Chemours aansprakelijk voor schade door uitstoot schadelijke PFAS

Al die mooie bomen

Laat ze toch staan

Die verbreding moet van de baan

Op het Utrechtse Domplein zingen zo’n vierduizend mensen zaterdagmiddag mee met muzikant Florian Wolff. Het lied is gericht aan het kabinet, dat de A27 langs het historische landgoed Amelisweerd aan de zuidkant van de stad wil verbreden met extra rijstroken. Zo’n achthonderd bomen en andere natuur moeten daarvoor wijken. „Ik vind het heel erg wat er gebeurt”, zegt Anne (65) uit Utrecht, „We hebben behoefte aan bos en zuurstof, niet aan asfalt.” Haar hond Rosa is ook bij het protest: „We lopen er vaak.”

Even verderop staat de 9-jarige Ine uit Zeist met haar moeder. „Ik speel soms tikkertje in het bos. En we doen wie het vaakst een dennenappel tegen de boom kan gooien.” Op haar protestbordje staat ‘Meer bomen, minder asfalt.’ Ze vindt dat auto’s „gewoon niet zo vaak moeten rijden, omdat het niet goed is voor de natuur en voor de dieren.”

Het protest tegen de verbreding van de A27 bij Amelisweerd is weer actueel. Vanaf aankomende dinsdag buigt de Raad van State zich over de verbreding van het traject in een zaak, aangespannen door omwonenden, milieu- en natuurorganisaties. Zo willen ze de kap van honderden bomen op het landgoed voorkomen.

Een recent besluit van minister Barry Madlener (Infrastructuur en Waterstaat, PVV) maakt de rechtszaak extra belangrijk. Hij schoof vorige maand een door de regio aangedragen alternatief voor de verbreding terzijde. Liever houdt hij vast aan het tracébesluit van zijn voorganger Mark Harbers (VVD), dat nu bij de bestuursrechter wordt aangevochten.

Vier extra rijstroken

De omstreden plannen draaien om de verbreding van de betonnen bak waarin nu nog tien rijstroken van de A27 langs Amelisweerd lopen. Om de doorstroming op het traject te verbeteren, moet deze met vier rijstroken worden uitgebreid. Daarvoor moeten aan beide zijden van de weg over een lengte van honderden meters vijftien meter aan bomen en struikgewas worden omgehakt, met daarbovenop nog eens een soortgelijke afstand om de werkzaamheden mogelijk te maken.

In 2010 presenteerde het Rijk het idee voor de verbreding. Aanpassingen zijn nodig, omdat het wegdeel jaar in, jaar uit in de file top-50 staat, vooral tijdens de avondspits. Natuurliefhebbers keerden zich vanaf het eerste moment tegen de plannen. Voor sommigen deed het voorstel meteen terugdenken aan de jaren tachtig, toen de snelweg door het natuurgebied werd aangelegd. Ook toen moesten honderden bomen worden gekapt. Activisten ketenden zich vast aan bomen en werden door de ME uit het bos gehaald.

Zelfgebouwde boomhutten

Jos Kloppenborg was er toen ook al bij, vertelt hij tijdens een wandeling door Amelisweerd. In zelfgebouwde boomhutten bewaakten hij en zijn mede-actievoerders het bos, tot het in september 1982 werd ontruimd. Zijn band met Amelisweerd bleef en groeide met de tijd: „het geeft kracht en rust om hier te wandelen”. Als voorzitter van Vrienden van Amelisweerd en de Kerngroep Ring Utrecht, waarin meerdere actiegroepen verenigd zijn, zet hij zich al jaren in voor het behoud van het bos.

Ook nu zullen activisten zich, indien nodig, vasthangen in de bomen, zegt Kloppenborg. Maar zover is het nog niet. Tot nu toe voeren de actiegroepen hun strijd met demonstraties en in de rechtszaal. Daarbij boekten ze ook succes: in 2019 legde de Raad van State de plannen stil, omdat de gevolgen van de stikstofuitstoot voor het milieu onvoldoende onderbouwd waren.

Een jaar na die uitspraak kwam het kabinet met een nieuw tracébesluit, dat in 2022 nog eens moest worden herzien vanwege een nieuwe berekeningsmethodes voor stikstofneerslag op beschermde natuurgebieden. Ondertussen gloorde voor tegenstanders van de verbreding hoop uit onverwachte hoek. Het kabinet Rutte-IV gaf in het coalitieakkoord de regio-Utrecht de kans om met een alternatief plan te komen. Als dat plan gelijkwaardig of beter zou zijn dan het tracébesluit, dan zou de minister het overnemen.

„We mogen trots zijn op dit resultaat”, zei de Utrechtse verkeerswethouder Lot van Hooijdonk (GroenLinks) eind 2023 bij de presentatie van het alternatief. Door de snelheid te verlagen van 100 naar 80 kilometer per uur zouden in de huidige betonbak twee extra rijbanen kunnen worden gecreëerd. Bovendien zagen stad en provincie mogelijkheden om het autoverkeer in 2040 met 10 procent terug te brengen, onder meer door in te zetten op thuiswerken, buiten de spits te reizen en gebruik te maken van de fiets of het openbaar vervoer.

Niet alleen zou het de kap van een groot aantal bomen voorkomen, ook zou het Rijk honderden miljoenen euro’s goedkoper uit zijn, berekende ingenieursbureau Arcadis. Een gelijkwaardig alternatief, concludeerde Henk Meurs, hoogleraar ruimtelijke ontwikkeling en mobiliteit aan de Radboud Universiteit, destijds als voorzitter van een door de regio geconsulteerde expertgroep.

Tegenvaller

Voor de tegenstanders van verbreding kwam de afwijzing van minister Madlener eind oktober dan ook als een verrassing. Volgens de PVV’er is de doorstroming bij het tracébesluit beter en scoort het Alternatief Ring Utrecht minder goed op verkeersveiligheid. Verder zou er te weinig tijd zijn om het alternatief nog verder uit te werken, omdat dan een nieuw tracébesluit moet worden genomen. Dat zou woningbouwplannen in de weg staan.

Ondanks de kritiek houden gedeputeerde André van Schie (Mobiliteit, VVD) en wethouder Van Hooijdonk vast aan het alternatief, vertellen ze in een café vlakbij de manifestatie. „Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat het ministerie heeft toegeredeneerd naar het tracébesluit”, zegt Van Schie. Zo laat het alternatieve plan een groot deel van het tracébesluit ongemoeid en is het bovendien technisch en juridisch gemakkelijker uit te voeren, waardoor er geen tijd verloren gaat, zegt Van Hooijdonk. Ook gaat de minister volgens haar voorbij aan het politieke belang van draagvlak in de samenleving, en worden andere voordelen van het plan, zoals bereikbaarheid met de fiets en het ov en een verbeterde luchtkwaliteit, niet meegewogen.

De twee stellen „herhaaldelijk” het ministerie te hebben gevraagd een door Rijkswaterstaat opgesteld rapport van het alternatieve plan met de provincie en de gemeente te delen, zonder succes. „Ik heb er begrip voor dat het demissionair kabinet dat niet deed”, zegt Van Schie. „Maar de verwachting was toch dat we nu in gesprek konden over de plussen en minnen.”

De minister ziet dat anders. „Om het alternatief goed te doorgronden, is er wel degelijk gesproken met de regio. Het rapport is de basis geweest voor die gesprekken”, laat zijn woordvoerder weten. Dat de uitkomst „teleurstellend” is voor de regio „realiseert de minister zich absoluut, maar op basis van de inhoud kan geen andere conclusie getrokken worden.”

Milieu-impact

En dus is nu de Raad van State aan zet. Net als in 2019 is de milieu-impact het belangrijkste discussiepunt voor de eisers. Ook zijn de opvattingen achter het tracébesluit achterhaald, zegt Kloppenborg: „De grootste groeifactor in mobiliteit in Utrecht is de combinatie van trein en fiets. Het verkeer over de A27 is nog niet eens op het niveau van voor corona.” Er is, kortom, een alternatief voor handen, geen dwingende noodzaak en onvoldoende natuurcompensatie, aldus Kloppenborg.

Tegelijk vestigt hij zijn hoop op de Tweede Kamer, die het tracébesluit eveneens kan tegenhouden. „Nieuw Sociaal Contract had in het verkiezingsprogramma staan dat voor het alternatief moet worden gekozen, mits geschikt. En de BBB is ook interessant. De strijd om stikstofruimte gaat tussen wegen en landbouw.” Ook het kostenplaatje kan volgens hem een rol spelen in de opvatting van de Kamer: met het geld dat een keus voor het alternatief bespaart, zou volgens zijn berekening de aanleg van de Nedersaksenlijn grotendeels worden bekostigd.

Ook Van Schie en Van Hooijdonk richten zich op het informeren van Kamerleden over het Utrechtse alternatief. Van Schie reisde de afgelopen weken „vijf keer” naar Den Haag en merkt veel interesse. Madlener heeft hen inmiddels toegezegd over het alternatief in gesprek te gaan.

Op het Domplein loopt het protest na anderhalf uur op een einde. Nog één keer zingen de demonstranten uit volle borst mee met de muzikant op het podium.

Wij komen samen

We keren het tij

Amelisweerd blijft voor altijd

Delen

Mail de redactie