordeur van de woning van Klaas Otto uit de sponning ramt.

Als Otto die ochtend geboeid en met een zak over zijn hoofd wordt afgevoerd, zit zijn zoontje rechtop in zijn bed, omringd door mannen met zware wapens. Het duurt alles bij elkaar nog geen kwartier maar het zoontje van Otto worstelt jaren met een trauma.

„Hij heeft twee jaar bij een psycholoog gelopen”, vertelt Otto aan therapeut Meta Herman de Groot. Haar podcastserie gaat over hechting tussen ouders en kinderen en dit soort incidenten heeft volgens haar grote impact. Net als het feit dat Otto de afgelopen tien jaar lange tijd heeft doorgebracht in detentie.

Hoe haal je de tijd die je niet door hebt kunnen brengen met je kinderen weer in? Meta Herman de Groot adviseert Otto om veel verhalen te vertellen aan zijn kinderen, over vroeger en over de tijd dat hij vastzat: dat helpt om weer te hechten. „Dat moet ik dan maar proberen”, zegt Otto.

Achterkant van de harde aanpak

Strafrechtadvocaat Sanne Schuurman, die Otto jarenlang bij heeft gestaan, vraagt zich in de podcast hardop af waarom er voor kinderen van verdachten en veroordeelde criminelen niet meer aandacht is. „Je kunt wel zeggen dat pa dan maar andere keuzes had moeten maken, maar wat kan een kind daarmee? Ook voor hen zijn de gevolgen van arrestatie en detentie vaak aanzienlijk.”

Zijn twee oudste kinderen hebben volgens Otto last van de beeldvorming rond zijn persoon, ook nu ze volwassen zijn. Bij het vinden van werk of bij het zoeken naar een partner. „Ik begrijp ook wel dat ouders van een meisje zeggen ‘blijf maar weg bij hem’. Ze weten niet wie ik ben en kennen alleen de verhalen uit de media.”

Volgens Otto duikt zijn inmiddels bijna volwassen zoon sinds die gewelddadige arrestatie nog altijd weg als hij een politie-auto ziet. Dat is volgens Schuurman illustratief voor de gevolgen van heftig politie-optreden.

Schuurman: „Wat je best vaak ziet is dat kinderen een hekel krijgen aan de staat. Een van de gevolgen is dat kinderen van gedetineerden op latere leeftijd vaker afwijkend gedrag vertonen en ook vaker in criminaliteit vervallen.”

Advocaat Schuurman meent dat dit de achterkant is van een strafrechtklimaat waarin het alleen nog maar gaat over de harde aanpak van de georganiseerde misdaad. „We zijn vergeten dat mensen die een misdaad begaan ook nog gewoon mensen zijn en kijken alleen maar naar hun criminele gedragingen.”

Praten over zelfdoding kan gratis, anoniem en 24/7 bij de landelijke hulplijn 113 Zelfmoordpreventie. Telefoon: 0800-0113. Of chat op www.113.nl


Winst op Wales in eerste EK-duel geeft Oranje weer vertrouwen – ook in bondscoach Jonker

Met de klinkende overwinning in het eerste EK-duel tegen Wales (3-0) heeft het Nederlandse elftal niet alleen gedaan wat het moest doen – winnen van de zwakste tegenstander in een sterke poule – maar ook het vertrouwen in bondscoach Andries Jonker hersteld.

In aanloop naar die eerste wedstrijd, zaterdagavond in Luzern, waren er meerdere onzekerheden rond Oranje, waarvan die rond de opstelling niet eens de spannendste was. Door zijn eigen toedoen had bondscoach Jonker aan de vooravond zijn eigen positie ter discussie gesteld.

Voor wat de selectie betreft was het lange tijd onzeker of het ideale aanvalsduo aan de wedstrijd zou kunnen beginnen, of überhaupt zou kunnen meedoen. Zowel Vivianne Miedema als Lineth Beerensteyn waren afgelopen seizoen langdurig geblesseerd en hebben hard moeten werken aan herstel. Miedema kon uiteindelijk spelen – en hoe. Op slag van rust maakte ze met een Van Bastiaanse actie haar honderdste doelpunt als international. Het brak de wedstrijd open en gaf haar teamgenoten de energie en inspiratie om de winst in de tweede helft snel veilig te stellen.

Beerensteyn, die sinds de aankomst vorige week in het basiskamp van Oranje aan de Thunersee pas een paar dagen weer volledig kon meetrainen, bleek in staat om de laatste twintig minuten in te vallen. In die slotfase liet ze de ruim 14.000 toeschouwers in het Allmend Stadion zien dat ze inderdaad een superspits is: fel in de duels, snel in de sprint, behendig aan de bal. Ze was twee keer heel dichtbij, maar doelpunten bleven nog eventjes uit.

Als Beerensteyn en Miedema voorspoedig van hun inspanningen herstellen zou het zo maar kunnen dat bondscoach Jonker bij de twee zwaarste klussen in de groepsfase – woensdag tegen titelhouder Engeland, zondagavond tegen Frankrijk – zijn gevaarlijkste voorhoede kan opstellen.

In het onderlinge duel tussen deze twee favorieten won Frankrijk zaterdag met 2-1 van Engeland. Dat kan om twee redenen gunstig zijn voor Nederland. Engeland zal komende woensdag meer risico moeten nemen, waardoor Oranje wellicht meer speelruimte krijgt. De Fransen zouden zich al in hun tweede duel, woensdag tegen Wales, kunnen plaatsen voor de kwartfinales. Dan heeft Nederland het volgende week in Bazel wellicht wat gemakkelijker in de laatste en beslissende groepswedstrijd.

KNVB gaf nooit opheldering

Buíten het veld speelde een andere kwestie die het Nederlands elftal op dit EK parten kan spelen: het gezag van bondscoach Andries Jonker. Dat kreeg in januari een flinke knauw toen de KNVB naar buiten bracht ná dit toernooi niet meer met hem verder te willen. Jonker en zijn speelsters kregen pas in februari de kans daarop te reageren. Op een persconferentie in Zeist liet de bondscoach toen blijken not amused te zijn maar wel netjes zijn contract uit te dienen.

De speelsters die er al iets over wilden zeggen – aanvoerder Sherida Spitse bijvoorbeeld – zeiden de bondscoach te blijven steunen. Jonker bleef maar zeggen dat de groep op het trainingsveld en in de wedstrijden voor hem en voor elkaar door het vuur bleven gaan. Dus de kwestie had volgens hem géén invloed op het team. Hij schroefde de ambitie op om op het EK voor de titel te gaan.

Het aanstaande vertrek en de manier waarop de KNVB dat besluit naar buiten had gebracht bleef niettemin vragen oproepen. Waarom precies de bond niet verder wil met Jonker, heeft verantwoordelijk KNVB-directeur Nigel de Jong nooit willen toelichten. Geruchten zwollen aan dat bepalende speelsters bij technisch directeur De Jong hebben geklaagd over de werkwijze van Jonker.

Het enige wat De Jong er zelf over zei: „We willen een nieuwe weg in slaan”. Al in april presenteerde hij de opvolger van Jonker: de 38-jarige Arjan Veurink – de huidige assistent van Sarina Wiegman, de bondscoach van Engeland.

Lees ook

Met haar honderdste doelpunt geeft Vivianne Miedema vleugels aan Oranje op dit EK

Vivianne Midema viert haar honderdste goal voor Oranje

Merkwaardig genoeg was het Jonker zelf die op donderdag zijn onvrijwillige vertrek weer oprakelde. In een uitgebreid gesprek met de NOS Voetbalpodcast had hij gezegd wel degelijk te hebben overwogen om nog voor het EK op te stappen, zelfs nog vrij recent na een paar slechte wedstrijden in de Nations League eind mei, begin juni. Hij zei ook: ,,Als het contract van een trainer niet wordt verlengd, dan is de autoriteit van die trainer een andere.”

Vrijdagavond volgde een merkwaardige persconferentie in het stadion van Luzern, waarin Jonker woedend uithaalde naar een journalist die zijn verhaal in twijfel trok. En hij legde uit dat hij zijn uitspraken bij de NOS bewust had gedaan om zijn team op scherp te zetten en er een eenheid van te maken. Dat had hij intern ook al gedaan door kort voor het EK alle spelers en stafleden hun handtekening op een oranje shirt te laten zetten, als blijk van vertrouwen in de missie van het team: het EK winnen. Wie niet tekende, legde Jonker uit, kon naar huis.

Bliksemafleider of bluf?

Bij de volgende persconferentie, zaterdagavond na de wedstrijd, had Jonker zelf ook een iets andere lezing van het interview bij de NOS. Nee, het was geen vooropgezet plan maar toen hem eenmaal de vraag was gesteld over het vertrouwen in zijn eigen positie, „had ik hem maar ingekopt”. En vervolgens bedacht: ik kan dit bij de voorbespreking op de eerste wedstrijd inzetten om eenheid in het team te creëren. Hoe dan precies, wist hij ook zaterdagavond niet goed uit te leggen.

Wat Jonker nou precies bewogen heeft om zijn aanstaande vertrek weer onderwerp van speculatie te maken blijft vooralsnog onduidelijk. Wilde hij een bliksemafleider zijn om zijn speelsters uit de wind te houden? Of was het een ongelukkige slip of the tongue die hij vervolgens niet goed wist uit te leggen? In zijn eigen Amsterdams: heeft hij zichzelf klem geluld?

Of was het een staaltje bluf, om de indruk te wekken dat hij als bondscoach overal een uitgekiend plan voor heeft? In dat geval heeft Jonker bepaald een risico genomen. Want als Nederland tegen Wales nou niet goed had gespeeld en niet drie punten had gepakt, dan was niet alleen de uitgangspositie in de poule bijzonder zwak geweest maar ook – zoals Jonker het zelf al formuleerde – „de autoriteit” van de trainer.


Op doorgaans sprookjesachtig Down the Rabbit Hole was Gaza onontkoombaar

Slecht nieuws voor zorgeloze konijnen. Down The Rabbit Hole gold altijd als de feeëriekste van alle festivals, een driedaags feest in sprookjesachtige sfeer aan een prachtig, door bossen omringd meer waar je al je zonden van je kon laten afspoelen en tussendoor (minder massaal dan op Lowlands) goede muziek kon ontdekken.

Ook dit jaar viel er bij de stoffige, geel geschroeide Groene Heuvels van Beuningen genoeg te genieten of je nu wilde beuken bij danceveteranen van Underworld, wegzwijmelen bij Portishead-zangeres Beth Gibbons of worden betoverd door avant-gardediva FKA twigs.

Geen muziek? Ook goed! Dan gaan we lekker racen op de skelterbaan, paaldansen in The Croque Madame, kleien (of modderbadderen) op het Idyllische Veldje of uitblazen in de Chill Milll, een ultratrage hangmatzweefmolen. Wat wil je nog meer? Misschien nog even lekker dansen bij het hoofdpodium?

Fout gedacht. Want toen werd het vrijdagnacht en ging het pittoreske sprookjesbos tegen de vlakte. Met een overweldigende bommendeken van beelden en beats versplinterden de Britse houthakkers van Massive Attack alle feestvreugde tot er van Down The Rabbit Hole weinig meer overbleef dan een smeulende krater van narigheid en ellende. Wie was gekomen om de boze buitenwereld even te vergeten, kreeg ’m genadeloos door de strot geduwd.

Flits. Zó zag Gaza eruit voordat het werd verkruimeld. Flits. Een wapenfabriek in Oklahoma waar de bommen van de lopende band rollen. Flits. Weer Gaza, maar nu als rokende puinhoop. Ondertussen liep de teller mee: ziehier het aantal doden, ontheemden, verhongerden, onder vuur genomen hulpverleners, nieuwe illegale nederzettingen, bloeddollars aan westerse steun.

Het optreden van S10 zou in een opblaasbare roze kerk plaatsvinden, dat ging wegens te harde wind niet door. Foto Andreas Terlaak

Konijnen in de modder. Foto Andreas Terlaak

Down the Rabbit Hole is ook: racen op de skelterbaan. Foto Andreas Terlaak

De niet mis te verstane boodschap werd er met een sloophamer ingeramd: we hebben er met zijn allen een teringzooi van gemaakt. Niet alleen de bekende boevenbende Netanyahu, Poetin, Trump en Xi kreeg een afranseling, óók het publiek zelf. Flits! Een Congolees jongetje krijgt op zijn falie omdat hij niet snel genoeg zware zakken kobalt sjouwt. Flits! De wervelende tekst: „WELCOME TO CYBERSPACE!” Flits! Talloze kansloze clickbaitkoppen en tijdslurpende doomscroll-content waarmee ook alle konijntjes op het veld hun tijd verdoen en waarom dat arme ventje dus niet naar school gaat, maar zogenaamd onmisbare metalen moet binnensleuren.

Publiek bevriezen

En wéér was een voorzichtige poging tot meedansen in de kiem gesmoord. Hoe onweerstaanbaar triphophits als ‘Angel’ en ‘Save from Harm’ ook klonken, je voelde de meute ineenkrimpen.

Het publiek bevriezen, dat is weer eens wat anders dan ze ‘Death to the IDF’ te laten scanderen (waarmee punkrappers Bob Vylan vorige week het Britse festival Glastonbury ontregelden). Dat de geest ook in Beuningen uit de fles is, bleek vrijdagmiddag al bij S10 waar een Palestijnse vlag op het podium wapperde, al was die op het laatste momentgeleend van een fan in ruil voor een handtekening.

Meteen daarna tetterde de hyperactieve Amy Taylor van de Australische punkband Amyl and the Sniffers dat alle recente (f)ophef over activistische muzikanten slechts dient als bliksemafleider voor het echte probleem. „Iedereen ziet dat er in Gaza wordt gemoord. Regeringen die ons proberen te censureren kunnen onze lullen zuigen.”

Dat je ook met gebalde vuisten in de lucht de liefde kunt prediken bewees punkicoon Patti Smith (78), die zó warm werd onthaald dat ze het zelf niet kon geloven. Met overslaande stem schreeuwde ze waar het leven volgens haar om draait: „FEEL YOUR FUCKING FREEDOM!” Grijnzend van oor tot oor paradeerde ze voortdurend langs de uiterste rand van het podium om nog eens goed te kijken of er écht zoveel mensen naar haar stonden te kijken. Alsof het haar eerste optreden ooit was, bleef ze zwaaien, buigen, kushandjes uitdelen tot ze uiteindelijk een traantje wegpinkte en zo uitgroeide tot ieders lievelingsoma.

Opa Pop

Opa was er gelukkig ook. Iggy Pop (ook 78) mag dan na een lang leven van zelfdestructie, middelenmisbruik en mislukte stagedives soms ogen als strompelende mummie, als hij met zijn vuisten op zijn ontblote bovenlijf van taai leer roffelt, is het nog steeds menens. Hij blijft de „streetwalking cheetah with a heart full of napalm” en „runaway son of a nuclear A-bomb”, blafte hij tijdens de klassieker ‘Search and Destroy’. Pop blies er overtuigend zijn legendarische Stooges-oeuvre doorheen en werd daarbij zowaar geholpen door – echt waar – soulvolle uithalen van een trombonist en trompettist. Het was even wennen, maar het werkte.

FKA Twigs op Down The Rabbit Hole. Foto Andreas Terlaak

Iggy Pop trad op in ontbloot bovenlijf. Foto Andreas Terlaak

Britse indierockers Wet Leg. Foto Andreas Terlaak

Alleen: prime time op de zaterdagavond gaapten er gaten voor het hoofdpodium, net zoals een uur eerder bij de Britse indierockers Wet Leg. Het lijkt een nieuw festivalfenomeen: na een paar hits taaien toeschouwers af, vanwege te korte spanningsboog of een overdosis fomo. Ook bij veel tenten zag je na de eerste drie nummers een uittocht op gang komen. Hoe onverdiend ook, het overkwam de Engelse neo-grungers Wunderhorse, de bloedlinke Amerikaanse rapper JPEGMafia en de Amsterdamse melancholieke krautrockers van MICH. Al kon dat bij die laatste band ook komen door het verkooppraatje van zanger-bassist Bastiaan Bosma: „We maken heel leuke liedjes over heel vervelende dingen. Deze gaat over zelfmoord, maar dan wél met een knipoog en een glimlach!”

Aan de andere kant: weglopen en ronddwalen kon wel worden beloond. Want voor je het wist belandde je in een achteraftentje waar je oren op hilarische wijze werden uitgeblazen door de Eindhovense meme-grindcore van Zalm, die elektronische blastbeats mixte met uitzinnig gekrijs en legendarisch lompe samples, niveautje New Kids. Maar zelfs Zalm mompelde tussendoor, vervormd door autotune: „Free Palestine! Dat wil ik ook nog even zeggen.”

En toch was ook weer niet alles politiek. Bij de viering van hun twintigjarig bestaan liet De Jeugd van Tegenwoordig zien dat ze letterlijk schijt hebben aan de actualiteit. Tussen alle opblaasbare podiumparafernalia stond namelijk ook een immense paarse buttplug. Een (toen wel) uitpuilend veld vol (toen nog) zorgeloze konijntjes moshte uitzinnig mee. Een uur later begon Massive Attack met bommen gooien.