Ergens in een onbeduidend zaaltje in een Van der Valk aan de snelweg, tussen de daytradegoeroes en zelfhulpcharlatans, werken mediatrainers eigenhandig aan de devaluatie van het woord ‘betreuren’. Zo zie ik het althans voor me. Ik weet nog dat ‘betreuren’ betekenis had, gereserveerd voor het overlijden van een dierbare, zakken voor je rijexamen of die keer vorige week dat drie mensen in het publiek van een Utrechts café je met hun rode kaarten van het podium stemden na een tweetal grapjes over de paus. Dat laatste voorbeeld is wellicht wat persoonlijker.
Het woord is gekaapt door ceo’s en politici, die niet rouwen om iets waar ze geen controle over hadden, iets wat ze overkwam, maar als afstandelijke reactie op iets waaraan ze wel degelijk iets konden – of kunnen – doen. Marjolein Faber die haar optreden in een debat over het niet willen geven van lintjes aan AZC-vrijwilligers „betreurde”. De frauderende Peter Gillis die het kort geding over de verkoop van zijn vakantieparken „betreurde”. Of het Rotterdamse college dat „betreurde” dat de gemeente jarenlang niets had gedaan met meldingen van corruptie.
Het kan nog afstandelijker. De ‘gang van zaken’ betreuren. Of ‘de ophef’. De AvroTros betreurde vorige week nog de ophef die ontstaan was over het verbod van de organiserende European Broadcasting Union (EBU) voor Songfestivalartiesten op onder meer Pride- of Palestinavlaggen. Zo verwijder je jezelf, je eigen invloed, zo ver van de situatie, dat je twee tijdzones verderop bent.
Iets betreuren staat onder aan de escalatieladder. Het is betreuren – bezorgd/verontrust zijn – ambassadeur op het matje roepen – rode lijn tekenen – rode lijn uitgummen en verderop nog een keer tekenen – nog rodere, nog verdere lijn tekenen – sancties – daadwerkelijk ingrijpen.
Het is taal voor zwakke ruggengraten, het is ietsklinkende nietsdoenerij. Betreuren is met een beetje water deppen als er een vieze, grote vetvlek op je fornuis zit.
Iets betreuren is onkunde vermomd als onmacht, een excuus om niet meer te doen. Zeker in de politiek. Waarom ingrijpen als Trump met sancties komt tegen het Internationaal Strafhof als je die ook gewoon kunt betreuren? Waarom actie ondernemen tegen de Israëlische regering als je tienduizenden onschuldige Palestijnse slachtoffers ook gewoon kunt betreuren? Waarom zou je níét op wereldproblemen kunnen reageren zoals je dat zou doen als er op je verjaardag van de veertig mensen die je had uitgenodigd maar vijf kwamen opdagen?
En zo betreuren we ons van economische crisis naar Derde Wereldoorlog, van natuurramp naar genocide. Maar als het éven kan, betreuren we toch vooral de gang van zaken rond het beeld dat is ontstaan over de ophef. En dat, dát valt te betreuren.
Frank Huiskamp vervangt deze week Frits Abrahams.
