Column | Hoe dik mag de leider van een land zijn?

Posted on March 14, 2024 by admin

De Franse koning Louis XVIII was veel te dik. Zo dik, dat hij in een karretje terug naar Parijs getrokken moest worden, nadat Napoleon in 1815 voorgoed was verslagen. Tenminste, zo zetten de spotprenten uit die tijd in Europa hem voor schut. Zwaarlijvigheid is een controversieel bezit in de geschiedenis van politiek leiderschap. Kan een succesvol staatsman dik zijn, of is dat eerder een handicap? Het antwoord daarop is historisch contingent (zoals bijna altijd).

Maar eeuwenlang was zwaarlijvigheid niet echt een probleem geweest. Kijk de oude vorstenspiegels er maar op na. Noch Hendrik VIII, noch de Borgia’s, noch Ivan de Verschrikkelijke waren echt slank te noemen. De laatste Romanov, Nicolaas II, viel zelfs op door een schamele gestalte.

Die politieke waardering voor omvang begon rond 1800 te veranderen. De revolutionaire en napoleontische periode was voor veel politieke begrippen een kantelpunt (Kosellecks Sattelzeit). Men ging anders denken en praten over de staat, nationaal bestuur, over de natie en ook over de rol van de gekroonde hoofden. Er kwamen constituties, het goddelijk gezag was door Napoleon de usurpator onderuit gehaald. Er moest op een nieuwe manier over bronnen van gezag worden nagedacht. Wat maakt een leider legitiem als het niet meer om zijn of haar stamboom gaat?

Lodewijk XVIII was net als de vele koningen van het ancien régime een man van het goede leven, die het letterlijk en figuurlijk breed liet hangen. Hij paste ook niet op één stoel, maar liet speciaal voor zijn volumineuze figuur zitbankjes maken die hem nog een beetje elegant positioneerden. Hij zat er niet mee. Integendeel, obesitas was een kwaliteitskeurmerk voor een vorst met een onbetwistbare eeuwenoude stamboom die zich weer stevig op de troon wilde zetten. Zijn legitimiteit was zijn afkomst, het feit dat hij in Frankrijk was geplant, en juist niet op een paardenrug de kilo’s eraf hoefde te zweten, zoals de Corsicaanse kapitein.

Een gouden lepeltje

Maar zijn volk en het legertje van politieke karikaturisten elders in Europa, dachten daar inmiddels anders over. De nieuwe vorm van gezag had een nieuwe gestalte nodig. Iemand die juist wel op het zadel plaatsnam, er hard voor moest werken, en niet met een gouden lepeltje in de mond was geboren. Schilder Jacques-Louis David beeldde de jonge Napoleon in 1801 met wuivende manen af als een godheid, die als Hannibal door weer en wind over de Alpen joeg en met zijn martiale gedaante indruk maakte.

In de periode na 1815 stonden ineens overal in Europa en Zuid-Amerika nieuwe helden op, die in de bonapartistische traditie van de soldatenleider stapten, zoals generaals De Riego in Spanje, Ypsilantis in Griekenland, en kolonel Pepe in Napels. In The Four Horsemen onderstreept Richard Stites het belang van die nieuwe militair-demagogische rebellenleider. Op de vlucht, fit, militair geschoold, aantrekkelijk en charismatisch. Dat was in het nieuwe postnapoleontische tijdperk de blauwdruk waaraan een succesvolle leider moest voldoen. Niet meer dik, amechtig en dynastiek. Maar ook nog niet aangekomen in het tijdperk van na 1848, toen professoren, ambtenaren en klerken een nieuw type burgerlijk leider voortbrachten, die hun gezag aan democratische stemmen ontleenden.

De militaire couppleger bleef als mythe en nastrevenswaardig imago voortleven. In de 20ste eeuw tapt Franco uit dat vaatje, net als de Griekse kolonels en hun Latijns-Amerikaanse collega’s. En ja, ook de rebellen en terroristen staan er graag dynamisch, slank en fit op. Denk aan het beroemde portret van Che Guevara. Dat zijn geesteskinderen ‘Carlos the Jackal’ (alias Ramirez Sanchez) en Hugo Chavez later pafferig werden, deed aan de cult niets meer af.

Staat dun dan voor dynamisch dan wel gewelddadig en dik voor conservatief, pitloos en oubollig? Een beetje wel. Maar ook zwaarlijvigheid kan, mits handig gespeeld, politiek worden gebruikt. Denk aan Helmut Kohl, die zijn bulk behendig wist in te zetten. Maar dat deed hij vooral om uit te stralen dat Duitsers niet meer Pruisich-militaristisch waren, en dat je er gezellig Saumagen mee kon gaan eten. (Anders dan de dunne Adenauer, die amper verstand had van goede wijn en daarmee de diplomatieke culinaire contacten met Frankrijk aanvankelijk belastte).

Nieuwe bron van legitimiteit

In tijden van de populistische volksdemocratie staat gestalte weer, of nog meer, voor een bepaald type legitimiteit. De gezellige volksvrouw (Van der Plas), en de blonde, goed geconserveerde echtgenote (Meloni) staan tegenover dunne technocraten zoals Scholz of Van der Leyen. En nu niet boos op mij worden vanwege bodyshaming a.u.b. Ik kreeg dit onderwerp ook maar aangedragen door de krant, en bovendien, deze politici cultiveren hun gestalte zelf nogal expliciet.

Interessant is vooral de vraag of we nu weer op een kantelpunt staan. Is overwicht weer een nieuwe bron van legitimiteit aan het worden? Nu overal alarmklokken worden geluid over de toename van obesitas onder de bevolkingen van het Westen, en vooral bij de mensen die sociaal-economisch wat lager op de ladder staan, kun je je afvragen of het niet politiek gewiekst is daarbij aan te sluiten. Te dun, dat zijn de vegasojamilieudemonstranten. Dan liever bitterballen! Of op z’n Trumps, je Oval Office vol zetten met fastfood. De rebellen, dat zijn degenen die tegen de nieuwe normen van leer trekken, en baas over eigen bulk willen zijn. De huidige rebel is volslank en wil dat weten.

Zo krijgt elk volk het gewicht dat het verdient.

Beatrice de Graaf is hoogleraar geschiedenis van de internationale betrekkingen in Utrecht.

Het afscheid van Rafael Nadal dompelt Spanje in rouw

admin
November 20, 2024
0

In Spanje is de bevolking over alles verdeeld, maar over één ding is iedereen het eens: Rafael Nadal is de beste sporter uit de Spaanse geschiedenis. Na 22 jaar stopt Nadal op 38-jarige leeftijd als professioneel tennisser en daar wordt uitgebreid bij stilgestaan in Malaga, waar de finale van de Davis Cup, de landenwedstrijd in het tennis, wordt gespeeld. De stad hangt vol met spandoeken met de woorden „Gracias, Rafa”. Verspreid over het centrum staan schermen die de hoogtepunten van Nadals carrière afspelen. Het is het afscheid van een grootheid, hoor je op straat.

„Una leyenda”, zegt Luis Garcia Huergo met de Spaanse vlag om zijn nek, gekleed in een rood shirt. Hij komt helemaal uit Asturias, het noorden van Spanje, om het afscheid van Nadal bij te wonen. „Ik volg Nadal al sinds hij een klein jongetje is. De hele wereld ben ik afgereisd voor hem, dus je kunt je voorstellen dat dit een emotionele dag is voor mij”, zegt García.

Bij de spelerstent staan tientallen fans zenuwachtig te wachten op het Spaanse team. Ze zitten in het gras of op klapstoelen die ze zelf hebben meegenomen. „We zijn vanuit school direct hierheen gekomen”, zegt de 15-jarige Emilio. Hij is groot fan van Carlos Alcaraz, maar hoopt ook een glimp op te vangen van Nadal. „Door Nadal is er een Alcaraz. Hij heeft het tennis groot gemaakt en ervoor gezorgd dat jonge mensen tennis leuk zijn gaan vinden”, zegt de tiener. De 69-jarige Claudia Bejerano uit Cadíz vangt het gesprek op en knikt instemmend. Ze zit al bijna twee uur op haar klapstoeltje, een hoed op en een gigantische zonnebril op haar neus tegen de brandende zon. „Rafa is als een zoon. Hij was altijd in mijn woonkamer. Op televisie weliswaar, maar hij is familie.”

Dinsdag aan het begin van de middag loopt de 22-voudig grandslamwinnaar de baan op voor een laatste training. Hij oogt vastberaden, vloekt wanneer hij de bal in het net slaat. „Vamos!”, roept iemand langs de zijlijn. De ruimte is gevuld met journalisten. „Het is ook voor ons een emotionele week. Jarenlang volgden we Rafa overal naartoe en dat is na deze week klaar”, zegt een journalist van de populaire Spaanse radiozender Cope in zijn microfoon.

Bij Nadal druppelt het zweet van zijn gezicht. Na een uur trainen bedankt Nadal de aanwezige pers. „Tot straks”, zwaait hij. In aanloop naar de Davis Cup waren er twijfels of Nadal wel zou kunnen spelen omdat hij zich niet „topfit” voelde. De Spanjaard kampt al jaren met blessures. Maar dinsdagmiddag 17 uur zal hij in actie komen, in de eerste enkelpartij van de wedstrijd tussen Spanje en Nederland.

Fans van Rafael Nadal poseren bij een van de grote spandoeken buiten het stadion in Malaga, waar Nadal zijn laatste wedstrijd speelde.

Land in rouw

Sinds Nadal op 10 oktober aankondigde na de Davis Cup te zullen stoppen, is Spanje ‘in rouw’. In talkshows, kranten, op de radio. Iedereen blikt terug op zijn carrière en wat die betekent heeft voor het land en het tennis. Oud-tennisser en directeur van de Davis Cup Feliciano López vertelt hoe Nadal door zijn „nederige” karakter „de harten van de Spanjaarden heeft veroverd”. „Zelfs de mensen die geen tennis kijken, zaten de afgelopen jaren gekluisterd aan de buis om Rafa te zien spelen. Wat hij heeft betekent voor het tennis is niet in woorden te omschrijven”, zegt de 43-jarige López, die in zijn carrière vaak tegen Nadal speelde en hem meerdere keren heeft verslagen.

López vertelt over de Davis Cup van 2004, toen Nadal zijn debuut in het toernooi maakte. „We waren allebei nog heel jong, maar de wijsheid en strijdlust van Rafa was toen al bewonderenswaardig”, lacht López. Spanje speelde in de eerste ronde tegen Tsjechië en Nadal verloor zijn eerste twee wedstrijden. De winst voor Spanje hing af van de partij die López moest spelen. „Hij kwam naar me toe rennen en zei dat we zouden winnen. Die mentaliteit, ondanks de achterstand, is wat Rafa zo’n bijzondere speler maakt.” Spanje won uiteindelijk van Tsjechië en wist de Davis Cup van 2004 in de wacht te slepen.

Volgens López zal met het vertrek van Nadal de tennissport nooit meer hetzelfde zijn. „We hebben de afgelopen jaren prachtig tennis gehad met Rafa, Roger Federer en Novak Djokovic. Ik denk niet dat er ooit iemand is die hen kan overtreffen. En als er al een speler is die een topprestatie levert, dan zal hij altijd vergeleken worden met dat drietal.”

Máár, besluit López: „Er is niemand zoals Rafa. En dan bedoel ik niet alleen zijn spel, maar ook Rafa als mens.” Volgens López is hij – ondanks zijn drukke sportcarrière – een familieman en een goede vriend. Iemand die altijd tijd maakt voor mensen die dicht bij hem staan. „Hij vergeet nooit waar hij vandaan komt.”

In de fanzone bij het stadion verschijnen honderden fans die afscheid willen nemen, onder wie de Nederlandse Emilie Grunewald uit Haarlem. Ze is met een vriendin en beiden dragen een oranje shirt en om hun pols een zweetband met de Spaanse vlag. „Natuurlijk zijn we blij als Nederland wint, maar ik hoop stiekem toch wel dat Nadal wint. Dat is wel mooi, als afsluiting van zijn carrière”, zegt Grunewald. De Haarlemmers spelen zelf ook tennis en volgen de Spanjaard op de voet. „Al die blessures en dat toch zo hoog in de top spelen. Dat is echt wel legendarisch hoor”, zegt Grunewald.

Laatste wedstrijd

Het stadion José María Martín Carpena stroomt vol. Wanneer de wedstrijd op het punt staat te beginnen, gillen fans de naam van hun idool. Hoewel Nadal eerder tijdens een persconferentie zei dat „de emoties moeten wachten” tot na de wedstrijd, vullen zijn ogen zich met tranen. Zijn tegenstander Botic van de Zandschulp krijgt een introductie en wanneer de commentator hetzelfde moet doen bij Nadal zegt hij: „Dit is een grootheid die geen introductie nodig heeft.” Vervolgens somt hij toch diens 22 grandslamtitels op. „Roland Garros: 2005”, roept de commentator. „Hé!”, gilt het publiek. „2006, 2007, 2008, 2010, 2011.” En zo veertien keer. „Wimbledon: 2008, 2010”, klinkt het door de speakers. „Hé!”, roepen de fans telkens weer.

De wedstrijd loopt niet lekker voor Nadal. Hij verliest de eerste set en komt ook in de tweede set achter tegen Van de Zandschulp. Dat weerhoudt zijn supporters er niet van om de feeststemming erin te houden. „Rafa! Si, se puede”, klinkt het. „Je kunt het Rafa!”

Het mag niet baten. Nadal verliest in twee sets. Hij bedankt het publiek en druipt af naar de uitgang. Terwijl hij wegsnelt, krijgt hij een staande ovatie van het publiek. „Ik heb mijn eerste wedstrijd bij de Davis Cup verloren en ik heb mijn laatste verloren. De cirkel is nu rond”, lacht hij later bij de persconferentie.

Wanneer Nederland Spanje later op dinsdagavond uitschakelt, is het écht einde oefening voor Nadal. „De realiteit is dat je dit moment niet wilt bereiken in je carrière”, zegt hij kalm tijdens zijn afscheidsspeech in het stadion. „Ik wil niet stoppen met spelen, maar mijn lichaam zegt wat anders en dat moet ik accepteren. Ik heb alles gegeven wat ik in me had en meer kon ik niet doen.”

Nadal bedankt geëmotioneerd iedereen die hem de afgelopen jaren heeft gevolgd. ,,En dan ook echt iedereen: collega’s, familie, tennisfans en de pers. Het was een enorme eer en ik ben jullie uit de grond van mijn hart dankbaar dat jullie een deel uitmaakten van mijn verhaal. Muchisimas gracias por todo.”

Rafael Nadal neemt afscheid van het Spaanse publiek in Malaga.

Op de grote schermen wordt een compilatie van zijn carrière afgespeeld. Persoonlijke boodschappen van tennisgrootheden als Serena Williams, Roger Federer, Novak Djokovic komen voorbij. Fans in het publiek pinken tranen weg, en ook Nadal kijkt met vochtige ogen toe. ,,We zullen je erg missen”, sluit de Spaanse Davis Cupcaptain David Ferrer af. Een daverend applaus volgt en nog één keer roepen honderden fans zijn naam: „Rafa!” Dan verlaat Rafael Nadal voor de laatste keer de tennisbaan.

Buiten het stadion staan Spaanse fans elkaar te troosten. „Het doet pijn, want hij verdiende nog één keer die winst voor zijn vertrek. Dat zou een mooi afscheidscadeau zijn geweest”, zegt Luis García Huergo teleurgesteld bij de uitgang. „Maar hij is op. Hij heeft ons hele mooie jaren gegeven en die moeten we koesteren.”

‘Sister Act’ is op z’n best met het swingende nonnenkoor en de komische onderonsjes

admin
November 20, 2024
0

In hun felgekleurde habijten stelen ze de show, de nonnen in de musical Sister Act. Nachtclubzangeres Deloris heeft hun worstelende koortje omgetoverd tot een hit. Nu swingen de nonnen over het toneel en zingen weinig religieuze liedjes met teksten als ‘zegen mij toch elke nacht’.

Sister Act is een komedie, gebaseerd op de film uit 1992 met Whoopi Goldberg in de hoofdrol. Deloris, die in de Nederlandse musical wordt gespeeld door April Darby, is op de vlucht voor haar foute vriendje (leuke rol van Robbert van den Bergh) en duikt onder in een klooster. De vrome leefstijl is niet haar ding, maar door de muziek komen de nonnen en de zangeres tot elkaar.

Dit eenvoudige verhaal is verpakt in een kleurrijke show, waarbij flink op de lach wordt gespeeld. Zo zingt Deloris’ vriendje het nummer ‘Want ze blijft mijn meissie’, dat eerst nog romantisch klinkt met zinnen als „Ze hoort bij mij, die meid”, maar al snel escaleert: „En is ze hier, die meid/ maak ik d’r dood, die meid/ ik pomp d’r helemaal vol lood, die meid.” De zoektocht naar Deloris is een kat-en-muisspel compleet met een verliefde agent, knullige criminele handlangers en een wilde achtervolging door het klooster.

Lekker brutaal

Actrice April Darby speelt Deloris lekker brutaal. Ze heeft humor en charme, maakt van de interacties met de nonnen een feestje en heeft een fijne warme stem – al schiet ze soms net te kort als nummers om veel vocale kracht vragen. Haar tegenspeler is de dominante Moeder Overste, gespeeld door cabaretière Sanne Wallis de Vries. Zij redt zich prima met de humor in de musical, maar laat in zang en dans soms steekjes vallen. Daarbij schieten enkele scènes wel erg door in kluchtig spel, zoals het nummer ‘U vindt het blijkbaar best’, waarin Moeder Overste zich tot de hemel wendt om haar zorgen te delen.

Binnen de club nonnen worden verschillen in karakters lekker uitvergroot. Zo is er de cynische Maria Lazarus, een heerlijke rol van Mylène d’Anjou die met haar sublieme timing alle lachers op haar hand heeft. Daar tegenover staat bijvoorbeeld de jonge en naïeve Maria Roberta (Maartje Kruitwagen), die benieuwd is naar de wereld buiten de kloostermuren.

Uiteindelijk zijn het hoogtepunt van deze musical de optredens van dit nonnenkoor, afgewisseld met de komische onderonsjes. In een verrassend decor, waar een cirkel met glas-in-lood alles omlijst, worden steeds razendsnel nieuwe settings gecreëerd. We schieten van politiekantoor naar klooster, naar een ruige buurt in Amerika. Dan is Sister Act op z’n best: als vlotte show zonder pretenties.

Spanje gaat 900.000 ongedocumenteerden verblijfsvergunning geven

admin
November 20, 2024
0

Spanje gaat de komende jaren 900.000 ongedocumenteerde migranten voorzien van een verblijfsvergunning. Dat heeft de Spaanse migratieminister Elma Saiz dinsdag bekendgemaakt, schrijft de Spaanse krant El País. Saiz wil de komende drie jaar 300.000 migranten per jaar uit de illegaliteit halen.

De nieuwe regel werd dinsdag goedgekeurd in de ministerraad, en moet over zes maanden ingaan. Het doel ervan is het aantrekken en behouden van buitenlandse arbeidskrachten. Daarnaast moet de informele economie krimpen.

Spanje heeft een vergrijzende bevolking en de aanwas van de jeugd in de beroepsbevolking is klein. Spanje heeft een vruchtbaarheidscijfer van 1,2, een van de laagste wereldwijd. „Spanje moet kiezen tussen het zijn van een open en welvarend land, of een gesloten en arm land. Wij hebben voor het eerste gekozen”, zei Saiz.

De Spaanse economie is met een groei van bijna 3 procent over 2024 een van de snelst groeiende economieën van West-Europa. Maar volgens minister Saiz kan de Spaanse verzorgingsstaat alleen overeind gehouden worden als er jaarlijks tussen de 250.000 en 300.000 belastingbetalende arbeidsmigranten bij komen.