Caroline van der Plas staat in de grote debatzaal van de Tweede Kamer en kijkt omhoog, naar journalisten op de publieke tribune. Donderdagmiddag, half twee. Ze lacht. „Wat zag dat er lullig uit, hè? Alsof we met z’n allen bij de bushalte stonden.” Ze bedoelt de rij van acht Kamerleden die zich in de zaal, bij de balie van de griffie, wilden inschrijven voor het debat over Trump, Poetin en Oekraïne. GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans had dat debat aangevraagd vanachter de katheder, en bij de interruptiemicrofoon had daarna de ene na de andere fractievoorzitter zijn verzoek gesteund. Ze hadden ernstig gekeken, er waren grote woorden gebuikt. Over „imperialistische grootmachten” die „de dienst willen uitmaken”, over „de internationale rechtsorde” die wordt bedreigd, over het risico dat Europa bij onderhandelingen over Oekraïne „niet aan tafel zit maar zelf op het menu staat”. Alleen de PVV vond een debat niet nodig.
Wat nauwelijks opviel: NSC-leider Pieter Omtzigt stelde voor om een ánder debat over de oorlog in Oekraïne, dat gepland stond voor 6 maart, dan maar niet door te laten gaan. Alle partijen waren het met hem eens, behalve D66. Dat andere debat was al in januari aangevraagd door Jan Paternotte van D66 en wie een debat aanvraagt, is in dat debat zelf de eerste spreker. Waardoor je bijna altijd extra media-aandacht krijgt. In de bankjes werd lacherig gedaan. „Jammer hè, voor Jan.” Nu was Timmermans eerst.
Maar ook daarna val je vaak nog op en dan moet je snel zijn, als fractie: hoe eerder een van jouw Kamerleden bij de balie staat om zich in te schrijven voor het debat, hoe eerder je in dat debat aan de beurt bent.
SP’er Michiel van Nispen staat er donderdagmiddag als eerste. Uit dienstbaarheid aan zijn partijleider Jimmy Dijk: in het debat over Oekraïne, deze dinsdag aan het eind van de middag, spreekt Dijk ná Timmermans. Achter hem staan VVD’er Eric van der Burg, NSC’er Isa Kahraman, Don Ceder van de ChristenUnie, BBB’er Van der Plas, Anne-Marijke Podt van D66, CDA-leider Henri Bontenbal, Gidi Markuszower van de PVV.
Alsof ze op de bus wachten, ja. „Iedereen”, roept Van der Plas die middag ook naar de tribune, „wil vóór het zesuurjournaal aan de beurt zijn geweest.”
Het is een ongeschreven regel, hoor ik van Stephan van Baarle van Denk, dat je pas in de rij gaat staan als een debatverzoek wordt gedaan. Maar vorige week dinsdag staat Omtzigt al bij de griffie voordat er wordt begonnen met het aanvragen van debatten. NSC’er Daniëlle Jansen neemt het wachten daarna van hem over. Ze hoeft dus niet meer te doen wat ze, vertelt ze later die middag, had geleerd in een cursus van de Tweede Kamer voor nieuwe Kamerleden, over procedures: je moet „heel hard kunnen rennen” om je als eerste in te schrijven voor een debat. En dan moet je oppassen, werd erbij gezegd, dat je niet struikelt. „Of dat een ander Kamerlid jou pootje haakt.”
Dat was een grapje.
Petra de Koningdoet elke dinsdag verslag over de Haagse politiek. ([email protected])
De ‘anti-woke’ zuiveringsdrift van de regering-Trump heeft ook de hoogste rangen van de Amerikaanse strijdkrachten bereikt. Vrijdagavond meldde de president in een post op sociale media het ontslag van Charles Q. Brown als voorzitter van de verenigde chefs van staven (Joint Chiefs of Staff). Ook de admiraal van de marine, de plaatsvervangend commandant van de luchtmacht en de hoogste militaire juristen bij drie legeronderdelen worden vervangen, meldde minister Pete Hegseth van Defensie niet veel later.
Met het congé voor C.Q. Brown, wiens termijn tot 2027 liep, breekt Trump met de ongeschreven regel dat presidenten deze topmilitair niet voortijds vervangen. De viersterrengeneraal en voormalig gevechtspiloot zat echter zeer duidelijk op de wip sinds Trumps keuze voor Hegseth als Pentagon-baas.
Als tv-presentator en in een boek uitte de veteraan Hegseth regelmatig kritiek op „woke generaals”, die de strijdkrachten „verwijfd en verzwakt” zouden hebben. Zo nam hij het standpunt in dat vrouwen niet geschikt zouden zijn voor gevechtsrollen, onder meer omdat ze mannelijke collega’s zouden ‘afleiden’. Volgens Hegseth jagen diversiteitsprogramma’s „Amerika’s witte zoons en dochters bij ons weg” en in een podcast beval hij afgelopen november al aan Brown te ontslaan.
Als kandidaat-minister gaf Hegseth onder druk van kritische Republikeinse senatoren zijn verzet tegen vechtende vrouwen vorige maand nog op. Admiraal Lisa Franchetti lijkt hij nu echter vooral te ontslaan omdat ze een vrouw is. Zo uitte Hegseth in 2023 kritiek op haar benoeming tot eerste vrouw als hoogste marinecommandant. Daags na zijn aantreden ontsloeg Trump ook al de eerste vrouwelijke commandant uit de geschiedenis van de Kustwacht.
Emancipatiemachine
De Amerikaanse strijdkrachten gelden traditioneel als een emancipatiemachine waar minderheden sneller kunnen opklimmen dan in de burgersamenleving. Brown, die onder de regering-Biden werd voorgedragen als de tweede Afro-Amerikaan ooit op deze toppositie, wilde dit verder stimuleren. Dat bracht hem in het vizier van trumpisten, die het diversiteits- en inclusiebeleid juist willen afschaffen. Nadat Brown commandanten uitnodigde om meer Afro-Amerikanen en andere minderheden uit de „sollicitantenpool” te rekruteren, bekritiseerden zij dit bijvoorbeeld als een impliciete oproep tot „etnische quota”.
Brown trok ook al een keer rechtse kritiek in zijn vorige rol als stafchef van de luchtmacht. Dit nadat hij na de geruchtmakende politiemoord op de zwarte arrestant George Floyd, in 2020, een video opnam waarin hij diens dood „tragisch” noemde en stelde zelf „vol emoties” te zitten. Ook ontsloeg hij een Trump-loyalist als commandant van de Space Force, nadat deze een boek had geschreven over ‘marxisme’ dat zou oprukken in de rangen.
Ontmoeting in Irak
Trump wil Brown nu laten vervangen door luitenant-generaal b.d. Dan ‘Raizin’ Caine. De voormalig F16-piloot heeft niet alleen ervaring op het slagveld, maar ook binnen de regering-Bush jr., de nationale veiligheidsraad, inlichtingendienst CIA en recentelijk als durfinvesteerder. Met het gremium van de JCS of de bureaucratie van het Pentagon is hij echter veel minder bekend.
Luitenant-generaal b.d. Dan ‘Raizin’ Caine is door Trump voorgedragen om Brown op te volgen. Foto Peter Morrisson/AFP
Het protocol schrijft voor dat de voorzitter moet hebben gediend als hoogste commandant of als stafchef van een militaire tak. Wel heeft de president de ruimte om „in het belang van de nationale veiligheid” van deze code af te wijken. Vóór zijn benoeming door de Senaat moet Caine eerst weer in dienst treden en worden gepromoveerd tot viersterrengeneraal. Onder Republikeinse senatoren, die in deze kamer een meerderheid hebben, waren de eerste reacties op Caines voordracht positief.
Trump is al jaren van Caine onder de indruk en gaf tijdens publieke optredens meermaals hoog van hem op. Hij ontmoette hem in 2018 tijdens zijn eerste presidentschap op bezoek bij Amerikaanse troepen in Irak. Caine hield hem toen voor dat terreurgroep Islamitische Staat ook in een paar weken „weggevaagd” kon worden. Dit terwijl Trumps toenmalige commandanten, klaagde de president, zeiden dat dit wel twee jaar zou duren.
Na zijn vertrek uit het Witte Huis, begin 2021, bleef Trump de lof zingen op deze „echte generaal”. Zo vertelde hij vorig jaar op de conservatieve jaarmarkt CPAC dat Caine tijdens hun bezoek aan Irak een rood MAGA-honkbalpetje opzette. Het is voor militairen verboden politieke standpunten uit te dragen en Caine zou dit tegen naaste medewerkers ontkend hebben, meldde The New York Times zaterdag.
Lees ook
Houding VS werkt als shocktherapie voor Europa – vier atlantici over hoe nu verder
De man die vrijdagavond een toerist neerstak bij het herdenkingsmonument voor de Holocaust in Berlijn, is een 19-jarige Syrische vluchteling. Dat heeft het Duitse Openbaar Ministerie zaterdag bekendgemaakt. Hij zou al weken van plan zijn geweest om „Joden te vermoorden”, zo blijkt volgens het OM uit verklaringen die hij aflegde tegenover de politie. Daarom koos hij ook deze locatie uit.
Rond 18.00 uur op vrijdagavond zou de 19-jarige man een 30-jarige toerist uit Spanje hebben aangevallen met een mes, tussen de bekende gewelfde betonblokken van het Holocaustmonument in de Duitse hoofdstad. De Spanjaard raakte gewond en moest geopereerd worden, maar verkeert volgens het OM buiten levensgevaar. De vermoedelijke dader werd een paar uur na de steekpartij gearresteerd.
De 19-jarige droeg bij zijn arrestatie een rugzak bij zich met daarin een gebedskleed, een Koran en het vermoedelijke moordwapen, „wat suggereert dat de dader een religieuze motivatie had, ” schrijft het OM. Hij is niet bekend bij de politie en er zijn geen aanwijzingen dat hij banden heeft met (religieuze) organisaties. Hij kwam in 2023 als alleenstaande minderjarige vluchteling naar Duitsland.
Verkiezingen
De steekpartij in Berlijn volgt iets meer dan een week na een aanslag in de Zuid-Duitse stad München, waarbij twee mensen om het leven kwamen en tientallen anderen gewond raakten. Die aanslag had volgens het lokale Openbaar Ministerie ook een religieus motief. De verdachte, een Afghaanse man, kwam in 2016 als alleenstaande vluchteling naar Duitsland.
Het thema migratie heeft de Duitse verkiezingscampagne gedomineerd. De aanval in München heeft dat thema nog meer op de voorgrond gezet. AfD-leider Alice Weidel noemde de aanval een terroristische aanslag van een criminele asielzoeker die het land reeds had moeten verlaten, terwijl het OM nog onderzoek doet naar een terroristisch motief. Verder was de dader legaal in Duitsland en niet bekend bij de politie.
Op zondag 23 februari gaan de Duitsers naar de stembus.
Lees ook
Eerst Solingen, nu München: hoe aanslagen de Duitse verkiezingen beheersen
Even, net na het opstaan van de tribune, is er wat spanning op het gezicht. Na afloop even opluchting en een lach; de champagnefles is tegen de boeg van de ‘Den Helder’ kapotgeslagen en het nieuwe bevoorradingsschip van de Koninklijke Marine is daarmee gedoopt. Amalia (22) heeft haar eerste officiële taak verricht.
Sinds begin dit jaar int de kroonprinses een deel van haar toelage, de onkostenvergoeding die ze van de staat krijgt en bedoeld is voor personeel en materieel. De verwachting is dat ze daardoor ook steeds zichtbaarder zal worden.
Aan de premier schreef ze immers in 2021 dat ze die toelage „ongemakkelijk” vond „zolang ik daar weinig als tegenprestatie tegenover kan stellen”. Het inkomensdeel van de toelage, 345.000 euro, stort ze terug tot het einde van haar studie, de onkostenvergoeding van 1,6 miljoen euro wendt ze vanaf nu aan voor „een zelfstandige en onafhankelijke invulling van mijn functie”.
Er waren natuurlijk al optredens. Dat eerste échte officiële moment, een paar dagen na haar achttiende verjaardag, toen ze door haar vader, koning Willem-Alexander, werd binnengeleid in de Raad van State, het hoogste adviesorgaan van de regering. Mocht hij overlijden of opstappen, dan moet zíj het koninklijke gezag kunnen uitvoeren. Ze was zenuwachtig, maar grapte wel dat ze hem voor deze ene keer ‘u’ zou noemen.
Een half jaar later sloeg Amalia samen met Willem-Alexander een munt, op Koningsdag in Maastricht. Dat viel weinigen op; de meeste toeschouwers stonden op dat moment elders langs de route, bij André Rieu of op het Vrijthof waar ook muziek was. De prinses gaf de muntpers zo’n zwieper dat deze hen bijna hard raakte.
Twee jaar geleden bezocht Amalia het Caribische deel van het Koninkrijk. Naast een vader die al jarenlang bezoeken aflegt en een extraverte moeder leek ze afwachtend, observerend. Zo ook tijdens het staatsbezoek van het Spaanse koningspaar aan Amsterdam, het eerste waar ze aan deelnam.
Geroutineerd
Zaterdagochtend in Vlissingen, op de werf van Damen Naval (de marinetak van de scheepsbouwer), stapt ze zelfverzekerd de auto uit. Nu zijn haar ouders er niét bij, alleen een hofdame, een adjudant en de chef van het Militaire Huis van de Koning. De standaard op de auto is de hare: oranje, met het blauwe kruis van de Nassau’s, het rijkswapen, de jachthoorn van de Oranjes en de rode toren van de Zorreguieta’s.
Amalia schudt geroutineerd handen met de commissaris van de koning, de burgemeester, de staatssecretaris van Defensie, de directeur van Damen Naval. Neemt bloemen aan door even door de knieën te gaan voor het tienjarige bloemenmeisje, en poseert voor de camera’s. Stapt zonder aarzelen met stilettohakken de valreep op – de loopbrug met gaatjes van de Den Helder.
Toen haar zus Alexia vorig jaar een schip doopte, zei die hoorbaar: „Ik vind dit héél spannend.” Amalia zal dat pas na afloop zeggen – als de pers daarom vraagt. Zij spreekt zonder aarzelen de zin uit die bij de doop van een schip hoort: „Ik doop u Den Helder en wens u en uw bemanning een behouden vaart.” Voor de zekerheid is de tekst met plakband onder het bloemstuk geplakt.
Niets is aan het toeval overgelaten bij deze doop, zoals nooit bij een koninklijk bezoek. Vrijdag heeft een medewerkster van Damen de hele route door het schip gelopen alsof ze de prinses was. Over het helikopterplatform, door de ziekenboeg en de operatiekamer, tot aan de brug.
Vanaf daar zie je de ras-masten, waarmee de Den Helder andere marineschepen zal bevoorraden, via de slangen pompt het schip olie, diesel en water over, via een van de lijnen kunnen kisten met munitie en eten overgebracht. De Den Helder is „gemaakt om fregatten zo lang mogelijk op zee te houden”, heeft commandant Stefjan Veenstra eerder uitgelegd.
Wanneer de prinses op de brug staat, zegt ze enigszins grappend dat ze vooral nergens zal aanzitten, uit angst om schade aan te richten.
Daar staat ook, onder een glazen stolp, de dop van een champagnefles. Met een roodwitblauw strikje eromheen. Dat is niét die van de fles die ze even eerder kapot heeft geslagen. Waar die is? John van ’t Westende haalt zijn schouders op.
Hij staat in zijn oranje jack en gele helm naast het podium, en is degene die de fles heeft opgehangen, en het touw dat ze met een ‘doopbijltje’ zal doorhakken. Daarmee zijn de ‘laatste beletselen’ weg, de symbolische trossen los. „We hebben wat proefdopen gedaan”, zegt Van ’t Westende. „We weten hoe de lijnen gespannen moeten zijn, maar in de praktijk is het tóch spannend.”
Als de fles niet kapot was gevallen, wat dan? „Dan was ik ontslagen”, zegt hij grappend. Hij heeft nog twee maanden tot zijn pensioen. Maar alles gaat goed. En als Amalia na de doop richting het schip loopt, vergeet ze niet om John van ’t Westende te bedanken. Dat „is de krent in de pap”, zegt hij.
