Na zijn monsterzege is de MAGA-man in Washington druk bezig zijn kabinet in te richten met een horde bewonderaars. „De amusementswaarde zal gigantisch zijn”, twitterde een euforische Elon Musk, die het overheidsapparaat mag gaan herschikken – of ontmantelen.
Je kunt die „vijandige overname” (The Washington Post) van de federale staat afdoen als een tot mislukken gedoemde parade van halve garen. Maar achter de „destructie” (Bob Woodward) zit een wraakzuchtig, revolutionair idee: absolute macht voor Trump zelf en een rauwe visie op de natie. Al in 2018 noemde Henry Kissinger Trump een „wereldhistorische figuur” met wie we „een nieuw tijdperk” ingaan. Maar welk?
Ook bij ons hoor je vaak dat Amerika, als product van de Verlichting, zo uniek is omdat het gebouwd is op een nobel en optimistisch ‘idee’ – en dus anders is dan alle andere naties.
Niet in het wereldbeeld van Steve Bannon en de andere driftkikkers rond de grote winnaar. Vanity Fair tekende uit Bannons mond voor de verkiezingen op dat Amerika helemaal geen ‘idee’ is, maar een concrete natie met een eigen geschiedenis en van een heel concreet volk. Christelijk, wit en patriarchaal.
In dat wereldbeeld regeert niet langer het universalisme van de Verlichting, maar een radicale versie van het particularisme van de Duitse Romantiek. Een viering van het ‘eigene’ en etnisch nationalisme dat niks moet hebben van vrome praatjes over universele vrijheid, gelijkheid en broederschap. Ook dat wereldbeeld heeft wortels in de Amerikaanse geschiedenis, van witte suprematie tot autoritair populisme.
Commentator Alex Wagner maakte het bij tv-zender MSNBC nog wat concreter. Trump heeft superrijken om zich heen die zich, ironisch, afzetten tegen de gevestigde orde, en ideologen als Bannon die in de greep zijn van ‘Traditionalisme’, een reactionaire beweging die terug wil naar gezin, kerk en (mannelijk) gezag. Zulk Traditionalisme stamt uit de vroege twintigste eeuw, maar beleeft alweer jaren internationaal een herleving op de uiterst-rechtse flank, van de Russische obscurantist Alexander Doegin tot Bannon in de VS en studentikoze Forum-dictatortjes alhier.
Afkeer van een ‘weldenkende’ elite kan ook helpen verklaren waarom de zonnige boodschap van Kamala Harris, die bij ons zo ‘echt Amerikaans’ kan overkomen, het aflegde tegen Trumps dansjes en friet scheppen bij McDonald’s.
Het verbindt bovendien twee oorzaken van Trumps succes die in de huidige analyses vaak gescheiden worden behandeld: culturele en economische frustratie. Voor Traditionalisten hangen die samen: economische malaise is een logisch gevolg van het verval waar decadente elites het land in hebben gestort.
Het antwoord? In één woord: straf. Het verweekte Amerika moet worden behandeld als „een stout meisje”, kraaide tv-demagoog Tucker Carlson voor een juichend publiek. Een ongehoorzame puber, niet toevallig een meisje natuurlijk, die „een flink pak slaag moet krijgen als pappa thuiskomt”.
Pappa is thuis. Hij heet Trump.
Sjoerd de Jong schrijft elke donderdag op deze plek een column.
