Column | Onbegrijpelijk blauw

Het begon op dit rommelige kruispunt, pal voor de rode halal foodtruck van Hassan Akhatar. Een paar dagen na de verkiezing van Donald Trump in november verscheen de jonge, onbekende, lokale politicus Zohran Mamdani (33) hier in Queens met een camera en een grote zwarte microfoon. Om van kiezers te horen waarom dit stadsdeel van New York in veel grotere getale dan voorheen op Trump had gestemd. En om zijn eigen campagne te lanceren om burgemeester van de stad te worden.

Het wantrouwen in het politieke systeem, cynisme over de Democratische Partij, woede over Gaza en vooral de onbetaalbaarheid van het leven in de rijkste stad van de wereld maakten New Yorkers ontevreden. „Mensen hebben twee, drie banen. De huur is te hoog. De prijs van eten en de rekeningen lopen op”, vatte een voorbijganger de malaise samen. Het journalistiekachtige filmpje dat Mamdani online zette ging viraal, net als de tientallen campagnevideo’s die hij sindsdien maakte: bijna altijd in pak, meestal in gesprek met kiezers, vaak grappig, soms in een taal die hij nauwelijks machtig is.

Tegen alle peilingen en verwachtingen in versloeg de zelfbenoemde socialist eind juni ruimschoots de bekende oud-gouverneur Andrew Cuomo (67) in de Democratische voorverkiezingen voor het burgemeesterschap. Deels dankzij links-populistische voorstellen rond dezelfde economische frustraties waar Trump mee won, maar geen beleid op maakt. Met zijn charisma en een uitgekiende sociale media-campagne weet hij een nieuwe, jonge, etnisch diverse kiezerscoalitie te smeden. De gevestigde orde binnen zijn Democratische Partij heeft geen idee wat ze met Mamdani-mania aan moet. Sommigen zien hem als een nieuwe Barack Obama en zijn overwinning als teken dat de partij linksaf moet. De partijleiding in Washington ziet het vooral als bevestiging dat New York anders is dan de rest van het land en houdt afstand.

Zoom in

Trump dreigt ondertussen de „communistische gek” te arresteren. Republikeinen roepen de president op Mamdani, een moslim met Indiase roots die op zijn zevende met zijn ouders vanuit Oeganda naar de VS kwam, te denaturaliseren en te deporteren. Of hij in november daadwerkelijk burgemeester wordt is nog onzeker. Maar zijn voorverkiezing alleen al is een shock voor het politieke establishment.

Sissend vlees

Akhatar (43) heeft Mamdani een paar keer ontmoet. „Hij komt hier eten als hij in de buurt is, meestal kip met rijst.” En hij is fan. „Ik ben het eens met alles wat hij zegt: over de hoge huren, inflatie, hoe zwaar het momenteel is voor kleine ondernemers, voor immigranten. We lijden allemaal hier. Hij bevoordeelt niemand en geeft op niemand af. Hij vecht voor ons. Dat heb ik nog nooit een politicus zien doen.”

De van oorsprong Marokkaanse fastfoodverkoper veegt zijn rechterhand af aan zijn zwarte schort en stapt uit zijn foodtruck om zich beter verstaanbaar te maken tussen het lawaai van sissend vlees en chaotisch verkeer. Daar wordt hij bijna van zijn sokken gereden door een fout parkerende auto. Hillside Avenue is een drukke winkelstraat vol Aziatische, Arabische, Latijns-Amerikaanse en Afro-Amerikaanse bedrijfjes, eettentjes en straatverkopers. De skyline en rijkdom van Manhattan zijn ver weg. Het uitgebreide metronetwerk van New York gaat maar één halte verder oostwaarts en houdt dan op in de woonwijk met kleine rijtjeshuizen en lage, verouderde flatgebouwen.

Maar grootstedelijke problemen als opgestapeld afval op straat, daklozen en autoinbraken geven bewoners een onveilig gevoel, vertellen ze. Daarnaast komen ze nauwelijks rond. Akhatar verdient zo’n 15 dollar per uur, zegt hij, terwijl het appartement met één slaapkamer waar hij met zijn vrouw en twee kinderen woont 1.800 dollar per maand kost.

Kiezers als Akhatar zijn gevoelig voor voorstellen om kinderopvang en bussen gratis te maken, huisbazen te dwingen hun huurprijzen te bevriezen en een miljardairsbelasting in te voeren. De burgemeester gaat niet over belastingen, noch over het openbaar vervoer.

Witte progressieven

Mamdani scoorde overal in New York boven verwachting. Alleen onder de allerrijksten, onder Joodse en onder Afro-Amerikaanse New Yorkers deed Cuomo het beter. In Queens won Mamdani ook witte progressieven in veryuppende buurten als Ridgewood voor zich. Daar vertelt software-ontwikkelaar Amanda Abelson (35) vanachter haar zonnebril met turquoise glazen hoe zij en haar vrienden zich „zorgen maken dat we het ons niet kunnen veroorloven om in deze stad kinderen te krijgen”.

Mamdani scoorde ook onder Aziatische en latino kiezers in Astoria, de rap duurder wordende arbeiderswijk waar hij zelf woont. Daar vertelt studente Victoria Hernandez (19), die in een strapless zwarte jurk achter haar laptop in het Mexicaanse restaurant van haar ouders zit, dat ze vreest dat ze „hier nooit op mezelf zal kunnen wonen, een betaalbare woning vinden is vrijwel onmogelijk”.

Het is verfrissend om een Democraat te zien die praat over de waarden waar hij voor staat in plaats van alleen maar over waar hij tegen is

Hun stem op Mamdani, zeggen beiden, was niet alleen uit pessimisme over de omstandigheden in New York, maar ook uit optimisme over een mogelijke nieuwe richting voor de Democratische Partij. „Ik ben blij dat er Democraten zijn die nu extreemrechts in Washington alle macht heeft daar ideologisch echt tegen in te gaan”, zegt Hernandez. „We hebben vers bloed nodig en een meer progressieve koers.” Abelson: „Ik aarzelde over Mamdani omdat hij zo onervaren is, maar het is verfrissend om een Democraat te zien die praat over de waarden waar hij voor staat in plaats van alleen maar over waar hij tegen is.”

Democratische kiezers hebben het nauwelijks over hoe hun stem op Mamdani een stem is tegen president Trump. Veel meer ventileren ze onvrede over politici in hun eigen kamp. Over de corruptie van de huidige burgemeester Eric Adams, die een pact sloot met Trump en als onafhankelijke kandidaat opgaat voor een tweede termijn. Over Andrew Cuomo, die heel populair werd tijdens de coronapandemie, maar onder druk van beschuldigingen van seksueel wangedrag aftrad als gouverneur en veel geld stak in een negatieve campagne om Mamdani van antisemitisme te beschuldigen. En over Joe Biden en Kamala Harris, wier campagne ver af stond van de dagelijkse zorgen van gewone mensen en veel te veel gericht was op niemand tegen de haren instrijken. Over leden van het Congres die onvoldoende oppositie voeren. Ze snakken naar een nieuwe generatie. „Ik heb nog nooit zoveel jonge mensen enthousiast gezien over een politicus als over Mamdani. Iedereen van mijn leeftijd heeft op hem gestemd”, aldus Hernandez.

Leren van campagne

De vraag is of Mamdani die energie nationaal kan verspreiden in zijn gehavende partij, of dat deze verder verdeeld raakt. Misschien dat zijn standpunten niet allemaal aanslaan in Wisconsin of North-Carolina, maar de partij kan in ieder geval veel leren van hoe hij campagne heeft gevoerd. De invloedrijke New York Times-columnist en podcaster Ezra Klein heeft geopperd dat Democraten moeten stoppen met kandidaten selecteren die het meeste geld kunnen binnenhalen met fondsenwerving onder rijke donateurs, zoals Harris deed, en zich moeten richten op kandidaten die de meeste aandacht kunnen trekken, zoals Mamdani – en Trump. „En dingen tot stand kunnen brengen die passen bij de plek waar ze (aan verkiezingen) deelnemen.”

Zoom in

Amit Singh Bagga (39), voormalig ambtenaar en informeel adviseur van Mamdani, ziet de recente, lokale voorverkiezing als „eerst en vooral een wake-up call” voor de Democraten. „Kiezers geven hier een duidelijk signaal af dat ze stemmen op degene die hun persoonlijke zorgen serieus neemt. Mamdani slaagt erin letterlijk en figuurlijk de taal te spreken van de kiezers die zich niet vertegenwoordigd voelen. Hij luistert, is benaderbaar”, zegt Bagga. Dat betekent niet per se dat de toekomst van de partij zo links is als Mamdani die schetst, maar wel dat de selectie van kandidaten en het campagnevoeren radicaal anders moet. „Als de partij daar niet van leert, zal die blijven verliezen en wordt ze met uitsterven bedreigd.”

Radicale luchtkastelen

Mamdani heeft nieuwe, jonge kiezers gewonnen in New York, maar de Democraten zijn er de afgelopen jaren veel kwijtgeraakt die niet zomaar terugkomen. In een park vlakbij de foodtruck van Hassan Akhatar zit James Fornaro (67), met een zonneklep van de New York Yankees op, op een bankje. Hij is „opgegroeid met het idee dat Democraten betere mensen zijn”, maar stemde jarenlang niet en afgelopen november op Trump. „Door die radicale luchtkastelen van Mamdani voel ik me nu gedwongen op Adams te stemmen”, de huidige burgemeester. „Die is misschien corrupt, maar niet op een manier waar gewone mensen last van hebben, net als Trump.” (Adams is beschuldigd van het aannemen van Turkse steekpenningen.)

Ik heb nog nooit zoveel jonge mensen enthousiast gezien over een politicus als over Mamdani. Iedereen van mijn leeftijd heeft op hem gestemd

Toch heeft Mamdani ook nog stemmen te winnen van mensen die niet als Democraat geregistreerd staan of in de voorverkiezingen thuisbleven. Zoals Akhatar. Hij mag sinds een paar jaar stemmen in de VS, maar heeft dat nog nooit gedaan. Ook niet op de politicus die wel eens eten bij hem bestelt. Maar de ochtend na Mamdani’s overwinning werd Akhatar gebeld door meerdere familieleden in Marokko: „‘Hassan, heb je op deze man gestemd, hij is geweldig’, zeiden ze. Ze hadden zijn filmpjes gezien.” Hij heeft het thuisfront beloofd dat hij in november alsnog te gaan stemmen, op Mamdani. „Misschien is hij de zoveelste politicus die wat belooft, maar niets waarmaakt. Maar we moeten in ieder geval proberen iets aan onze eigen situatie te veranderen.”

Delen

Mail de redactie