Column | Hoe ver kun je gaan met ijzervreter Wilders?

Is de democratische rechtsstaat bij Geert Wilders en zijn PVV veilig? Na zijn opmars naar de nummer één positie in de Tweede Kamer met 37 zetels is dat toch de belangrijkste vraag. Ook voor de partijen die met hem in gesprek gaan – deels omdat ze niet anders kunnen. De kiezer geeft immers de richting aan. Deels omdat ze er politiek voordeel in zien, want politiek is machtsvorming en je hebt maar een beperkt aantal kansen. Dan is het als NSC, VVD en BBB wel goed om te weten wat er door de jaren heen ook alweer op z’n verlanglijstjes pleegt voor te komen. En zich te realiseren met wie je dan als (wel) rechtsstatelijke partij in zee gaat.

Behalve op alle redacties wordt ook op alle relevante partijbureaus/fractieburelen die oefening nu gedaan. Hoe ver kun je met Wilders gaan, zónder in rechtsstatelijke, verdragsrechtelijke of politieke problemen te komen, met Brussel, Straatsburg, Luxemburg of gewoon met de dichtstbijzijnde bestuursrechter. De vraag is dan – wie is Wilders écht en wat wil de PVV in een rechtse coalitie binnenhalen. Is dat de Wilders light die gauw een PvdA’er als verkenner naar voren schuift, om de blunder met de van oplichting verdachte PVV-senator Van Strien weg te poetsen? De Wilders die op de verkiezingsavond haastig beloofde geen ‘ongrondwettelijke’ pleidooien meer te houden?

Vooralsnog is de VVD er tussenuit geknepen met de mededeling niet verder dan ‘gedogen’ te willen gaan. Dat is vertrouwen à la carte, in afwachting van het vólgende juiste moment om een crisis te forceren. Wilders op zijn beurt is een bedreven politicus die nu snel naar schaapskleren zoekt om bij BBB en NSC wél vertrouwen te wekken. Hij wéét dat hij na 17 jaar ongeremd islam-bashen en parlement, pers, rechtspraak en tegenstanders belasteren de schijn nogal tegen heeft.

Al op de uitslagenavond zélf vlogen delen van z’n programma de prullenbak in. De 17 jaar van autoritaire fantasieën en populistische onzin verkondigen, leken opeens voorbij. Voor de NOS-camera heette het dat ‘Koran, islam en islamitisch onderwijs’ wat hem betreft geen thema zijn bij de onderhandelingen. Daarmee zijn vrijheid van onderwijs en van godsdienst alvast quasi omarmd. Zolang als het duurt. Wilders beperkt zich kennelijk voorlopig inhoudelijk tot de ‘gewone Nederlander eerst’, die weer geld in z’n zak moet krijgen. En voor het overige moet iedere coalitiepartner „over z’n eigen schaduw heen springen”. Van Saulus naar Paulus dus, zij het dat ijzervreter Wilders als plotselinge vegetariër toch minder overtuigt.

Al in z’n laatste campagnedagen nestelde hij zich behaaglijk op de bagagedrager van de VVD. Die nam eerder het gros van zijn anti-migratie standpunten over, zorgde heel vriendelijk zélf voor een kabinetscrisis, zelfs over gezinshereniging voor asielzoekers, het thema met het hoogste PVV gehalte. En ging in de campagne daarna de PVV als salonfähig presenteren, wat Dilan Yesilgöz nu weer op haar brood krijgt.

Wat zal hij genoten hebben, na 17 jaar als boze einzelgänger eindelijk weer geaccepteerd in de VVD-salon. Team-VVD had met Yesilgöz, die vooral een lijsttrekker acteerde, de geest uit de fles gelaten en kreeg ’m er daarna ook niet meer in. ‘PVV-corvee’ ter verdediging van de flanken is opeens een inhaalrace geworden. Zoals BBB het CDA overnam, kan de PVV ook de VVD inkapselen, leeghalen en daarna weggooien.

Goed, ik loop te hard van stapel. Maar wat kan er verwacht worden van een politicus die de Kamer een nep parlement noemt, journalisten „tuig van de richel”, rechters wegzet als liberale slapjanussen, tribunalen wenst voor tegenstanders, een Nexit uit de EU bepleit, werkvergunningen voor Europeanen herintroduceert, alle milieumaatregelen schrapt, militaire hulp aan Oekraïne staakt, de NPO sluit, kunst en cultuur drooglegt, jeugdstrafrecht beperkt tot 14 jaar en jonger, gedetineerden een streepjespak aantrekt, zero tolerance voor ‘straattuig’ belooft – wat dat ook moge zijn –, terreursympathisanten preventief insluit, gedwongen uitzettingen belooft, huren, energie en boodschappen gratis in prijs verlaagt, een ‘asielstop’ belooft en ‘niet-westerse migratie’ beperkt. Dit alles verpakt in keiharde anti-islam en anti-migranten retoriek, waarvoor de strafrechter hem éénmaal veroordeelde maar geen straf oplegde.

Of trappen ze er straks in, die nu nog redelijk gematigd rechtse fracties van BBB, NSC en VVD? We gaan het zien. Maar spannend is het wel. Ieder die de democratische rechtsstaat is toegedaan is gewaarschuwd.

Folkert Jensma is juridisch redacteur en schrijft om de week op maandag.



Leeslijst