Ik heb het even nagezocht, en vond dit over ‘adolescentie’: het is „de overgangsperiode in de ontwikkeling tussen de jeugd en volledige volwassenheid, de periode waarin een persoon biologisch, maar niet emotioneel volgroeid is” (Wikipedia). En verder leerde ik dat de Wereldgezondheidsorganisatie adolescentie definieert als de periode van iemands leven tussen het tiende en negentiende levensjaar. ‘Jongvolwassenen’ zeggen we in het Nederlands, waarbij het jonge en het volwassen deel op een onnavolgbare manier kunnen overlappen.
Aanleiding: de Netflix-miniserie Adolescence, het verhaal van de dertienjarige Britse Jamie, die wordt gearresteerd voor de moord op een klasgenote. Jamie’s vader gelooft de aanklacht aanvankelijk niet, maar gaandeweg wordt duidelijk wat er zich heeft afgespeeld, ook al door een lang gesprek dat Jamie moet voeren met een door justitie aangestelde psychologe.
In aflevering drie heeft deze psychologe, gespeeld door Erin Doherty, het rijk alleen met haar jonge cliënt – het ‘rijk’ is een kale kamer, waar enkel plastic stoelen staan, speciaal ontworpen om krachtdadig gooi- en smijtwerk te kunnen weerstaan. De lange dialoog is op het niveau van Albees Who’s afraid of Virginia Woolf, eenzelfde kat-en muisachtig sadisme, en het acteerwerk van zowel Doherty als dat van Owen Cooper, die Jamie speelt, dient overladen te worden met alles wat er aan prijzen voorhanden is.
Jamie tegen de psychologe: „Jij bepaalt niet wat ik doe. Laat dat doordringen tot die kutkop van je.”
De woede van Jamie is er ineens, als een steekvlam, en wordt afgewisseld met onzekere jongensachtigheid, die ook weer aaibaar is. Die woede is indrukwekkend, een woede die niet van gisteren dateert, maar die zich nu concentreert op de hoogopgeleide, en dus in Jamie’s ogen elitaire, en ook nog eens vrouwelijke psycholoog. Zij wordt de verpersoonlijking van alle meisjes en vrouwen die hem niet zien staan, want „80 procent van de vrouwen valt op 20 procent van de mannen”, zoals het er in de digitale manosfeer is ingeramd bij jongens als Jamie.
Een beveiliger duikt achter glas op als Jamie weer eens tiert. De psychologe geeft aan dat ze het alleen wel redt. Die goede daad kan Jamie niet onbestraft laten. Intimiderend dicht komt hij voor haar staan, en gilt: „Wat deed je daar, verdomme. Hem wegwuiven als een fuckin’ koningin”. De mannelijke beveiliger, weer heengezonden, staat even voor alle jongens en mannen zoals Jamie, die door de andere sekse worden weggewoven als lastige bromvliegen. De vrouwenhaat van die dertienjarige jongen is adembenemend diep en volwassen.
En dan nu over naar de echte wereld, naar Trump en vooral naar vicepresident JD Vance. Ook daar zet woede de toon, het verbaast me nog steeds, want na de Tweede Wereldoorlog was er een ferm bondgenootschap tussen de VS en Europa, als in een tamelijk dragelijk huwelijk. Vooral Vance lijkt een persoonlijke rancune jegens Europa te koesteren. In de tekstconversatie die openbaar werd en nu bekend staat als ‘Signalgate’ spreekt Vance over het Europese continent als de vijand. Hij maakt duidelijk dat het Amerika’s taak is Europa te verzwakken en zelfs te straffen. Alsof het werelddeel haar onderdanige plaats niet kent.
Het beeld dat oprijst: de oude wereld bestaat uit ‘freeriders’; daar spelen ze mooi weer terwijl de VS slooft en zwoegt. Europa is de klassieke maintenee, de arrogante, elitaire ‘socialite’ die onderhouden moet worden.
Europa, begreep ik na het zien van Adolescence, is in Vance’s ogen wat de psychologe is voor Jamie. Europa als de vrouw, die nauwelijks haar minachting weet te verbergen voor de Hillbilly-kant van Amerika. Dame met spatsies.
De woede van Vance is die van een adolescent, die ondertussen wel ruim volwassen is en zeer machtig. En zo werd Europa zijn eigen ‘kutkop’.
Stephan Sanders is essayist.
