Column | De man die Hoekstra aan zijn nieuwe baan hielp

„Mijn boodschap was helder. We hebben het hier over een heleboel geld van Europese belastingbetalers en de aantallen [migranten] moeten omlaag. Ik kan de Europese belastingbetaler niet uitleggen dat we hier zoveel belastinggeld aan uitgeven, als er geen resultaat is.” Dat zei Manfred Weber dinsdag in Tunis toen hem werd gevraagd hoe zijn gesprek met president Kais Saied was gegaan.

Manfred wie? En waarom denkt hij dat hij de Tunesische president de maat kan nemen over de migratiedeal die deze laatst met Giorgia Meloni, Mark Rutte en Ursula von der Leyen heeft gesloten? Wel, ga er maar eens voor zitten. Manfred Weber, die van de Duitse CSU komt, is voorzitter van de Europese Volkspartij EVP in Brussel, de familie van rechts-conservatieve, christen-democratische partijen in Europa. Hij koerst de EVP met het oog op de Europese verkiezingen komend jaar scherp naar rechts. Hij is het, die er indirect voor heeft gezorgd dat Commissievoorzitter en EVP’er Ursula von der Leyen niet Sigrid Kaag als nieuwe Nederlandse Eurocommissaris voor klimaat koos, maar een EVP’er, klimaatzwabberaar Wopke Hoekstra.

Binnen de coalitie hadden Rutte en Kaag een informele afspraak: de volgende Eurocommissaris zou een D66’er zijn. Iedereen nam aan dat zij Frans Timmermans zou opvolgen. Tot twee weken geleden. Toen bleek ineens dat Hoekstra naar Brussel wilde. De informele afspraak gold voor Rutte niet meer: de coalitie was toch gevallen? Als een vader tussen zijn kinderen weigerde hij te kiezen. Zijn voorstel: ik stuur twee kandidaten, laat Von der Leyen maar beslissen.

En die koos Hoekstra. Waarom deed ze dat? Waarom zegt ze altijd dat ze vrouwen wil van kaliber – om vervolgens, als haar een capabele vrouw wordt aangeboden met een dijk van een internationale reputatie, te gaan voor een man die men in Brussel vooral kent vanwege zijn lange tirades over begrotingsdiscipline en botte verzet tegen het klimaatfonds voor arme landen en het Covid-herstelfonds? Wel, omdat ze na de verkiezingen een tweede termijn wil. En daarvoor moet ze Manfred Weber paaien.

Weber en zij zitten inhoudelijk niet op één lijn. Zij is een centrist, hij verrechtst omdat hij vreest dat extreemrechts komend jaar stemmen van de EVP gaat afsnoepen. Sinds de protesten van Europese boeren en autobezitters tegen klimaatmaatregelen en de zege van de Nederlandse BBB keert hij zich in het Europees parlement plotseling tegen groene wetsvoorstellen van de Commissie, zoals de Natuurherstelwet in juli en de Pesticidenwet binnenkort. Ook probeert hij premier Meloni de EVP in te trekken en ronkt hij over migratie, net als extreemrechts. Dat hij in Tunis rondliep als Zijne Majesteit zelve komt doordat hij vindt dat Meloni en Rutte, die uit rivaliserende politieke families komen, de migratiedeal beter hebben uitgemolken dan Von der Leyen. Dus kwam hij het even overdoen. Maar dan ‘beter’.

Voor een tweede termijn heeft Von der Leyen de steun van zo veel mogelijk partijen in parlement en nationale regeringen nodig – zowel klimaatayatollahs als klimaatcritici – én dekking van haar partij. Van Weber dus, die dolblij is dat de sterke Timmermans is opgehoepeld. Als ze Sigrid Kaag als Eurocommissaris had genomen – liberaal en standvastig – had de Commissievoorzitter het snel met Weber aan de stok gekregen. Hoekstra, daarentegen, is een partijgenoot die zigzagt over het klimaat. Hij is makkelijker in toom te houden dan Kaag, bijvoorbeeld met een uitgeklede portefeuille en een ijzersterke kabinetschef. Je kunt zeggen: de EVP draait over het klimaat en Hoekstra belichaamt die draai. Of, zoals iemand in Brussel zegt: „Hoekstra is Ursula’s olijftak aan de EVP.”

Hoe het ook zij, dit zijn keiharde machtsspelletjes. Sigrid Kaag is onder de bus gegooid door een heleboel mensen, in Den Haag én Brussel, die allemaal niet voor het Europese belang gaan maar enkel voor zichzelf.