Een jaar geleden deed ik mee aan een avond in een zaaltje over moederschap. Vanaf het podium zag ik in het publiek een schrijver (en moeder van iets grotere kinderen) zuchten en steunen. Een poosje later zei ze in een interview over die avond dat „veel moeders stonden te klagen”.
Ik vond dat zeer onaardig, maar nu, een jaar later, begin ik helaas iets in haar verhaal te herkennen.
Ik vroeg aan Ianthe Mosselman, auteur van het memoir Al die liefde en woede, een revolutionair boek over de mix van razernij en tederheid die je kan overvallen als je net moeder bent, waar mijn plotselinge lichte vermoeidheid bij het aanschouwen van jonge, agerende moeders toch vandaan komt. Daar had Ianthe over nagedacht. Ze redeneerde als volgt:
Als de boosheid om je verloren leven en de intimiderende denkbeelden rondom moederschap wegebben, is dat vaak omdat je kinderen nu eenmaal wat groter worden. Je verlaat het slagveld der slapelozen, leest weer eens een boek, pakt je carrière op en vindt de tijd om lange gesprekken met je geliefden te voeren. Maar, je verliest daarmee ook wat van je betrokkenheid bij alle onrechtvaardigheid die jonge moeders ten deel valt. De strijd voor (aan ons beloofde!) gratis kinderopvang heeft voor jou geen zin meer, want al je kinderen gaan naar school. Borstvoeding in de openbare ruimte hoef je niet meer te bevechten.
Bovendien heb je, als je midden in de eerste jaren zit, helemaal geen energie om je frustratie om bijvoorbeeld te kort ouderschapsverlof om te zetten in een daadwerkelijke lobby. Oftewel: moegestreden wandel je een comfortabeler periode in, om vanuit die positie het niet meer op te kunnen brengen je nog aan de goede zaak te committeren.
Aan deze redenering wil ik ook nog toevoegen dat de goedbedoelde, maar vervelende opmerking, ‘Het wordt beter, echt’, voor een verse moeder niet te verteren is, maar, zo weet ik nu mijn jongste bijna naar de basisschool gaat, het is wel wáár. Als ik me dat toch iets meer had gerealiseerd, misselijk en zwanger, met twee jonge kinderen met hoge koorts én een man die dagen van huis was vanwege z’n werk, had ik misschien wat minder razend zijn voicemail vol geblaft. Maar goed, iemand die verdrinkt heeft niets aan geruststellende woorden.
En zo verandert er dus te weinig. Ik denk dat een overheid zich daar ergens ook wel bewust van is: een moeder met een chronisch slaaptekort is misschien wel doodgevaarlijk op de korte baan, maar niet in staat zich geduldig door de duizenden taaie lagen van het systeem heen te werken om – ik noem maar iets – zwangerschapsdiscriminatie aan te pakken.
Tegelijkertijd zien we natuurlijk in alle gelederen van de samenleving een gebrek aan solidariteit met groepen waar we aan ontstegen zijn, of groepen in wie we onszelf niet erkennen. Dat is niet gek in een wereld die steeds meer trappen-of-vertrapt-worden als adagium heeft. Ren wég van die loserige kwetsbaarheid, zodra je kan.
In een poging om niet met zulke kilte besmet te raken, zal ik proberen tot ik oud en grijs ben te blijven schrijven over degenen die kinderen op de wereld zetten, en daarmee heel veel opofferen: vrijheid, maatschappelijke macht en zorgeloosheid, bijvoorbeeld.
En dat alles in de hoop dat op een dag niemand meer over ‘klagende moeders’ zeurt.
Sarah Sluimer schrijft elke week een column. Ze is de auteur van boeken, essays en toneelstukken.
