Column | Een vrouwelijke premier ‘van kleur’ zou een feest van emancipatie en diversiteit moeten zijn. Punt

Dilan Yesilgöz gaat Mark Rutte opvolgen als lijsttrekker van de VVD. Dat betekent dat er een gerede kans is dat Nederland in de loop van volgend jaar voor het eerst in de geschiedenis een premier krijgt die niet alleen vrouw is, maar ook nog eens ‘van kleur’. Euforisch was de stemming toen Barack Obama in 2009 werd beëdigd als eerste gekleurde president van de Verenigde Staten. Nederland heeft wat langer moeten wachten op een dergelijke doorbraak, maar dankzij Yesilgöz’ vrouw-zijn is het plaatje nog completer. Een mijlpaal op de weg van emancipatie, diversiteit en inclusiviteit.

Staat progressief Nederland dan op de tafels te dansen? Niets is minder waar. Want Yesilgöz zit politiek niet in het hokje waar vluchtelingen volgens sommigen in thuishoren. En dus werd er vanuit progressieve hoek vooral gescholden op de Turks-Koerdische die op haar zevende met haar ouders (haar vader was een linkse mensenrechtenactivist) het repressief-rechtse bewind in haar vaderland ontvluchtte en de vrijheid in Nederland vond.

„Nederland is compleet schizofreen”, aldus Turkije-correspondent Toon Beemsterboer op Twitter over het feit dat een „Turkse immigrant” waarschijnlijk partijleider wordt „van een partij die zich nadrukkelijk profileert met een streng migratiebeleid”. Beemsterboer vroeg zich ook af hoe Yesilgöz’ opvoeding te „rijmen is met haar huidige politieke” kleur.

Dat Yesilgöz’ politieke carrière links begon (bij de SP, GroenLinks en PvdA) wordt haar door meerderen op Twitter ernstig aangerekend. Een column van twintig jaar geleden waarin Yesilgöz vertelt dat asielzoekers als derderangsburgers worden behandeld, wordt momenteel veel gedeeld. De strekking van het commentaar: hoe inconsequent kun je zijn; twintig jaar geleden dit roepen en nu de asielstroom proberen in te dammen.

Wat mij het meest stoort, zijn de impliciete veronderstellingen achter deze kritiek. Om te beginnen het sterke identiteitsdenken. Yesilgöz is een ex-vluchteling, en dat hoort blijkbaar de rest van haar leven haar politieke ideeën te bepalen. Afwijken van de ideeën van haar ouders (voor zover dat al het geval is), is blijkbaar ook verwerpelijk (terwijl Nederlandse progressieven in het verleden zelf niet anders deden en daar juist trots op waren).

Omdat ze zelf vluchteling is geweest, dient ze zo ruimhartig mogelijk over immigratie te denken. Ook als politicus, ook als minister. En ik altijd maar denken dat politici proberen de problemen en uitdagingen van Nederland op te lossen. Die uitdagingen zijn fors: er is een dramatisch woningtekort, tegelijk een sterke bevolkingsgroei door immigratie en vele uitdagingen op klimaat- en milieugebied. Regeren is daar goed over nadenken en proberen zo goed mogelijk om te gaan met die deels conflicterende ontwikkelingen. Maar die visie op politiek is volgens Yesilgöz-critici blijkbaar niet de juiste: je standpunten horen bepaald te worden door je afkomst en identiteit, niet door ratio, reflectie en (levens)ervaring.

Voortschrijdend inzicht, leren van fouten van jezelf en anderen, en dus bijna per definitie anders over zaken denken dat twintig jaar geleden. Ook dat lijkt mij heel gezond. Maar ook dat is in strijd met de veronderstellingen van veel Yesilgöz-critici. Nu anders denken dan twintig jaar geleden (voor zover dat al zo is), is blijkbaar ongepast.

Het meest ontluisterend in de Twitter-commentaren op Yesilgöz is het antisemitische aspect dat soms opspeelt. Yesilgöz is getrouwd met een Joodse man. In Turks-Nederlandse kringen is afschuw daarover helaas al jaren bon ton. Haar Koerdische achtergrond was voor velen in die wereld al reden voor wantrouwen, maar trouwen met een Jood is onvergefelijk.

Verbazingwekkend is dat dit sentiment ook voorzichtig in links-progressieve kring lijkt door te sijpelen. „Yesilgöz is getrouwd met een Jood maar vooral met een zionist. Ze zijn samen groot supporter van Israël”, aldus politicoloog en journalist Theo Brand op Twitter. Brand is al jaren verbonden aan GroenLinks. „We weten hoe de minister en haar man erin staan, extreem en eenzijdig pro-Israel. Ze verdedigen het racisme en kolonialisme.” Waar Brand dat op baseert is onduidelijk. Ik heb de kranteninterviews met Yesilgöz er nog eens op nagelezen: geen woord over Israël of zionisme. Maar ze heeft samen met andere Kamerleden het land en de Palestijnse gebieden wel eens bezocht, via een jaarlijkse reis georganiseerd door het CIDI. Triest dat zelfs dat reden is om haar af te serveren.

Of je het politiek met haar eens bent of niet, dat een Turkse-Koerdische vluchteling premier van Nederland kan worden, zou voor iedereen een feest van emancipatie en diversiteit moeten zijn. Maar vanwege bekrompen hokjesdenken helaas niet voor degenen die daar het meest op hameren.

Aylin Bilic is headhunter en publicist. Ze vervangt op deze plek Rosanne Hertzberger.